فرهنگ زبان تاجیکی که در دو جلد در سال ۱۹۶۹م در مسکو چاپ شد و در سال ۲۰۰۶م در تهران به‌نام فرهنگ فارسی تاجیکی به‌طبع رسید، براساس اصول تازۀ علمی ترتیب یافته است. در این فرهنگ کوشش شده است تا سنت‌های ملی لغت‌نامه‌نگاری از برخی جهات به درجۀ دستاوردهای علم جهانی عصر برده شود. راه و روش مؤلفان این فرهنگ را «سفارش اجتماعی زمان»، خواست‌های یک دورۀ مهم تاریخ تاجیکستان ورارود ...

شریف‌جان مخدوم صدر ضیا شاعر، نثرنویس و مورخ برجستۀ تاجیک است که منزل او سال‌ها محفل شعرشناسان بوده است. در این محفل شاعران و شعرشناسان شعر می‌خواندند و اشعار یکدیگر را نقد می‌کردند و نوشته‌های نویسندگان زمان را ازنظر می‌گذراندند. محفل ادبی صدر ضیا از مسئله‌های اجتماعی زمان دور نبود و داغ‌ترین مسائل را مورد بررسی قرار می‌داد. یکی از معارف‌پرورانی که عقایدش در محفل ادبی صدر ضیا اعتبار فراوان داشت...

به وجود آمدن اصطلاح «ادبیات تاجیک» در سال ۱۹۲۴م سبب دوری تاجیکان از اصطلاح تاریخی «ادبیات فارسی» شد؛ ازهمین رو، برای از میان بردن کج فهمی ها و اغواگری ها اصطلاح «ادبیات فارس- تاجیک» به وجود آمد که هم مضمون چندهزارسالۀ «ادبیات فارسی» را انعکاس می داد و هم ترکیب نوزاد «ادبیات تاجیک» را هم معنای آن می کرد. در این زمینه توجه به هم بستگی ترکیب های ادبیات فارسی و ادبیات تاجیک بسیار حائز اهمیت است. هم...

آرمان های ملی و اجتماعی در شناخت تفکر ملی هر خلق نقشی برجسته دارند. آنچه این آرمان ها را هویدا می کند، ژانر های فولکلور است. در فولکلور تاجیک، اندیشه و تفکر مردم زحمت کش گوناگون سلیقه و گوناگون معلومات، زندگی پرفراز ونشیب، پستی و بلندی ها، ناکامی و پیروزی های حیات انسانی بازتاب یافته است. یکی از ژانر های مهم فولکلور که در آن بازتابی از وقایع ملی و اجتماعی را می توان مشاهده کرد، سرودهای تاریخی ا...

ادبیات خطی حوزۀ بدخشان به‌عنوان بخشی از ادبیات فارس و تاجیک سابقۀ چندصدساله دارد و ادیبانی که زادۀ این ناحیه هستند، در رشد ادبیات بومی سهمی ارزنده دارند. یکی از این شاعران برجستۀ بدخشانی‌الاصل، امان‌بیگ شاهزاده است. شعر این شاعر حساس و جوان‌مرگ زادۀ قرن بیستم تاجیکستان که محصول اندیشه‌های نازک و گوناگون اوست، دارای ویژگی‌هایی است که در میان شاعران هم‌عصر او کمتر به‌چشم می‌خورد. ازجملۀ موضوعاتی ...

«مولود» اصطلاح و نام مراسم دینی در میان مردم تاجیک است که در بزرگداشت زادروز پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) برپا می شود. در تاجیکستان امروز مراسم مولود را نه تنها در ماه ربیع الاول که ماه ولادت پیامبر اسلام (ص) است، بلکه در هر ماه و فصل سال ضمن جشن ها و مراسم سوگواری برگزار می کنند. برپاکنندگان مراسم مولود چند روز قبل آمادگی می گیرند و حافظان قرآن، روحانیون مشهور، میهمانان و همسایگان را دعوت می کنن...

ادبیات خطی حوزۀ بدخشان به عنوان بخشی از ادبیات فارس و تاجیک سابقۀ چندصدساله دارد و ادیبانی که زادۀ این ناحیه هستند، در رشد ادبیات بومی سهمی ارزنده دارند. یکی از این شاعران برجستۀ بدخشانی الاصل، امان بیگ شاهزاده است. شعر این شاعر حساس و جوان مرگ زادۀ قرن بیستم تاجیکستان که محصول اندیشه های نازک و گوناگون اوست، دارای ویژگی هایی است که در میان شاعران هم عصر او کمتر به چشم می خورد. ازجملۀ موضوعاتی ...

پس از وفات صدرالدین عینی مسئلۀ نشر کلیات آثار او به‌میان آمد و طی دو سال، بایگانی آثار او به‌دقت مورد بررسی قرار گرفت. در سال‌های ۱۹۵۴-۱۹۵۶م، در میان دست‌خط‌های آرشیو شخصی عینی یک دسته مسوّده از کارهایی که در طی سالیان طولانی برای تألیف لغت‌نامۀ تاجیکی انجام داده بود، پیدا شد. به‌ گفتۀ خود مؤلف، در کتاب مختصر ترجمۀ حال خودم، این لغت‌نامه 15هزار لغت را دربردارد؛ اما چون نسخۀ کامل آن در د...