مکانیک گالیله ای حداقل از دو جهت دارای اهمیت است: فیزیک را از طبیعیات قدیم جدا می کند و روشی نو در علم تجربی نوین به ارمغان می آورد. در واقع نقطه عطفی در سیر تاریخ علوم است،که با چرخشی فلسفی در مبانی فکری آن دوران میسر می گردد؛ به گونه ای که بتوان از حرکت شناسی خاصی تحت عنوان حرکت شناسی گالیله ای نام برد. آنچه در این مقاله آمده است، در باب پاسخ به این پرسش است که آیا در بستر پارادایم فلسفه اسلا...

مسأله اصلی این مقاله این است که آیا علم فیزیک عهده‌دار تحقیق در خصوص موجبیتی بودن (یا نبودن) جهان است یا متافیزیک؟ در این مقاله ضمن دفاع از ادعای تقدم اصول عام متافیزیکی بر نظریه‌های فیزیک، ابتنای معیار موجبیت فیزیکی بر اساس متافیزیک صدرایی نشان داده می‌شود. در این راستا ابتدا دو ایده رونوشت کلی جهان و نیز تحول منحصر به فرد سیستم، به عنوان معیار موجبیت در سیستم‌های فیزیکی مورد ارزیابی قرار می‌گ...

چکیده بهره گیری از مدل مکانیکی و آشوب در فیزیک، دو رویکرد نظم گرا و ضدنظم گرا در مطالعات سازمانی را به همراه داشته است. سازمان نظم گرا، نظم را واقعیتی اصیل دانسته و درصدد است تا تئوری هایی برای ایجاد یا تقویت آن در سازمان خلق کند. در مقابل سازمان ضدنظم گرا، بی نظمی را واقعی قلمداد کرده و به دنبال آن است که تا تئوری های خود را بر این اصل بنا نماید. این مقاله تبیینی فلسفی از به کارگیری دو رویکر...

انرژی، که در زبان یونانی[i] و لاتین از آن با عناوینی چون انرگیا[ii]، انرگوس[iii] یا ارگون[iv] نیز یاد می شود، واژه ای است که نخستین بار توسط ارسطو در راستای معنای فعالیت در بحث حرکت به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت. واژه کنونی انرژی در تمامی شاخه های دانش، کمیت فیزیکی بنیادینی است و بر فعالیت دلالت دارد. هدف از نگارش این مقاله آن است تا با روش تحلیل معناشناختی و با کمک چهار حوزه فیزیک، مکانیک، فلس...

در هردانشی از جمله دانش جغرافیا ((زمان ))مطرح است ‘حال سؤال این است که کدام مسایل فلسفی جغرافیا سبب بروز مفهوم زمان در جغرافیا شده است ؟ در ادبیات‘ علوم اقتصادی‘ سیاست‘ مذهب‘ صنعت و تکنولوژی‘ جامعه شناسی‘ فلسفه‘ فیزیک وقرآن و همچنین جغرافیا مسایل مختلفی سبب بروز مفهوم زمان درآنها شده است . در جغرافیا زمانبندی همه پدیده های جغرافیایی‘ ماندگاری غیر یکنواخت پدیده ها و تنوع آنها زمینه فلسفی اساسی ب...

کانت با تلقی زمان و مکان و مقولات به عنوان شرط شناخت، به تمایز میان پدیدارها و شیء فی‌نفسه پرداخت. نتیجۀ چنین تمایزی که اساس مکتب ایدئالیسم استعلایی اوست، عدم امکان شناخت شیء فی‌نفسه بود. هگل که شیء فی‌نفسۀ کانتی را مانعی در برابر ایدئالیسم مطلق خود می­دید، آن را به عنوان یک مفهوم تناقض‌آمیز کنار گذاشت؛ ولی مکتب او با چالش­های ناشی از حذف آن، مواجه شد. همین چالش­ها ما را به پی گرفتن نگرشی نوین ...

یکی از مسائل مهم در حوزه فلسفه، الهیات، روان شناسی و حتی فیزیک، وجود دیدگاه های جبرگرایانه، تقدیرگرایانه یا اختیارگرایانه نسبت به اعمال انسان است. جبرگرایان معتقدند اعمال انسان و رویداد های طبیعی، تحت تأثیر یک نیروی جبریِ قدرتمند ازجانب خدا هدایت می شوند و انسان چاره ای غیر از پذیرش این نیروهای جبری ندارد. دسته دیگر، تقدیرگرایان هستند که معتقدند تمامی رویداد ها از قبل تعیین شده است و اختیار انسا...

تهی مفهوم وسیعی است و در حوزه‌های گوناگون، از عرفان، فلسفه و متافیزیک تا علومی چون فیزیک، علم مواد، نجوم و نیز دانش و هنرهایی چون خوش‌نویسی، موسیقی و معماری حضور دارد. در حوزة معماری، تهی به معنای فضایی خالی‌ست که گنجایش بالقوه‌ای دارد، این گنجایش می‌تواند با در برگرفتن چیزها و انسان‌ها بالفعل شده و برای رفتارهای مختلف آنان استفاده گردد. از میان صاحب‌نظرانِ این حوزه، کریستوفر الکساندر به این مفه...

ارسطو که رساله های مختلفی دربارة فیزیک، مابعدالطبیعه و مانند آن نگاشته است، ضمن اذعان به واقعی بودن حرکت و تغییر، استدلال کرده است که چون هر متحرکی نیازمند محرک است پس باید یک محرک اوّلی و آغازین وجود داشته باشد، اما چنان محرکی چگونه می تواند همه عالم را به حرکت درآورد. ارسطو برای توضیح مسأله به تمثیل رابطه عاشق و معشوق متوسل می شود. برطبق فلسفه سنّتی محرک اول، عالم را از راه علیّت غایی و نه علیت...