صحیفۀ سجادیه از اندک آثار بازماندۀ سدۀ نخست هجری است. با وجود آن که تا کنون مطالعات درون دینی متعددی در بارۀ معارف مندرج در این اثر صورت گرفته است، کمتر کوششی می توان سراغ داد که از رویکردی توصیفی، چارچوب کلی اندیشه های مندرج در آن را بازنمایاند. چنین تلاشهایی از جهات مختلف ضروری است. از نگاهی تاریخی، بازشناسی اندیشه های مندرج در صحیفۀ سجادیه می تواند برای شناخت بهتر گفتمان سیاسی و فرهنگی حاکم ...

نگاه شیعه به حکومت، از آموزه های پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت نشئت می گیرد؛ چنان که برای هرم قدرت تعریف خاصی دارد که از تعیین الهی در مهندسی ربانی در جامعه انسانی ناشی می شود. در این نظام، جایگاه رهبران معصوم انتصابی و با تعیین الهی است. این رهبری ربانی راشد و راقی منحصر به حضور معصومین نیست، بلکه به دلیل ضرورت اشراب جامعه از مقررات الهی، در تمام زمان ها - حتی در دوره غیبت معصوم - مورد توجه است. در...

از دیرزمان، عنصر نور در اسطوره، تاریخ و فلسفه جهان شناسی اقوام گوناگون حضور داشته است. اوج حضور مفاهیم نورانی با شاکله عقلانی، در دین مبین اسلام مشاهده می شود . شناخت کامل عنصر «نور» و بررسی ماهیت آن با در نظر گرفتن نمودها و کارکردهای متفاوت و بررسی سیر تاریخی و تحول آن در مکاتب و ادیان مختلف میسر می شود. حضور نور در دو بعد از مهمترین ابعاد هنری اسلامی یعنی معماری و نگارگری جلوه و حضوری ذاتی دا...

با توجه به اینکه دین اسلام خاتم ادیان الهى است و رسول خدا(ص) و ائمه معصومین(ع) افزون بر ابلاغ و تبیین احکام الهى, وظیفه تشکیل حکومت دینى و مدیریت جامعه و اختیارات لازم در جهت استقرار حکومت و اجراى قوانین الهى را نیز برعهده دارند, و با توجه به اینکه رسول خدا(ص) عامل محورى و اساسى بقاء, استمرار و خاتمیت دین اسلام را در حدیث ثقلین, قرآن (قانون ایده آل) و عترت (مجرى صالح) مى داند, این دو عامل در عص...

درک بشر از زمان همواره در شکل‌گیری نظام اعتقادی او نقش اساسی داشته است. انبیای یهود با ایمان به خدایی واحد، مقتدر و غیرقابل‌پیش‌بینی تصور دوری از زمان را رها کردند و به دیدگاه خطی به زمان رسیدند که به مفهوم تاریخ امکان بروز‌ می‌داد. با مسیحیت تاریخ دارای روندی معنادار و مومن زائری شد که به سوی غایتی رو به حرکت است. در ابتدا این غایت که عبارت بود از رستگاری مؤمنان برگزیده، خارج از تاریخ عرفی قرا...

در مقالة حاضر ابتدا به اجمال، به ویژگی‌‌های مکتب ادبی رئالیسم انتقادی پرداخته شده است؛ از جمله اینکه رئالیسم انتقادی، پدیده‌‌ای مختصّ ادبیّات عصر طلایی روسیّه است و نویسندگان ایرانی ـ مانند محمّدعلی جمالزاده، بزرگ علوی، جلال آل‌احمد، میرزا فتحعلی آخوندزاده ـ تحت تأثیر این مکتب ادبی، آثار جاودانی به مقتضای زمان خود خلق کردند. سپس به بررسی نمودهای مکتب رئالیسم انتقادی در آثار آخوندزاده و به طور اخصّ د...

بویهیان که از نواحی شمال ایران برخاستند، توانستند یکی از معتبر ترین حکومت های ایرانی وشیعی را تأسیس نمایند. این سلسله ایرانی شیعه مذهب در میان سال های 321ه.ق تا 448ه.قبر قسمت های غربی ، جنوبی و مرکزی ایران تسلط یافتند و موفق شدند بر بغداد مرکز خلافت عباسی چیره شوند . ظهورحکومت آل بویه به عنوان یک دولت شیعی و تسلط آنان بر امور خلافت عباسی سبب ایجاد تحولی جدید در حیات اجتماعی و فرهنگی شیعیان گردی...