هر زبانی بر اساس نیازهای خود واژه هایی را از زبان های دیگر وام می گیرد که زبان فارسی نیز این گونه می باشد. از میان زبان ها، زبان عربی بیش و پیش از هر زبان دیگری بر زبان فارسی تأثیر گذاشته است. واژگان بسیاری طی 11 سده وارد زبان فارسی شده است. ورود زبان عربی به قلمرو شعر فارسی به یک دوره زمانی و یا شاعری خاص بر نمی گردد. بلکه همه شاعران پارسی زبان کم و بیش زبان عربی را در سروده های خود بکار برده ...

در طی قرون ششم تا هشتم هجری/ دوازدهم تا چهاردهم میلادی فرقه­هایی از تصوّف، در جهان اسلام و به ویژه آسیای مرکزی پدید آمدند که مهم­ترین آنها یسویه، کبرویه و نقشبندیه بودند. از میان این سه فرقه، یسویه و کبرویه در آسیای مرکزی مجال رشد یافتند و حتّی در قرون بعدی کبرویه به یکی از انجمن­های مهم تصوّف مبدل شدند. کبرویه در آسیای مرکزی، حضوری چشمگیر و مقتدرانه در تمام عرصه­های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی داشتن...

لهجه‌ی بخارایی یکی از لهجه‌های زبان فارسی است که در دهه‌ی دوم قرن بیستم همزمان با شروع فعالیت‌های روشنفکران بخارا، جدیدان، در آثار سران فکری این جنبش به کار گرفته شد و در خدمت روشنگری و تعلیم درآمد و پس از تقسیم ماوراءالنهر، به نام زبان تاجیکی به زبان رسمی و دولتی جمهوری تاجیکستان، یکی از جمهوری‌های مستقل پنج گانه آسیای مرکزی، ارتقاء یافت. نقش فطرت بخارایی (1886- 1938 م)، که از سران جنبش جدیدا...

گروه تکفیری- تروریستی داعش از ابتدای ظهورش در منطقه شامات شامل سوریه و عراق، ولایت خراسان (افغانستان و بخش­هایی از آسیای مرکزی) را به عنوان قلمرو خود مطرح ساخت و از این طریق موجودیت و هویت خود را تحت همین عنوان مطرح کرد. نخستین مسئله­ای که در رابطه با حضور داعش در منطقه ولایت خراسان به ویژه آسیای مرکزی که نقطه تمرکز پژوهش حاضر بر آن است، به ذهن متبادر می شود این است که زمینه­های اصلی و بسترهای ...

در زبان های مختلف تکواژ ریشه هسته مرکزی واژه را تشکیل می دهد. تکواژ ریشه مانند سایر تکواژها ‘ می تواند دارای معانی دستوری یا واژه ساز ی باشد. در زبان روسی اهمیت تکواژ ریشه از لحاظ معنی دستوری به مراتب از زبان فارسی غنی تر است. در زبان فارسی‘ اهمیت تکواژ ریشه از لحاظ واژه سازی بیشتر از زبان روسی است. تکواژ از لحاظ کاربرد به دو گروه وابسته و غیر وابسته(آزاد) تقسیم می گردد. تعداد تکواژ ریشه وابسته...

«خود اصلاحی» (self-repair) فرایندی است که گوینده مشکلی را در «واحد ساختاری نوبت» خویش تشخیص می‌دهد و در صدد اصلاح آن برمی‌آید. اینکه چه مقدار به عقب برمی‌گردد تا اقدام به اصلاح کند، از زبانی به زبان دیگر متفاوت است. در این مقاله این سؤال مطرح است که آیا در عملکردهای خود اصلاحی محاوره‌ی زبان فارسی، ارتباطی بین سازه تحت ساخت و میزان قلمرو بازیابی (scope of recycling) وجود دارد. دادگان محاوره‌ی زب...

یکی از روشنفکران تاجیک که در تقویت و رواج مطبوعات خلق‌های آسیای مرکزی به‌ویژه در تحکیم زیربنای مطبوعات فارسی تاجیکی سهم چشمگیری داشته است، محمودخواجه بهبودی است. وی همچون سیاست‌مداری سالم‌اندیش و منصف در نشریه‌های خود منفعت و نفوذ خلق‌های تاجیک و ترک (ازبک) را به‌صورت مساوی درنظر می‌گرفت و نشریه‌های خود، یعنی روزنامۀ سمرقند و مجلۀ آیینه را به دو زبان ترکی و فارسی تاجیکی منتشر ...

منطقه آسیای مرکزی به لحاظ سیاسی مفهومی سیال است، یعنی در گذر زمان و با تغییر معادلات سیاسی، محدوده از پیش تعریف شده برای مناطق دستخوش دگرگونی می گردد . آسیایمرکزی در دوران جنگ سرد بخ شی از سرزمین اتحاد جماهیر شوروی بود. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی پنج جمهوری در این منطقه استقلال یافتند . در نیمه نخست دهه 90 میلادی بسیاری از محققین معتقد بودند که آسیای مرکزی به همراه قفقاز، اروپای شرقی و کشوره...