پژوهشگران تجربه‌گرا از آغاز قرن نوزدهم مبنای علم و به تبع آن معنای آن را دگرگون ساختند. اگر پیش از آن، شعاع دایره  معرفت، تمامی علوم و دانش‌های بشری اعم از عقلانی، وحیانی، حسی و... را به رسمیت می‌شناخت، پس از عصر روشنگری و تفسیر تجربی و حسی تجربه‌گرایان و پوزیتیویست‌های متقدم و منطقی از علم، طول این شعاع روز به روز کاسته می‌شد تا بدانجایی که «حس»، تنها مرجع معتبر برای به محک آزمون کشاندن صدق و ...

معرفت شناسی گزاره ای، تلاشی است در جهت اثبات صدق، توجیه و اعتقاد به یقین منطقی. این هدف در گزاره های حقوقی که ویژگی تکیفی و آمرانه بودن را با خود به همراه دارند، مسبوق به مقدمه ای است که هستی شناسی را اقتضا می نماید. در این رساله، علاوه بر هستی شناسی گزاره های حقوقی که نقشی توصیفی و اخبار را برای این گونه از گزاره ها و عرصه ی صدق، توجیه و امکان یقین را باز می نماید، این مهم تبیین می شود که نظام...

در این نوشتار، با عنایت به آیات الهی قرآن مجید و نیز روایات معصومین (علیهم السلام)،و با نگاهی عمیق و جدیدتر از آنچه که در منابع و کتب گذشته بوده، در پی تبیین رابطه حکم کلّی صدق و کذب برآمده ایم و دیدگاههای مختلف را تقریر و عرضه نموده ایم . اگر آیات قران را بکاویم و یا سخنان معصومین (علیهم السلام) را درباره " صدق و کذب" کنار یکدیگر بگذاریم، دریافت عمیقی از ماهیت، کارکرد و جایگاه صدق به عنوان یک ص...

واقعیت نهایی و حقیقت غایی چیست؟ از دیدگاه قرآن عظیم چگونه و با چه ابزاری می‎توان به نفوذ در نفس‎الامر جهان توفیق یافت؟ آیا با یک منطق ساده و تک‎بعدی مثل ذهن استدلالی می‎توان به معرفت مطلوب مذهب در باب جهان پیچده و انسان پیچیده­تر دست یافت؟ هر متدی برای هر علمی جهت کشف واقعیت مناسبت ندارد. قیاس برهانی در علوم طبیعی بی‎ثمر است؛ چنان‏که استقرای علمی در ریاضیات و فلسفه بی‏اثر است. چه عاملی گذر از د...

مسئله چگونگی امکان‌پذیر بودن معرفت همواره از مهم‌ترین مسائل فلسفی درباره معرفت بوده است که از دیرباز فیلسوفان بدان توجه کرده و راه‌حل‌های متفاوتی برای آن ارائه داده‌اند. فیلسوفان مسلمان نیز در بحث وجود ذهنی تلاش کرده‌اند تا ضمن تعریف علم به تمثل حقیقت شی‌ء یا حضور ماهیت شی‌ء در نزد مدرک، چگونگی مطابقت ادراک را با شی‌ء ادراک شده، تبیین کنند.سرانجام در این تلاش‌ها ملاصدرا با عنایت به حصول مفهوم ش...

مفهوم صدق در فلسفه‌ی علم پوپر از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و این موقعیت منحصر به فرد، به ویژه وامدار آشنایی وی با آلفرد تارسکی و مفهوم سمانتیکی صدق وی است. برداشت پوپر از مفهوم سمانتیکی صدق تارسکی را که منطبق با نظریه‌ی تطابقی صدق است حداقل از سه منظر متفاوت می‌توان نقد کرد. نقد اول، نقد نظریه‌ی تطابقی صدق است فارغ از این که مدافع آن پوپر یا هر فیلسوف دیگری باشد. موضوع نقد دوم اما، برداشت پوپ...

با اینکه رئالیسم مفهومی شناخته شده و پرکاربرد است، اما با رجوع به منابع مربوط روشن می شود که این مفهوم تعریفی یکسان و مورد اتفاق ندارد. پرسش هایی که در بحث از رئالیسم طرح شده اند، گسترده اند و به حوزه های مختلفی مانند وجودشناسی، الهیات معناشناسی، معرفت شناسی، منطق، روش شناسی،اخلاق تعلق دارند و به همین دلیل، در تعریف این مفهوم بسته به حوزة مورد بحث از معیارهای متفاوتی استفاده شده است. در این نوش...

یکی از مسائل مهم در اخلاق پزشکی چگونگی بیان خبر بد به بیمار ازسوی پزشک است. سئوال این است که معیار صدق و کذب در ارتباط پزشک و بیمار چیست؟ علمای اخلاق، معیار کذب را یکی از این چهار گزینه دانسته‌اند: 1) خبر غیر مطابق با واقع 2) خبر غیر مطابق با واقع همراه با علم و آگاهی به آن و نه سهواً 3) خبر غیر مطابق با باور گوینده 4) خبر غیر مطابق با باور گوینده که موجب فریب شود. از امیرالمومنین (ع) روایت شده ...