موضوع این مقاله شعری طنز به نام «آچو»، از اشعار یکی از محلی سرایان گذشته در جنوب فارس است. سراینده زائر غلامعلی معروف به رونق، شاعری محلّی سرا از منطقۀ علامرودشت در جنوب استان فارس، در اواخر قرن سیزدهم و نیمۀ اول قرن چهاردهم هجری است. این شعر زبان حال فردی است که از کار و تلاش بویژه از دروکردن غلات، سخت فراری و بیزار بوده و به تن پروری و تنبلی عادت داشته است. شاعر با زبان و بیانی طنز حالات و گفت...

پارودی یا نقیضه، ترفندی هنری است که در آن تقلیدی طنزآمیز از اثر ادبی جدّی صورت می‌گیرد. در این پژوهش، خارستان، پارودی طنزآمیز ادیب قاسمی کرمانی (1308-1238 ش ) در دو سطح روساخت و ژرف‌ساخت، یعنی لفظ و صورت و معنا، به روش تحلیل مقایسه‌ای محتوای متن و با استفاده از ابزار کتابخانه‌ای، بررسی شده است. ادیب کرمانی، یکی از نویسندگان و شاعران حوزة ادبیات انتقادی و فولکوریک است و کتاب خارستان وی به پیر...

مقایسۀ اندیشه های عبید زاکانی، شاعر و نویسندۀ عصر مغول و احمد مطر، از شاعران معاصر عراق، در حوزۀ ادبیّات تطبیقی مکتب آمریکا قرار می گیرد. یکی از وجوه مشترک در آثار این دو هنرمند که بر اثر شرایط خفقان آور جامعه به وجود آمده، طنز سیاسی - اجتماعی است که هدف اصلی آن انتقاد از شرایط نابسامان جامعه و اصلاح آن است. از این روی، در حکایت های زاکانی و اشعار مطر، در کنار مضمون­های متفاوت، مضامین طنزآمیز مش...

گفتگو در آثار میخاییل باختین اصطلاحی است که سرشتی روش‌شناختی دارد. وی گفتگو را روشی برای روبه‌رو شدن با اموری می‌داند که تن به برخورد سلطه‌‌جویانه نمی‌دهند. بنابراین، این اصطلاح در تقابل با برتری طلبیِ نیروهای تک‌آوا قرار می‌گیرد. جنبه‌های گفتگوییِ طنز، خنده و کارناوال در اندیشۀ باختین نیز در همین ویژگی ریشه دارند. هدف مقاله حاضر بررسی زمینه‌های است که با پرورش عناصر گفتگویی و کارناوالی، به شکل‌گ...

اسکندر به سبب ویرانی و کشتار و غارت‌هایش، در منابع قدیم ایرانی ملعون و گجسته خوانده شده اما در منابع متأخر تحتِ ­تأثیر افسانه‌ها و خیال­ پردازی‌های یونانی، از او به نیکی و بزرگی یاد شده و شخصیتی مثبت یافته است. محققان عمدتاً تردید ندارند که شخصیت اسکندر در شاهنامه منفی است اما وجود دو مسئله را با این شخصیت منفی در تناقض دیده‌اند: یکی روایت برادری دارا و اسکندر و دیگری نقل مفصّل سرگذشت وی، تا جایی ...

مطایبات ادبی یکی از جلوه­های طنز در ادبیات کلاسیک است که به جهت فضای حاکم بر جامعه زمانه خود و مسدود شدن زمینه خلق طنزهای اجتماعی در کنار ژانر طنز به میدان ادبیات انتقادی پا نهاده و جایگاه ویژه­ای برای خود به دست آورده است. اگر بپذیریم که خلق یک طنز مستلزم برخورداری از ویژگی­های صوری و محتوایی در یک متن می­باشد، پس ناگزیر می­توان این ویژگی­ها را بر مطایبات نیز تعمیم داد. بررسی ساختار صوری مطایب...

محمدعلی افراشته (1287–1338)، از پیشگامان شعر گیلکی و از نامداران شعر ساده و روان فارسی و از بزرگان طنز اجتماعی است. او در تمام آثار خود، به دفاع از زحمتکشان پرداخته است و به همین جهت، از برجسته ترین نمایندگان ادبیات کارگری به شمار می رود. هنر افراشته این است که ضمن عرضه آثار طنزآمیز خود، مردم را به اندیشیدن درباره حقوق اجتماعی خود نیز ترغیب می کند. روزنامه چلنگر که از سال 1329، به مدت دو سال ...

طنزهای سیاسی و اجتماعی، در مطالعات تاریخ سیاسی و اجتماعی و بررسی خردورزی و خردستیزی، آبشخوری پرشور و خروش از عواطف انسان های ظریف و حساس است. از منظری دیگر این گونه ی ادبی ابزاری موثر برای تحول آفرینی و اصلاح کژی ها و ناراستی هاست. و طنزهای اجتماعی و انتقادی را در پیوند با امر عقلانیت و به نوعی جامعه پذیری و مشارکت در روند رو به رشد حرکت اجتماعی و مردم سالاری می توان دانست. با بازشناسی طنز به م...