نشریات در تاریخ معاصر یکی از ابزارهای مؤثر اطلاع‌رسانی هستند. در دورۀ قاجاریه، هم‌زمان با سلطنت فتحعلی شاه، عباس میرزا تعدادی از ایرانیان را برای فراگیری علوم و فنون به اروپا اعزام کرد. یکی از آنان به‌نامِ میرزا صالح با خرید دستگاه چاپ و آموختنِ به‌کارگیری آن، به کمک مهندسی فرانسوی نخستین روزنامه را با عنوان «کاغذ اخبار» در دورۀ محمدشاه به‌راه انداخت. گام دوم را امیرکبیر در زمان حکومت ناصرالدین ش...

دومیّن دورۀ جنگ های ایران و روس در عرصه داخلی فرصتی به برخی شاهزادگان داد تا با استفاده از شرایط موجود در صدد بسط قدرت خویش برآیند. دراین میان ، نارضایتی عمومی از عملکرد محمّد ولی میرزا در یزد به شورشی انجامید که هدایت آن را عبدالرضاخان بافقی عهده دار بود. مقاله حاضر سعی دارد تا مبتنی بر شیوۀ توصیفی- تحلیلی ضمن بازکاوی در زمینه های اجتماعی این رخدادها، تحولات متعاقب را در پیوندی با حیات سیاسی ایر...

بزرگترین بخش نوسازی‌های منسوب به عباس‌میرزا نایب‌السلطنه که در آغاز تمرکزی نظامی داشت و به مرور زمان جنبه‌های مالی، اداری و دیوانی، قضایی، بهداشتی و اجتماعی، و فرهنگی نیز یافت، به ولایت زیر فرمان ولیعهد ـ یعنی آذربایجان ـ محدود ماند. نوسازی‌های مالی و عمرانی که پس از اصلاحات نظامی بزرگترین بخش از نوسازی‌ها را در برمی‌گرفت، از ضرورت‌های تداوم "تنظیمات" عباس‌میرزا بود. رونق اقتصادی و بازرگانی منا...

سفارت ژنرال یرملوف در ایران (1817) در پاسخ به مأموریت ابوالحسن ‌خان ایلچی و حل اختلاف‌های دو کشور پس از عهدنامه گلستان(1813) صورت گرفت. در این نوشتار ضمن توصیف و شرح رخدادهای این ماموریت به بررسی زمینه‌ها، هدف‌ها و دستاوردهای حاصل از آن پرداخته می‌شود.مجموعه عوامل زیادی مانند انتظارها و برداشت‌های متفاوت نمایندگان دو کشور از این سفارت، موافقت نکردن دربار ایران با پیشنهادهای یرملوف، برخورد نامنا...

ایران و ژاپن دو کشور آسیایی می باشند که در مواجهه با برتری های غرب، نوسازی و اصلاحات را به شکل مدرن شروع کردند.نخبگان نوساز و اصلاح طلب دو کشور برای هم سطح شدن با غرب در زمینه های نظامی، اقتصادی، آموزشی و...، نوسازی و اصلاحات را ضروری دانستند.نوسازی و اصلاحات ژاپن با اعاده قدرت به امپراطور در اواسط قرن 19م [1868م] شروع شد. نخبگان و نیروهای قدرتمند ژاپن با یک هدف واحد، آن هم رسیدن به توسعه، برای...

ریشه بحث توسعه را در (در قالب مفاهیم تجدد‌طلبی و نوسازی و اصلاحات در دوران جدید)، باید از زمان جنگهای ایران و روس و دیدگاه‌های دولتمردانی مانند: عباس میرزا و قائم‌مقام فراهانی و سپس دوره صدارت میرزا تقی‌خان امیرکبیر و اصلاحات آن زمان جستجو کنیم. بنابراین اندیشه جدید و آغاز جنبش آزادی‌خواهی،‌ تجدد و پیشرفت و حکومت قانون از آن زمان شکل گرفت و به‌طور کلی سه رویکرد فکری به موازات یکدیگر –گاه با تلف...

اولین دوره ی گذار به نظام جدید در زمان ولیعهدی عباس میرزا و صدارت قائم مقام صورت گرفت؛ دوره ی دوم به صدارت امیر کبیر باز می گردد و سومین دوره با صدرات میرزا حسین خان سپهسالار آغاز می شود. هر کدام از این ادوار، فراز و نشیب های مخصوص به خود را دارند که برای درک بهتر تحول فکری، اجتماعی و سیاسی (متعلقات مدنیت) که پیش درآمد انقلاب مشروطه می باشد، آن ها را مورد بررسی قرار می دهیم. در این مقاله تلاش ش...

ترور میرزا علی اصغر خان امین السلطان از پر سر و صداترین رویدادهای دوره نخست مشروطیت به شمار می رود، او که توسط محمد علی شاه از اروپا فراخوانده شده و به مقام صدارت عظمی منصوب شده بود تلاش داشت تا با ایجاد تقرفه در مجموعه مشروطه خواهان – به قول خود – به تعطیلی آن همت گمارد. در مقابل نیز عده ای از مشروطه طلبان اندیشه برکناری و یا قتل او را برنامه ریزی نموده و در نهایت به دست عباس آقای تبریزی به ای...

سرزمین گیلان همواره در طول تاریخ برای حاکمان مرکزی ایرانسرزمینی ثروتمند و دور از دسترس بود. همین مسئله نیز موجبمهاجرت اسماعیل میرزا به سرزمین گیلان گشت. اما در دوره شاهتهماسب وشاه عباس اول این شاهان دلایل و بهانههای متعددیجه ت تسل ط ب ر ای ن سرزمی ن داشتند . همسایگ ی گیلا ن ب ا قفقاز،روسیه و، همچنین، ارتباط با عثمانی از مسیر قفقاز، ذخایر ارزشمندابریشم، ارتباط آبی با اروپا، تبدیل این سرزمین به م...