عرف و بناهای عقلایی و واژ ههای مشابه ب هکرات در کتب و رسایل فقهی و اصولی و حقوقی موردتوجه فقیهان، اصولیون و حقوقدانان مسلمان قرارگرفته است. این واژه در فرهنگ لغات به معنای شناخت هشده و ضد نکر است و در اصطلاح، قاعد های است که مستقیما از مردم سرچشمه گرفته فراگیر و پایا است و ب هوسیله مقام صالح الزامی دانسته شده است. سؤال این است که آیا عرف عقلا از منظر شرع و مکتب فقه...

از میان معانی حجیت، سه معنا در مسئله «حجیت قطع» مطرح است: الف) قرارگرفتن حد وسط؛ ب) کاشفیت و طریقیت؛ ج) معذریت و منجزیت. در اندیشه شیخ انصاری، اتصاف قطع به‌معنای اول صحیح نیست. در مورد معنای دوم، چهار دیدگاه درمیان اصولیان مطرح است: مطابق دیدگاه اول، کاشفیت و طریقیت، ذاتی باب ایساغوجی وجزء مقوم برای قطع است، اما مطابق دیدگاه دوم، کاشفیت و طریقیت، مقوم حقیقت قطع است و تمام حقیقت قطع را تشکیل می‌...

نوشته‌های اصولی نگارش یافته در یک سده‌ی اخیر، به هنگام بحث از ظواهر کتاب و سنت، به طور شایع، این تفصیل را به میرزای قمی(ره) نسبت می‌دهند که او، ظواهر کتاب و سنت را در خصوص مقصودین به افهام، حجت می‌داند و نسبت به غیرمقصودین، به عدم حجیت، باورمند است. اینکه آیا واقعاً میرزای قمی(ره) از چنین تفصیلی سخن رانده‌است و اینکه او اندیشه‌ی خویش را درباره‌ی ظواهر کتاب و سنت، در چه سطحی بیان داشته‌است و دیگر...

در بین مدافعان تفسیر اجتهادی در مورد حیطه و دایره حجیت عقل در تفسیر قرآن، اختلاف نظر وجود دارد. در این تحقیق برآنیم تا قلمرو حجیت عقل‌منبع را در تفسیر المیزان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تفاسیر اجتهادی فریقین بررسی نماییم. برای تحقق این منظور، ابتدا مراد از عقل و گونه‌های آن (عقل‌منبع و عقل‌مصباح) روشن گردید، و بر اساس آن تفسیر اجتهادی قرآن به سه گونه نقل‌گرا، عقل‌گرا و کشف‌گرا تقسیم‌بندی شد، و با...

موضوع صحت و تواتر قرائات قرآن، ازمباحث مطرح در حوزه? علم القراءات می باشد. سیر تکوین و پیدایی دانش قرائات سابقه ای کهنتر از علم تفسیر و تدوین صحاح و اُصول معتبر حدیثی را می پیماید. مدار اصلی بحث در این پایان نامه ضوابط پذیرش یک قرائت و نیز تواتر و میزان اعتبار و حجّیت آن بوده و ضمن اشاره به مراحل پیدایش قرائات و سیر تدوین و تطوّر آن، معیارهای صحت قرائت با بحث در آراء صاحبنظران، سه ملاک: 1) صحت سند...

بنای عقلا از یک سو در پاسخگویی به نیازهای روز افزون جوامع و از سوی دیگر در پویایی و انطباق فقه با زندگی نوین و اجتماعی تأثیر بسزایی دارد.

وجه تسمیه و محوری­ترین بنیاد مورد ادعای شکل­گیری سلفیه، توجه ویژه به موقعیت، مرجعیت علمی و فهم «سلف» می­باشد. عواملی چون نزدیک­تر بودن به زمان رسول خدا(ص)، عدالت و فضیلت سلف، مهم­ترین وجوه حجیت فهم سلف در نگاه سلفیه را شکل می­دهند. سلفیه در توجیه اتخاذ این وجوه برای سلف، تلاش کرده­اند دیدگاه خود را به آیات، روایات و اجماع مستند نمایند؛ درحالی­که مستندات منقول و حکم روشن عقل، هیچ اطلاقی در حجیت ...

دغدغۀ اصلی این مقاله، بررسی این مسئله است که آیا کشف تبیین طبیعی برای تجربۀ دینی، حجیت معرفت شناختی آن برای اثبات متعلق خود، به ویژه خداباوری را رد می کند یا خیر. در این زمینه با دو دیدگاه کلی مواجهیم. برخی معتقدند که تا وقتی وجود نداشتن خدا با دلیل کافی اثبات نشود، تجربۀ دینی حتی در صورت کشف تبیین طبیعی برای آن، از حجیت معرفت شناختی برخوردار خواهد بود. اما برخی دیگر تأکید می کنند که به محض کشف...

موضوع بررسی محدوده حجیت خبر واحد است؛ خبر واحد خبری است که تعداد راویان آن به حد تواتر نمی رسد. اختلاف از آنجا ناشی می شود که عده ای اینگونه اخبار را مفید یقین نمی دانند و می گویند این گونه اخبار تنها افاده ظن می کنند و با دلایلی اثبات می کنند که حجیتی براینگونه روایات نیست. اجمالا منکرین حجیت خبر واحد- به سه دلیل استناد کرده اند: الف- آیات: آیاتی که از عمل به غیر علم نهی فرموده اند. ب- روای...