دارابگرد یکی از شهرهای پر رونق روزگار ساسانی بود که با اضمحلال این سلسله به تدریج اهمیت خود را از دست داد و در آغاز قرن ششم هجری قمری متروک شد. مطالعات باستان¬شناختی نگارندگان روشن ساخت که این شهر باستانی در روزگار ساسانی دارای استقراری متمرکز، پرقدرت و طبقاتی بوده، لیکن پس از تسخیر ایالت پارس توسط مسلمانان، تغییراتی در عملکرد و کاربری فضاهای آن به وجود آمده است. شواهد باستان¬شناختی مؤید آن اس...

ورود دین اسلام به ایران و گسترش آن به‌عنوان دین اصلی و رسمی این سرزمین ، به‌مثابه یک تغییر و تحوّل عمیق اجتماعی، پیروان دین زرتشت را در اقلیت قرار داد. جامعه­ی زرتشتیانِ ایران در قرون نخستین اسلامی به‌عنوان بخشی از جامعه در حال تحوّل و پویا، دچار دگرگونی­های نسبتاً زیادی شد. یکی از این تحوّلات، تغییر در جغرافیای حوزه­های سکونتی آنان بود. در جامعه اسلامی ایران که از نظر ساختار اجتماعی و مذهبی تحوّلات ...

کتاب ارشاد عبداللّه قلانسی از متون تعلیمی قرون پنجم و ششم هجری است که با تصحیح عارف نوشاهی در سال 1385 از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب به طبع رسیده است. نگارندۀ مقالۀ حاضر کوشیده است با نقد و بررسی تصحیح این اثر بخشی از ملاحظات خود را برای پیراستن سهوهای چاپی و غیرچاپی آن بیان کند.

سرزمین های اروپایی در قرون وسطی از جمله در قرن دهم میلادی قربانی بربریت، جنگ ها، غارتگری ها و رقابت های شوالیه ها و طبقه اشراف بودند و از امنیتی نسبی برخوردار نبودند. ایشان همواره سعی داشتند با تشکیل دولت هایی مستقل و جنبش های دهقانی به دنبال ایستادگی در برابر مهاجمان و شکست آنها از وضعیتی پایدارتر برخوردار شوند. مورخان از قرن دهم به آخرین دوره از «عصر فترت» یاد می کنند. در این قرون اروپا به لح...

پژوهش حاضر در پنج فصل به بررسی این موضوع پرداخته است که نقش سیاسی فرهنگی «آل طاووس» را در قرن هفتم و هشتم هجری قمری چگونه می توان تبیین کرد؟ در فصول این پژوهش، با بررسی اوضاع سیاسی فرهنگی «بغداد» در قرون مذکور و واکاوی زندگی و آثار شخصیت های برجسته «خاندان طاووس» در این قرون، به زمینه ها و عوامل و انگیزه هایی که سبب شده تا «خاندان طاووس» به انجام فعالیت های سیاسی فرهنگ بپردازد، اشاره نموده و د...

بررسی متون تاریخی و داده­های باستان­شناسی حاکی از آن است که ولایت مهرجان­قذق یکی از مناطق مهم ایران بوده که در محدودۀ شهرستان دره­شهر، به‌ویژه درۀ سیمره، شکل گرفته و تاریخ حیات آن به دورۀ اشکانی بر‌می‌گردد. داده‌های باستان‌شناسی در تأیید متون تاریخی، هم توالی استقرار از دورۀ اشکانی تا قرن 4 هجری در درۀ سیمره را نشان می­دهد و هم بیانگر آن هستند که این منطقه طی قرون 3 و 4 هجری بیش از سایر دوره­ها...

اصفهان در قبل و بعد از اسلام همواره نظاره گر تحولات مهم سیاسی، نظامی و اجتماعی بوده است. با حمله اعراب به ایران، شهرهای این سرزمین از جمله اصفهان از ابعاد ساختار شهری، ترکیب و بافت جمعیتی و نظام مالیاتی دچار تغییر چشم گیری شد. اصفهان در ابتدای عصر اسلامی، مانند بسیاری از سایر شهرهای ایران با اهمیّتی کمتر نسبت به دوره قبل به حیات شهری خود ادامه داد. گذشت زمان و آشنایی حاکمان جدید اسلامی با شهرهای...

پژوهش حاضر به بررسی تعامل فرهنگی مسلمانان و مسیحیان در یک سده اوّل هجری می پردازد. مراد از مناسبات فرهنگی در این پایان نامه اعم از هر گونه گفت وگو، مناظره، مجادله و مکاتبه است. در سال ششم هجرت، اسلام بیش تر بخش جزیر? العرب را زیر لوای توحید و تعالیم اجتماعی و اخلاقی خود قرار داد و موقعیت لازم فراهم آمد؛ تا این فرهنگ ناب، به سایر ملل جهان نیز عرضه شود. به محض ارسال رساله پیامبر اسلام(ص) به امپر...

پژوهش حاضر با بررسی نقوش برگ نخل در سفالینه های نیشابور در سده های 3 تا 4 هجری در جست و جوی این سوال است که نقوش برگ نخل در سفالینه های نیشابور در سده های 3 و 4 هجری قمری چگونه بوده و به چه صورت نقش شده است. سوال اصلی این است که چگونه می توان از نقوش گیاهی برگ نخل در خلق آثار سرامیکی استفاده کردنتایج به دست آمده از پژوهش نشان می دهد که نقوش برگ نخل با ویژگی های خاص خود در هنر دوره های تاریخی مو...

مطالعه آثار اولیه ی زبان عربی حاکی از آن است که نخستین مباحث زبانشناسی زبان عربی با انگیزه ی شناخت واژگان قرآن کریم آغاز گردیده و عامل اصلی در پیدایش لغت نامه های عربی، لزوم فهم قـرآن کریم و حدیث با انگیزه خدمت به اسلام بوده است. ضرورت آشنایی با زبان عربی فصیح که زبان اصلی شریعت اسلام یعنی قرآن و حدیث، محسوب می شود؛ به عنوان دانشی که مقدمه ای برای سایر علوم قرآنی و شرعی است و اعتماد علماء، فقها...