محمدکریم پیرنیا، از برجسته‌ترین تاریخ ‌پژوهان معماری ایران، نخستین کسی بود که تلاش کرد مفاهیم و مبانی سنت معماری ایرانی را به مباحثات دانشگاهی داخل و به تعبیری زبان سنت معماری ایرانی را به زبان مدرسۀ مدرن معماری و زبان دانشگاهی نزدیک کند. او این کار را با طرح دو موضوع اصول و سبک‌شناسی معماری ایرانی انجام داد. موضوع این مقاله پرسش از انگیزه‌های پیرنیا و چگونگی این اقدام او و همچنین، عوارضی است ک...

داستان شیخ  صنعان در منطق الطیر عطّار تا حدودی متأثر از ماجرای حضرت موسی و خضر (علیهما السلام) در قرآن است. از این رو هردو داستان، زمینۀ تفسیرها و قرائت های متفاوت را در نزد اهل اندیشه و معرفت فراهم کرده است. دو رکن اساسی نظریۀ بینامتنیّت -که اولین بار از سوی ژولیا کریستوا در فرانسه مطرح شد- یعنی عدم استقلال متن و مکالمه گرایی زبان را در داستان شیخ صنعان و البته فقط رکن دوم (یعنی مکالمه گرایی زبا...

تحوّلات و دگرگونی‌هایی که در سه دهة اخیر در بن‌مایه‌های فکری و ایدئولوژیکی شاعر امروز صورت­گرفته، تغییرات بنیادینی را در ساختار زبانی و بلاغی شعر و غزل این دوره فراهم­آورده و طیف شعری وسیعی را در قلمرو ادبیّات مقاومت در حیطة غزل با درون­مایة جنگ - که غالباً می‌توان آنها را به دو دستة غزل­حماسه و غزل سرخ تقسیم و تفکیک­ کرد - فرا‌روی شاعر این دوره گشوده‌است و در این مقال و مجال، نماد به عنوان یکی از...

فریقین سند احادیث نهی از تفسیر به رأی را پذیرفته و دربارهء مفاد این احادیث به دوگروه کلی تقسیم شده اندهء گروهی با استناد به این روایات هر نوع کوششی را برای استنباط مراد خدا از ظواهر آیات مردود و حرام می دانند، گروه غالب با رد این نگرش نهی از تفسیر به رأی را به معنای نفی مطلق تفسیر قلمداد نمی کنندو بر این باورندکه مقصود از این روایات تفسیر بدون علم، یا تحمیل رأی بر قرآن است. برخلاف تصور برخی اخت...

این نوشتار به تحلیل محتوای تطبیقی کتاب‌های «جامع‌السعادات» تألیف علامه نراقی، «سر الاسراء فی شرح حدیث‌ المعراج» تألیف مرحوم آیت‌الله سعادت‌پرور و کتاب «اخلاق در قرآن» تألیف آیت‌الله مصباح یزدی از نظر میزان استفاده هر یک از این سه کتاب از آیات قرآن کریم در تحلیل‌های اخلاقی اختصاص دارد تا ضمن معرفی عملی کارکردهای تحلیل محتوا ...

این نوشتار به تحلیل محتوای تطبیقی کتاب‌های «جامع‌السعادات» تألیف علامه نراقی، «سر الاسراء فی شرح حدیث‌ المعراج» تألیف مرحوم آیت‌الله سعادت‌پرور و کتاب «اخلاق در قرآن» تألیف آیت‌الله مصباح یزدی از نظر میزان استفاده هر یک از این سه کتاب از آیات قرآن کریم در تحلیل‌های اخلاقی اختصاص دارد تا ضمن معرفی عملی کارکردهای تحلیل محتوا ...

میرزا مهدی اصفهانی، مؤسس مکتب معارف خراسان، موسوم به «تفکیک»، علاوه بر دارا بودن اجتهاد مطلق و تبحر در علوم عقلی، یکی از قرآن‌پژوهان معاصر نیز به حساب می‌آید. دلیل این مدعا وجود آثاری از ایشان در حوزۀ قرآن همچون معارف القرآن، رسالۀ شاهزاده افسر، رسالة فی وجه اعجاز کلام الله المجید و ... است. وی دیدگاه‌های معارفی خود را بر آیات و روایات بنا نهاد و همین گرایش به نقل، سبب شده وی را که نخستین مروج ...

افکار انسانی علاوه بر نوع تربیت و عوامل تأثیر‌گذار محیط مادی، متأثر از ماوراء‌الطبیعه هستند، که بر وجود معنوی انسان تأثیرگذار است و ازجمله این عوامل الهام و تلقین‌اند، که در لسان آیات و روایات الهامات و تلقین‌ها، از جانب فرشته و شیطان به انسان می‌رسد. خواطرِ از جانب شیطان‌که انسان را به گمراهی می‌کشاند و افکاری از جانب فرشته که انسان را به اعمال صالح متمایل می‌گرداند. قرآن کریم مفاهیمی که به دل ...

کانون هنری تبریز در سال­های ۸۹۶-۸۸۳ ﻫ یعنی سال­های سلطنت سلطان یعقوب آق قویونلو، بدیل کانون هنری هرات در زمان سلطان حسین بایقرا (۹۱۱-۸۷۵ ﻫ) بود. پیش از همه، کانون هنری سلطان یعقوب، مجالس و محافل ادبی و هنری و علمی او و هنرپروران و هنرمندان زمان وی پژوهیده شد. تتبع آثار بازمانده از این دوره، نسخه نگاره­ها، عمارات، مرقعات و غیره، از ملزومات بود. ویژگی­های این آثار و کیفیت تولید آنها که جملگی در ر...

مشروعیت شهادت بر شهادت، امری قطعی در ‏آموزه های فقهی است؛ لکن پذیرش چنین شهادتی مطابق نظر مشهور فقیهان امامی، مشروط به احراز ‏شرایطی شده است؛ از جمله اینکه حضور شاهد اصل در دادگاه متعذر یا متعسر باشد. در مقابل برخی از فقها ‏دیدگاه مشهور را برنتابیده و معتقدند مستفاد از ادله باب، حجیت و نفوذ شهادت فرع است؛ خواه ‏شاهد اصل حاضر باشد و خواه غایب. قانونگذار در این زمینه با پیروی از نظر مشهور در ماده...