روش بدیع غیاث الدین جمشید کاشانی (د. 832 ق) در محاسبة جیب یک درجه، از برجسته ترین آثار ریاضیات دورة اسلامی به شمار می آید. وی در اثری موسوم به رسالة الوتر و الجیب به تبیین این روش پرداخته، اما متأسفانه تا کنون نسخه ای از آن به دست نیامده است. همین مسأله توجه پژوهشگران تاریخ علم را به رسالة فی استخراج جیب درجة واحدة تألیف قاضی زادة رومی (د. حدود 840 ق) ، دوست و همکار کاشانی جلب نموده است. قاضی ز...

مطالعات میان‌رشته‌ای از حوزه‌های رو به پیشرفت در عرصه فعالیت‌های علمی در دنیاست. مقاله حاضر با هدف بهره‌گیری از مزیت‌های چنین مطالعاتی، شناسایی ظرفیت توضیح دهندگی و دلالت‌های سیاستگذارانه ایده‌های فرهنگی در حوزه علم ژنتیک را مطمح نظر قرار داده است. در این راستا بررسی نظریه مم و قابلیت‌های بدیع آن در توضیح حیات علمی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. برای تحقق این هدف در ابتدا تحلیل مفهومی نظریه مم برا...

بدیع یکی از مهم­ ترین آرایه­ های بلاغی در علم بلاغت است و یکی از سه قسم اصلی علم بلاغت به شمار می رود، اما متأسفانه همواره به عنوان پیرایه­ ای لفظی برای ایجاد زیبایی و تنوع و یا آهنگین کردن سخن معرفی شده است. در این مقاله به مسائل  بلاغی سوره مریم با رویکرد آرایه­ های بدیعی پرداخته می­ شود که در مورد بدیع، بر طباق، التفات و تکرار تأکید شده است. همچنین به تکرارهای موجود در این سوره پرداخته شده ا...

بدیع از دیدگاه زیبایی شناسی، دانشی است که با آن راه های زیبایی سخن آشکار می شود و علم آرایش کلام است که زبان معمولی را به شعر تبدیل می کند. فیاض لاهیجی (ف 1071ه.ق)، از جمله شاعران سبک هندی است که در بیان افکار و اندیشه ها، با زبانی شاعرانه از دانش بدیع که پایه های اصلی آن مبتنی بر صناعات لفظی و معنوی می باشد، استفاده فراوانی برده است. در این پژوهش که به شیوه توصیفی- تحلیلی انجام می شود، دیوان ا...

بدیع یکی از مهم‌‌ترین آرایه‌‌های بلاغی در علم بلاغت است و یکی از سه قسم اصلی علم بلاغت به شمار می‌رود، اما متأسفانه همواره به عنوان پیرایه‌‌ای لفظی برای ایجاد زیبایی و تنوع و یا آهنگین کردن سخن معرفی شده است. در این مقاله به مسائل  بلاغی سوره مریم با رویکرد آرایه‌‌های بدیعی پرداخته می‌‌شود که در مورد بدیع، بر طباق، التفات و تکرار تأکید شده است. همچنین به تکرارهای موجود در این سوره پرداخته شده ا...

چکیده محسنات بدیعی یا آرایه‌های بلاغی ابزار‌هایی‌اند که ادبا با به‌کارگیری آن‌ها به آرایش زبان خود می‌پردازند. این آرایه‌ها همزاد زبان نیستند ولی زادۀ زمان و محیطی‌اند که زبان در آن رشد و نمو می‌کند و به بالندگی می‌رسد. با توجه به قرابت‌های موجود میان زبان فارسی و عربی و با استناد به شواهد موجود می‌توان گفت اکثر قریب به اتفاق آرایه‌های عربی در زبان فارسی هم به‌کار رفته‌اند. کاربرد این آرایه‌ها...

علم معانی - به عنوان یکی از شاخه‌های بلاغت اسلامی- علاوه بر پیشینه مشترک، در بسیاری از زمینه‌ها و مباحث دیگر نیز با دانش زبان‌شناسی و به تبع آن نظریه‌های نقد ادبی معاصر مشابهت‌های فراوانی دارد. یاکوبسن  یکی از نظریه‌پردازان حوزه زبان و زبان‌شناسی است که دیدگاه‌های وی در بررسی نقش‌های شش‌گانه زبان بسیار شبیه به نکات مطرح شده در مبحث «مقتضای حال و مقام» و «خبر» و «انشاء» در علم معانی است. وی شش ج...

چکیده علم بلاغت یکی از علوم ادبی است که فصیح و بلیغ بودن کلام را می‌سنجد، به کمک قواعد این دانش، کلام از سه منظر معانی، بیان و بدیع ارزیابی می‌گردد، علم معانی یکی از شاخه‌های اصلی بلاغت است که احوال جمله را از جهات گوناگون مانند معانی ثانوی و موافقت آن با حال و مقام بررسی می‌کند. کتاب‌های بلاغی عربی همواره مورد توجّه علمای بلاغت فارسی بوده است. بی‌توجّهی به تفاوت‌ها و ویژگی‌های دستوری و بلاغی ز...

بلاغت سنتی، زیبایی شناسی آثار ادبی را تنها در سه حوزه‌ی علم بدیع، بیان و معانی بررسی می‌کند. این دیدگاه سنتی، ارزش زیبایی شناختی هر سروده یا نوشته ادبی را تنها آراسته بودن آن به آرایه‌ها و هنرهایی می‌داند که در سه قلمرو بدیع، بیان و معانی از آن‌ها سخن می‌رود. اما بلاغت جدید، معیار زیبایی اثر ادبی را علاوه بر این سه علم، در شاخص‌ها و مؤلفه‌های دیگری جست‌وجو می‌کند که موجب تمامیت و کلیت اثر و شال...

گرچه زیبایی و زیبایی‌شناسی از روزگاران کهن با عناوین گوناگون، میان ملل مختلف مطرح بوده است، امّا پیشینة علمی آن به اوایل سدة هجدهم باز می‌گردد. با وجود ملاک‌های گوناگونِ زیبایی‌شناسی، اغلب زیبا‌شناسان بر زیبایی شعر به عنوان یک هنر متعالی هم عقیده‌اند. در این میان، غزلیات عطّار نیز از این قاعده مستثنی نیست و بخش عمده‌ای از زیبایی‌های آن در کاربرد هنری تقابل‌ها است. در تقابل کلماتی که از لحاظ مفهوم ...