حضور رمز در افسانه­ها، رؤیاها و مکاشفه­ها از پیوند قدیمی رمز با تجربه­های روحانی انسان خبر می­دهد. کلام عارفان نیز جایگاهی برای تجلّی رمز شده است. در این میان، عطّار بسیاری از تجربه­های خود را در زمینه­ وقایع روحانی به صورت رمز نشان داده و از این طریق مسائل عرفانی را به شکل محسوس برای مخاطبان خود گفته است. مصیبت­نامه شرح سفر روح انسانی و سرگشتگی کائنات در معرفت­شناسی است. در این مقاله که به روش ت...

قوهٔ خیال و عالم صور خیالی، حلقهٔ واسط میان عالم عقلی و عالم جسمانی است. در تاریخ فلسفه اسلامی، از زمان فارابی تا عصر حاضر، بحث از خیال از مباحث بسیار مهم بوده و در حل بسیاری از مسائل، مانند مسئله شناخت، ربط حادث به قدیم و حیات اخروی مدد برساند. بعضی از صاحب نظران، این توجه را از ممیزات فلسفهٔ اسلامی دانسته اند. در این تحقیق ما به طور اجمالی در صدد بیان آرای فارابی، ابن‏سینا، سهروردی، ملاصدرا و ا...

رساله مثالیه در مسئله عالم مثال و به قلم شیخ بهاء الدین محمد لاهیجی است. به گفته محدث ارموی او همان قطب الدین محمد بن علی اشکوری است که کتاب محبوب القلوب را نوشت. در این رساله از ویژگی.های عالم مثال، شواهد اثبات آن از آیات و روایات و عقل، چگونگی تعلّق نفس به بدن مثالی، مُثُل افلاطونی، تناسخ و امر معاد جسمانی بحث شده است.

روایات «یلهی عنهم» از دسته احادیث معتبر و مقبولی هستند که گروهی از انسان‏ها را از پرسش عالم برزخ معاف معرفی می‏کنند. این نوشتار با روش توصیفی – تحلیلی و با استفاده از شیوه ‏گردآوری کتابخانه‏ای به مطالعه ‏مفاد دقیق این روایات می‏پردازد و تعارض آن‏ها ‏با آیات و دیگر روایات را بررسی می‏کند. فهم دقیق روایات «یلهی عنهم» نشان می‏دهد که این روایات، گروهی از انسان‏ها را تنها از سؤال برزخی معاف می‏کنند ...

شیخ اشراق و صدرالمتألهین، از یک سو به عالم مثال منفصل قائل بوده؛ و از سوی دیگر، به اثبات نظریة مثل افلاطونی و ارباب انواع پرداخته، و آن­ها را علّت عالم ماده و افراد مادی هر نوع دانسته­اند. پژوهش حاضر ضمن بررسی و نقد براهین شیخ اشراق و ملاصدرا در باب اثبات علّیت ارباب انواع نسبت به افراد مادی، از طریق سنخیّت علّت و معلول؛ نظریة ملاصدرا در علوم حسّی و خیالی (نظریة ابصار) و نیز امتناع طفره در نظام آفری...

شیخ شهاب الدین سهروردی در تبیین خود از مسئلۀ معاد به این باور می رسد که نفوس سعادتمندان و کمال یافتگان بعد از مرگ منجذب عالم انوار  قدسی شده و از اشتغالات برزخی برکنار می ماند. اما متوسطان اهل سعادت بعد از مرگ با حفظ درجات در عالم صور معلقه یا اشباح مجرده مستقر می شوند و متذکر می شود که بعث اجساد و اشباح ربانی و کلیۀ وعده های پیامبران بدین گونه تحقق می یابد. اما در مورد نفوس اهل شقاوت اظهاراتی ...

در این رساله در فصل نخست ابتدائاً با زندگی نامه شیخ شهاب الدین سهروردی و ملا محسن فیض کاشانی به نحو اجمالی و تا آنجا که به حیات علمی ایشان و روند رشد علمی و پرورش ایده های فلسفی و اعتقادی آن ها تاثیر داشته است پرداخته شده و با برخی زمینه ها و منابعی که با تولد حکمت اشراق و حماسه عرفانی شیخ اشراق ارتباط می یابد و نیز مراحل و منابع پرورش ایده های عارفانه ـ فلسفی فیض کاشانی کاوش شده است. در فصل دو...

بیشتر عرفا بر این اعتقادند که عالم خیال، عالم تجسّم مثالی است. عالم واسطه، بین عقول محض و محسوسات که در آن ارواح تجسّم و اجسام تجرّد می یابند. از جمله کسانی که به این مفهوم پرداخته، عالم بزرگ محیی الدّین ابن عربی است. مفهوم خیال در تفکّر ابن عربی با توجّه به دیدگاه وحدت وجودی و تلقّی خاصّ او از ماسوی الله، بسطی عمیق می یابد که از حدّ واسطه صرف بودن میان محسوسات و عقول محض، فراتر می رود. در نگاه ابن عربی...

سه گانه های عالم هستی که ملک و ملکوت و جبروت اند با تثلیث دیگری از ادراکات انسان یعنی حس و خیال و عقل متناظر است. بدین ترتیب حواس انسان روزنه دریافت عالم ماده، خیال او مسافر عالم ملکوت و عقل او سالک و پیمایندۀ عالم انوار قاهره است. شیخ شهاب الدین سهروردی که شیخ اشراق لقبش داده اند سخن از عالم مُثُل معلقه را به عنوان خیال منفصل وجهۀ همت خود قرار می دهد و خود را در این مسیر وارث حکمای ایران باستان ...

بحث دربارة علم خداوند از مهمترین مسائل فلسفه والهیات است. فلاسفه بزرگ در مورد علم خداوند نسبت به ذات خود واشیاء آراء متخالف ومتضادی ابراز نموده اند. در این مقاله تلاش شده تا با استفاده از متون اصلی آثار افلاطون نظر وی درباره علم الهی بررسی شود. برهمین اساس بخشهایی از محاورات پارامنیدس،سوفسطایی، جمهوری وتیمائوس گزینش شده ومورد تفسیر وارزیابی قرار گرفته است. در این میان ضمن اشاره به نظرات مفسران ...