یکی از آیین های باستانی که ظاهراً در اواخر دوره هخامنشی از بطن دین زردشتی منشعب شده، آیین زروانی است. در این عصر، گروهی از زردشتیان با تأمل در دو مینوی نخستین؛ یعنی اهورامزدا و اهریمن به این باور دست یافتند که باید این دو را پدری باشد؛ بنابراین به ایزد زروان به عنوانِ پدر دو مینو نگریستند و زروان را زاینده آن دو پنداشتند که این اسطوره می تواند گذارِ جامعه ایران از زن سروری به مردسالاری را در ذهن ت...

جدال حق و باطل ، پیوسته از ابتدای خلقت در جامعه بشریت وجود داشته است. در قرآن کریم اولین نبرد حق و باطل را در کشته شدن هابیل به دست قابیل می توان مشاهده کرد. این جدال پیوسته در تاریخ بشر ادامه یافته و کتب تاریخی و قصص سند این سخن و شاهنامه نیز بیان کننده این مطلب است. شاهنامه فردوسی ، تاریخ اساطیری و پهلوانی ملت ایران است و تاریخ ملل سرشار است از نبردهای خونین میان دو قطب خیر و شر. ملت ایران با...

در کتابی به زبان عربی موسوم به خلق الانسان، اثر خواجه بیان‌­الحق نیشابوری (521ق)، ابیاتی از شاهنامۀ فردوسی در کنار هم نقل و ثبت شده است. کتاب نیشابوری دارای ماهیتی تفسیری و کاملاً دینی و با ساختاری مجلس‌گونه و واعظانه است و احتمالاً در اوایل سدۀ ششم هجری، پس از آنکه او از غزنه، قلمرو غزنویان دوم، به زادگاه خویش نیشابور بازگشته، پدید آمده است. ازآنجاکه این ابیات از مثنوی حکیم طوس، در مأخذی به این ...

در این گفتار به بررسی نام‌های خاص (زنان) در شاهنامه پرداخته شده است. یادآوری می‌شود که در زبان‌شناسی تاریخی بررسی نام‌های خاص (اعلام) از دیرباز مورد توجّه پژوهش‌های زبان‌شناسی تاریخی بوده است. ارزش علمی این‌گونه پژوهش‌‌ها به اندازه‌ای درخور توجّه است که فرهنگستان علوم اتریش از دهۀ هشتاد میلادی شماری از طرح‌های پژوهشی خود را به پژوهش نام‌های خاص ایرانی اختصاص داده است. از آن نمونه، نام‌های خاص اوس...

دو حماسه ی بزرگ ادبیات جهان یعنی حماسه ی هومری که شامل ایلیاد و اودیسه است و حماسه ی فردوسی یعنی شاهنامه، دارای وجوه افتراق و اشتراک  بسیاری است که با توجّه به اهمیّت شخصیّت پردازی در حماسه، مقاله ی حاضر به نقد این دو حماسه از نظر شخصیّت پردازی اختصاص دارد. در بخش اوّل به شیوه ی رفتار اجتماعی پهلوانان در دو حماسه که شباهتهای فراوانی به یکدیگر دارند ، پرداخته شده است. اهمیّت و تأثیر شخصیّت خدایان  در ح...

زنان ایرانی با ظهور انقلاب تحول یافتند و تحول آفریدند و نکته ی قابل تامل در این بین حمایت دو قشر متفاوت از زنان تحصیل کرده و متعلق به طبقات بالای جامعه و همچنین زنان متعلق به طبقات متوسط و پایین جامعه از این حرکت مردمی بود.زنان در فرآیند جمهوری اسلامی ایران انتظارات تازه ای یافتند و خواهان تبدیل شدن به بازیگران فعال و اثر گذار در جامعه ی خود شده و به بلوغ اجتماعی رسیدند .به عبارتی دیگر میتوان ن...

رساله حاصر مطالعه ای تحلیلی-تفسیری به شیوه ی نشانه شناسی ساخت گرا است بر، گزیده ای از نگاره های شاهنامه ی طهماسبی، شاهکار هنرمندان مکتب تبریز صفوی این مطالعه با تمرکز بر تصاویر پهلوانی و شخصیت پهلوان، به عنوان کنش گر اصلی روایات تصویری شاهنامه، تنظیم یافته است و بر مبنای دو پیش فرض قرار دارد، نخست متنیت تصویر، که کاربرد شیوه های تحلیل زبانی را در مورد نگاره ها ممکن و مجاز می سازد، دوم تفاوت میا...

چکیده: در اجتماع توصیف شده در شاهنامه،نهادها و سازمان هایی وجود دارند که به آموزش فرد می پردازند.یکی از این نهادها نهاد خانواده است که بستر شایسته ای برای انتقال فرهنگ وتوسعه ی فرهنگی می باشد .والدین تلاش می کنند تا ارزش ها و الگوهای مورد نظر خود و جامعه را در شخصیّت کودکان خویش درونی سازند. در شاهنامه علاوه بر محیطِ خانواده و اجتماع، نقش دایه نیز در رشد جسمی و شخصّیتِ فرد قابل توجه است .گهرداشتن...

نوشتار حاضر تلاشی است تا بر اساس نگاره‌های برجای مانده از دوره ایلخانی، فضاهای جنسیتی بازنمایی شده در آن شناسایی و نسبتِ حضور زنان و مردان مورد مداقه قرار گیرد. در این راستا، نگاره‌های دو نسخه مهم بر‌جای مانده از این دوره، جامع‌التواریخ و شاهنامه بزرگ ایلخانی بررسی شده است. نگاره‌های جامع‌التواریخ، گویای تاریخ مغولان و نگاره‌های شاهنامه بزرگ‌ایلخانی، به تاریخ اساطیری ایران اشاره دارد. طبقه‌بندی ...

آن‌گاه که در پی وقوع انقلاب اسلامی، نگرانی حول نحوة پوشش زنان از دغدغه‌ای صرفاً دینی به موضوعی حکومتی بدل گشت، راه و رسم پوششی که پیش‌تر منحصر به بخش‌هایی خاص از جمعیت بود و تغییر در ابژه‌های آن کمتر صورت می‌گرفت به کل جمعیت گسترش یافت. اما از همان زمان که اراده‌ای برای ادارة زنان شکل گرفت تا نحوة پوشش آن‌ها را سامان دهد تصور می‌شد طبقه‌ای که کنترل نظم سیاسی را در اختیار دارد بر آن است تا دیگر ط...