عصر مفرغ قدیم در خاورمیانه، مقارن با رویدادهای بزرگی مانند تشکیل اوّلین دولت شهرها، آغاز شهرنشینی و گسترش خط و کتابت است. آثار فرهنگی در ابتدای این دوره، در بسیاری از مناطق خاورمیانه شامل قسمت غربی ایران، قفقاز، آناتولی، لوانت و شمال میانرودان همانندی های شگفت آوری از خود نشان می دهند و به اسامی مختلفی نامگذاری شده اند. با وجود سابقة طولانی در پژوهش های این دوره، داده های موجود در تحلیل تحوّلات آ...

تهاجم فرهنگ هاى سلطه جو بر دیگر فرهنگ ها واقعیتى انکارناپذیر در تاریخ حیات اجتماعى انسان است. در مقابلِ تهاجم، دفاع و بلکه حمله متقابل حکم قطعى عقل سالم است. امّا از دیگر سو، فرهنگها نیازمند داد و ستد و شناخت یکدیگرند، تا از این طریق به وسعت افق اندیشه و عمل و غناى هرچه بیشتر دست یابند. برخورد فرهنگ ها، منازعه اى همه جانبه و در عین حال همراه با تعاطى است. نزاعى فکرى در عین تمایل به درک بیشتر و فه...

اندیشه مهدویت از مفاهیم مؤثر قرآنی، روایی، کلامی، سیاسی و از ارکان تاریخ اسلام است که در فرهنگ و تمدن اسلامی و بحران فراگیر و مستمر جهان اسلام، جایگاه ویژه ای داشته است. موعودگرایی در غرب اسلامی که سرزمین هم­زیستی ملل منتظر الظهور است ریشه سنتی دارد. نخستین تجربه پیدایش دولت براساس مهدویت در غرب اسلامی روی داد. گزارش تاریخی از چهارده قرن مهدویت و بررسی مبانی نظری آن، مدعیان مهدویت و دولت­های کل...

چکیده برخورد و روابط میان سرزمین­ها در زمینه­های گوناگون از دیرباز دیده می­شود که باعث تأثیرپذیری از یکدیگر شده که گاهی نیز تأثیرپذیری این برخوردها در ادبیات بازتاب می­یابد. گرایش به «غرب» یا به نوعی «دیگری غربی» در نوشته­های ادبی نویسندگان معاصر شرق و از جمله ادب تازی به چشم می­خورد. پرتو این گردباد سرسخت در نوشته­های بی­شمار و به ویژه کتاب «شمس و لیلِ» محمود تیمور (فوت: 1973م)، داستان­نویس معا...

پژوهش حاضر به­ دنبال هویت­ شناسی گفتمان مسلط روشنفکریِ ایران در آستانه­ ی انقلاب اسلامی و بازخوانی آن در قالب دانش واژه­ های شناخته شده­ تر است. بر اساس فرضیه­ ی مقاله، گفتمان مذکور در چهارچوب ملی­ گرایی فرهنگی قابل تحلیل است. یافته­ های پژوهش که مؤید تأیید این فرضیه است نشان می­ دهد که گفتمان مذکور مؤلفه­ های مشترک و مهمی با ملی­ گرایی فرهنگی دارد. در این میان، مهم­ترین مؤلفه­ های مشترک عبارتند...

در برابر ظهور تجدد عدّه ای متأثر از آن به طرد سنت ها و مذهب برخاستند. عده ای در کنار احساس نیاز به تغییر،?به سنت ها و مذهب خود نیز پایبند ماندند و گروهی به شدت در برابر تجدد ایستادند. در این تحقیق ما بر آنیم که موضع دو تن از نویسندگان معاصر یعنی صادق هدایت و جلال آل احمد را در برابر تجددخواهی و پایبندی به سنت ها و مذهب مشخص کنیم و به بیان شباهت ها و تفاوت های دیدگاه ایشان در این خصوص بپردازیم. ا...

این رساله به شیوه کتابخانه ای تنظیم و در آن با ارائه طرح منسجمی در خصوص نمونه های اولیه لگام دو انواع آن ها بررسی تزئینات لگام ها و تکنیک های ساخت آن پرداخته شده ، لگام وسیله ای است برای مهار بهتر و تحت کنترل در آوردن اسب ، نمونه اولیه آن در فرهنگ ماوراء قفقاز قدیم مشخص شده است. فرهنگ های ایرانی هم به طبع استفاده از اسب باری مهار این حیوان از آن استفاده کرده اند . نمونه های اولیه لگام به صورت ...

در قرون وسطا که جهان غرب در تاریکی جهل و خرافه فرو رفته بود، جهان اسلام در عصر شکوفایی و ترقی (قرون 13 ـ 8 میلادی) به سر می برد؛ اما از قرن سیزدهم میلادی به بعد، علم در بین مسلمانان دچار انحطاط و زوال گردید. در قرن شانزدهم میلادی و همزمان با پیشرفت علم در جهان غرب، جهان شرق نیز مشتاق مجهز نمودن خود به علم گردید؛ ازاین رو غرب بدون توجه و در نظر گرفتن فرهنگ و جوامع سنتی شرق، درصدد گسیل نمودن دستا...

با ورود تمدن جدید غرب به ایران در دهه های اخیر فرهیختگان ایرانی رویکردهای متفاوتی نسبت به آن داشته اند. از جمله متفکران بزرگ معاصر که در خصوص تجدد موضع گیری نموده و اندیشۀ او مبنای انقلاب اسلامی قرار گرفته، امام خمینی (ره) است. به نظر می رسد امام خمینی تجدد را شامل ماده (ظواهر) و محتوا دانسته، اسلام و علما را مخالف ظواهر تجدد نمی داند؛. اما در برابر محتوای فرهنگ غرب ایستادگی کرده، پذیرش آن را ب...