در این مقاله که بخشی از پژوهشی وسیع دربارة میزان کارایی نظریة آمیختگی مفهومی در تبیین مؤلفة شناختی فرآیند ساخت معنا در قصه های عامیانه است، می کوشیم با توجه به مبانی نظریة «آمیختگی مفهومی»، پیوستگی معنایی را که یکی از مهم ترین عوامل ساخت معناست، در قصه ای از قصه های عامیانه ایرانی بررسی کنیم. دو پرسش اصلی این مقاله عبارت اند از این که آیا به استناد مبانی و قواعد نظریۀ آمیختگی مفهومی می توان پیو...

توتمیسم یکی از اعتقادات و باور های باستانی و ماقبل تاریخی است که از نمونه های آغازین ادیان بشر شمرده می شود. این دین و اندیشه ی ابتدایی، گیاهان و یا حیوانات خاصی را دارای تقدّس و سپندینگی می داند و برای آن نیروهای ماورایی قایل می شود؛ براساس همین اعتقادات توتمی، همه ی ابعاد زندگی و معیشت انسان ابتدایی شکل می گیرد، روابطش با دیگر انسان ها تعریف می شود و در دین و اسطوره های این مردم نمایان می-گردد...

داستان «امیرارسلان نامدار» یک نقالی شبانه در خواب گاه ناصرالدین شاه قاجار بود که توسط نقال باشی دربارش‏، نقیب الممالک، پرداخته و به قلم دختر شاه به رشته تحریر درآمد و علیرغم فضای اشرافی شکل گیری خود، به سرعت تبدیل به محبوب ترین و مشهورترین قصه عامیانه فارسی گردید. متاسفانه آثاری این چنین به دلیل ویژگی عامیانه بودن خود، هرگز آن­چنان­که باید و شاید مورد مطالعات ادب پژوهانه و خصوصاَ نمایش پژوهانه ق...

پیشین? پرداختن به داستان و داستان پردازی در ادبیات فارسی به دوران پیش از اسلام می رسد؛ این موضوع در اوایل، بیشتر به صورت شفاهی و سینه به سینه صورت می گرفت، تا این که در دوره خسرو انوشیروان ساسانی، نهضتی در راه تدوین و گردآوری آثار علمی و ادبی و نیز ترجمه آثار سایر ملت ها به وجود آمد و از این میان به حوزه آثار داستانی نیز توجه ویژه ای شد، آن ها علاوه بر داستان های ایرانی، به ترجمه داستان های دیگ...

رمانس داراب نامه ( قصه فیروزشاه) توسط «مولانا محمّد بیغمی» روایت و به قلم محمود دفتر خوان در سال 878 هـ .در تبریز کتابت شده است. پیشتر به ساختار این گونه آثار کمتر توجه می شد؛ در حالی که سرمایه عظیمی از مسائل فرهنگی و ادبی هر عصر و یا چندین دوره در آنها دیده می شود؛ اما در دوره های اخیر و به ویژه پس از تحقیقات محمد جعفر محجوب درباره ادبیات عامیانه، آثاری به این موضوع اختصاص یافته است. پژوهش حاضر...

قصه های عامیانه و ادبیات غنایی از گسترده ترین عرصه های حضور عناصر فانتاستیک است.     «همای و همایون» از کهن ترین منظومه های عاشقانه، توانسته است این عناصر را در خود گرد آورد. با این تفاوت که حضور آن­ها در آثار منظوم نسبت به آثار منثور از نمود کمتری برخوردار است. نگارنده بر آن است که با معرفی اجمالی خواجوی کرمانی و آثار وی، نوع داستان، نشانه شناسی عناصر داستان های فانتاستیک، طرح شناسی فانتاستیک،...

داستان «امیرارسلان نامدار» یک نقالی شبانه در خواب‌گاه ناصرالدین شاه قاجار بود که توسط نقال باشی دربارش‏، نقیب الممالک، پرداخته و به قلم دختر شاه به رشته تحریر درآمد و علیرغم فضای اشرافی شکل گیری خود، به سرعت تبدیل به محبوب‌ترین و مشهورترین قصه عامیانه فارسی گردید. متاسفانه آثاری این‌چنین به دلیل ویژگی عامیانه بودن خود، هرگز آن­چنان­که باید و شاید مورد مطالعات ادب پژوهانه و خصوصاَ نمایش پژوهانه ق...

در پژوهش حاضر تلاش شده «سیمای پری و زنان پری­ وار» در قصه­ های عامیانه­ ی هرمزگان بررسی و تحلیل شود. قصه­ ها و افسانه­ های عامیانه­ ی هرمزگان مانند بقیه­ ی اجزای فرهنگ عامه انباشته از بن مایه­ های اساطیری متنوع و مملو از باورها و آیین­های کهن اقوام است. در نتیجه این ظرفیت را دارد که از منابع مهم شناخت فرهنگ و اندیشه­ ی ایرانی، مردم شناسی، جامعه شناسی و به طور کلی مطالعات فرهنگی مورد استفاده...

ریخت شناسی قصه های عامیانه در سال 1928م. توسط فرمالیست روسی «ولادیمیر پراپ» آغاز شد. اساس کار وی بر پایۀ اعمال شخصیّت های قصه نهاده شده و در سال های اخیر، یکی از شیوه های رایج در تحلیل ساختاری قصه ها بوده است. در این مقاله، هفت خوان رستم که از جمله قصه های پرماجرای شاهنامۀ فردوسی بشمار می رود و موضوع آن یاری رساندن رستم به کیکاووس برای رهایی از بند دیو سپید است، مورد بررسی قرارگرفته است. برای ای...