شیخ مصلح الدین بدیع الدین نوری (۵۲۵-۶۱۹ق) از علمای صوفی و شاعر و متفکر برجستۀ منطقۀ خجند است. در منابع تاریخی، روایت های گوناگونی راجع به شخصیت برجستۀ این شاعر عارف ذکر شده که در این مقاله به یکی از این روایات اشاره شده است. هرچند امروز این روایت را با اندک تغییرات در بسیاری از تذکره ها می توان مشاهده کرد، صحیح بودن آن برای هیچ کس معلوم نیست. اما در عمق این روایت حقیقتی انکارناپذیر محفوظ است و ...

یکی از روش های فقهای شیعه در مواجهه با روایات متعارض، حمل یکی از روایات بر تقیه بوده است، ولی ضوابط این حمل در طول دوره‎های مختلف تغییرات مهمی کرده است. از مهم ترین این دوره‎ها، دوره‎ شیخ طوسی در قرن پنجم است که در دوره وی این حمل اولین‎بار رواج گسترده‎ یافت و او روایات متعددی را حمل بر تقیه کرد، اما مبانی شیخ در اتخاذ این روش، در دوره‎های بعدی فقه شیعه تغییر می یافت و هر دسته از اصحاب، طبق مبا...

حضرت میرسیدعلی همدانی یا به تعبیر صمیمانه مردم تاجیکستان «حضرت امیرجان»، از عرفای بزرگی است که اصول و مبانی تعلیماتش فراتر از حوزۀ فرهنگی و تمدنی اوست. در این مقاله، پس از ذکر شرح حالی کوتاه از این عارف وارسته، دربارۀ طریقه عرفانی او بحث شده و این سالک صاحب دل خوشه چین خرمن بزرگانی همچون خواجه عبدالله انصاری، شیخ اکبر محی الدین بن عربی، ابوحامد غزالی، شیخ فریدالدین عطار، سنایی غزنوی، مولانا جلا...

عبدالعزیز بن سرایا الحلّی ملقب به صفی الدین از شاعران بزرگ شیعی قرن هفتم است که در انواع قالب های شعری طبع آزمایی کرده است. از ویژگی های شعری او، روانی لفظ و زیبایی سبک است. او بعد از بوصیری، اولین کسی است که در بدیع شعر سروده وآن را در قالب یک فن در آورده است. حماسه های او شهرت بسیار دارد. علت کثرت اشعار حماسی در دیوان شاعر و شهرت آن، روحیه­ی جنگاوری وی و نیز مرگ مظلومانه­ی دایی­اش بوده است. مح...

مدح و ستایش حضرت محمد(ص) در شعر عربی و فارسی شاعران بزرگی دیده می‌شود، صفی الدین حلی(677-744ق) و شاعر شروان، خاقانی(520-595ق)، اشعار زیبایی را در مدح و ثنای رسول اکرم(ص) سروده­اند. صفی الدین حلی بیش‌تر به کرامات پیامبر و بیان مفاهیم کلی پرداخته است و از ذکر ویژگی‌های اجتماعی مثل روح عدالت طلب پیامبر باز مانده است و مدائح صفی الدین حلی متأثر از اندیشه...

غلبۀ تقلید بر نوآوری یکی از ویژگی­های بارز شعر عربی پس از سقوط حکومت عباسیان است؛ اما در عین حال وام­گیری ادبی آگاهانه و آمیخته با خوش ذوقی و ظرافت، تداعیات و تأثیرات مناسبی برای مخاطبان دارد. در اصطلاح علم بدیع، اگر شاعری مصراع، بیت یا ابیاتی از سروده­های دیگران را به شیوة تمثّل و استشهاد، به وام گیرد و با همان وزن و قافیه در میان اشعار خود بگنجاند و یا به تناسب مقصود، آن را اندکی تغییر دهد، صن...

تصوف، یکی از پدیده های مهم در منطق? فارس بود که در آستانه سده هفتم هجری و در پی حمله مغول به ایران و تحولات سیاسی و اجتماعی، تغییرات چشمگیری یافت. این پژوهش درصدد بررسی وضعیت تصوف و عوامل رونق آن در ایالت فارس و همچنین نقش سیاسی، اجتماعی، فرهنگی صوفیان و دستاوردهای ادبی ایشان در سده های هفتم و هشتم هجری است. البته مباحث تخصصیِ تصوف، در حد نقل و روایت است و جنبه های تاریخی، مورد نظر این پژوهش می ...

همهء عارفان صلح دوست‌ و صلح جو بودند و با هم زندگانی می‌کردند. اگر چه همهء فرقه‌های تصوف در یک زمان به شبه قاره رسیدند اما در میان آنها دو فرقه زودتر در آنجا معرفی و معروف شدند یعنی«چشتیه و سهروردیه»و در زمانهای بعدی سلسلهء چشتیه از همه بیشتر گسترش یافت. شیخ جلال الدین تبریزی مرید شیخ ابو سعید تبریزی یکی از آنها بود که در سدهء هفتم هجری از ایران به شبه قاره رفت.این شخصیت که در آن‌ سرزمین از شهر...

طریقت صوفی که شیخ صفی الدین در قرن هشتم ه،ق تاسیس کرد ، پس از گذشت دو قرن ، از یک طریقت عرفانی و تصوفی ، توسط جانشینانش به یک جنبش سیاسی مذهبی تبدیل شد و شاه اسماعیل صفوی توانست حکومت متمرکزی در ایران در سال 907 ه ق تاسیس کند وی مذهب شیعه را مذهب رسمی ایران اعلام کرد. رسمی شدن مذهب شیعه و حمایت حکومت از آن تاثیرات زیادی را در عرصه ادب و فرهنگ و اجتماع ایران برجای گذاشت. این پژوهش در پی بدست آو...

استفاده از روش های آنالیز هسته ای برای تعیین نوع و مقدار عنصر های تشکیل دهنده ی اشیا قدمت طولانی دارد، به طوریکه از سال 1956 میلادی، استفاده از این روش ها در باستان سنجی و باستان شناسی مورد توجه دانشمندان قرار گرفت. پیکسی (گسیل پرتوی ایکس با تابش پروتون) یکی از روش های آنالیز عنصری است که در سال 1970کشف شد. این روش که غیر مخرب، سریع، همگانی و بس عنصری است برای اولین بار در باستان شناسی کاربرد...