هدف از تحقیق حاضر بررسی چگونگی نوع پوشاک متداول زنان ایران در سده ششم هجری و تأثیر آن بر جایگاه اجتماعی زنان آن دوره بر اساس نگاره‌های سفال مینایی می‌باشد. جامعه تحقیق حاضر نقوش زنان بر سفالینه‌های مینایی است که با تکیه بر مستندات عینی از پوشش زنان مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. شیوه گردآوری اطلاعات با کمک منابع کتابخانه‌ای و مطالعه میدانی به‌صورت بازدید از نقوش س...

بازتاب سخن و اهمیّت آن، از آغاز تا کنون در آثار شاعران و نویسندگان، شایسته تأمّل است. در این میان نظامی گنجوی، شاعر داستان‏پرداز قرن ششم هجری، در منظومه‏های پنج‏گانه خویش به سخن، شعر و شاعری با دیدی انتقادی نگریسته؛ هرچند آراء و نظریّات او به صورت پراکنده در اشعارش جلوه‏گر شده است لیکن می‏توان با گردآوری آن ابیات به ژرفای بنیاد فکری او درباره ماهیّت سخن پی برد. در این جستار سعی شده است با آوردن مقدّ...

مضامین خمریه و ساقی گری و باده نوشی در شعر فارسی تا پایان سدة پنجم هجری ،همان شراب انگوری و می و می گساری در مفهوم واقعی و دنیوی آن است . با ورود تصو ف واصطلاحات مربوط بدان ، از قرن ششم به بعد این گونه مضامین در معانی دیگری به کاربرده شده هر چند که شاعران سدة ششم نیز گاهی در این شیوه اشعاری سروده اند .پیدایش سبک تازه در سرودن اشعار خمریه در دورة مغول با افول دولت سلجوقیان میسر گردید، علّت فوق ه...

مسعود سعد یکی از شاعران بزرگ ایران در نیمة دوّم قرن پنجم هجری است. او که از پیشروان تحوّل شعری در آن دوره به شمار می آید، مورد توجّه شاعران معاصر و نزدیک به دوران خود بوده است. برخی از این شاعران از جمله سنایی، معزّی و عثمان مختاری قطعات و قصایدی مستقل در ستایش او گفته اند. شاعرانی همچون رشیدی، ادیب صابر، جمال الدّین عبدالرزّاق و فلکی نیز از او به عنوان سخنوری توانا در شعر خود یاد کرده اند. علاوه بر ...

این مقاله بر پایه گزارش هایی که ابن جوزی, مورخ, فقیه و واعظ بزرگ حنبلی در آثار متعدد خود آورده است ـ و از این حیث در میان دانشمندان اسلامی بی نظیر می باشد ـ تصویری نسبتا روشن از اوضاع دینی, فرهنگی و اجتماعی خلافت عباسیان در سده ششم قمری در بغداد به دست می دهد. ابن جوزی که تقریبا سراسر سده ششم را در بغداد سپری کرده, گزارش های باارزشی را ارائه می کند, زیرا وی از نزدیک یا شاهد رویدادهای گوناگون رو...

کشف المحجوب هجویری نخستین کتاب مستقلّ زبان فارسی در زمینه ی تصوّف و یکی از مهم ترین کتب صوفیّه است نویسنده ی آن علیّ بن عثمان هجویری است که آن را در اواسط سده ی پنجم هجری نوشته است.. شیخ احمد جامی نیز یکی از بزرگ ترین صوفیان سده ی ششم هجری است، که آثار متعدّدی در موضوع تصوّف دارد. به طور قطع جامی، کشف المحجوب را ندیده است، امّا در آثار خویش از کتبی استفاده کرده، که از منابع هجویری در نگارش کشف المحجوب...

چکیده: زمخشری از دانشمندان برجسته­ ایرانی اسلامی در قرن پنجم و ششم هجری است. تسلط و چیرگی او بر نحو، بلاغت و شعر عربی، تفسیر وی را یکی از کم­نظیرترین تفسیر­های ادبی و خود او را در زمره­ نام­ آورترین مفسران ادیب قرار داده است. هرچند از او آثار ادبی ارزشمند دیگری نیز برجای مانده است. طبرسی نیز مفسر بزرگ وفقیه قرن ششم هجری و از معاصران زمخشری به شمار می­رود و چنان که از آثارش به ویژه تفسیر مجمع ا...

نظریه تاریخ ادبی هرمنوتیکی به جای سرگذشت مؤلف و متن، «تاریخ خوانندگان متن» یا «تاریخ ادبیات مخاطبان» را پیشنهاد می¬دهد. از این دیدگاه، عیار ادبیت یک متن مثلاً دیوان حافظ بر اساس میزان سرزندگی، پویایی و قابلیت مکالمه اش با نسل های روزگاران مختلف سنجیده می شود. پس مورخ ادبی، باید «تاریخ تأثیر» حافظ در مخاطبان پس از خود را به نگارش درآورد. او با این کار در حقیقت تاریخ «حیات دیوان حافظ» و «تاریخ معا...

سیف‌الدین اسفرنگی از شاعران کمتر شناخته‌شدۀ ادبیات فارسی در اواخر سدۀ ششم و اواسط سدۀ هفتم هجری است. سیف اسفرنگی همچون دیگر شاعران سبک خراسانی، در بیشتر انواع شعر فارسی طبع‌آزمایی کرده است. با وجود اینکه اسفرنگی در میانۀ دو سبک خراسانی و عراقی زندگی کرده، بیشتر به سبک خراسانی متمایل بوده است. در دیوان او، هم به فتح‌نامه و هم به چیستان (لغز) برمی‌خوریم. اسفرنگی از بین شاعران قرن ششم هجری بیش از ...

سده پنجم هجری آغاز شکل گیری نظریه های ادبی و نخستین تئوری ها در باب شاعری و شعر است. هرچند که نقد شعر در این دوره نیز شکل مدوّن و آکادمیک پیدا نمی کند، اما آنچه که موجب اهمیت و برجستگی این عصر در مقایسه با ادوار پیشین ادبی است، پدید آمدن آراء متنوعی در زمینه شاعری وشعر، و نقادی آن از دیدگاه های مختلف می باشد. آراء و نظریه هایی گه در آثار و نوشته های این عصر در مورد شاعر و شعر او آمده، نسبت به سد...