شرح و تفسیر مثنوی جلال‌الدّین محمد مولوی سابقه‌ای دیرین دارد، اما نکته حائز اهمیّت در شیوه‌ شرح این تفاسیر، گرایش عرفانی آنها در توضیح محتوایی ابیات است. در شیوه‌ تفسیری که برای تحلیل یکی از مشکلات مثنوی در این مقاله به کار گرفته شده است، کوشیده‌ایم تا حوزه معانی ابیات را از میان مباحث برون‌متنی نظیر مباحث و مسائل عرفانی، به الفاظ آن محدود و مدلّل سازیم. در این شیوه، مبنای معنایابی در شعر توجّه به ...

بیدل دهلوی، شاعر و عارف قرن یازدهم هجری، آثار عرفانی فراوانی دارد که در شکل گیری آنها اندیشه های عارفان پیش از او و مکتب های عرفانی گوناگون اسلامی و هندی تأثیر بسیاری داشته است. این میان ابن عربی اندلسی برجسته تر از همه عارفان است و در جای جای آثار بیدل می توان ردّ پای اندیشه های ابن عربی را به وضوع مشاهده کرد، به ویژه در مثنوی های محیط اعظم و عرفان او که متأثّر از ساختار فصوص الحِکَم و اندیشه های ...

این پژوهش به طبقه­بندی موضوعی و تحلیل پربسامدترین موضوعات حکمی مطرح شده در مثنوی غنایی «خسرو و شیرین» نظامی و مقایسه­ی آن با «شیرین و خسرو» امیرخسرو دهلوی و هاتفی پرداخته است. این مقایسه یکی از امتیازات متعدد اثر حکیم نظامی گنجوی را نسبت به آثار مقلدانش روشن    می­سازد زیرا توجه خاص این حکیم گرانقدر به حکمت و پند و اندرز در بطن یک داستان عاشقانه، چه از نظر تعداد ابیات اختصاص یافته به این مطلب و...

از قرن هشتم تا کنون بر مثنوی شرحهایی نوشته اند و هر کدام از شارحان بنا بر روشی خاص و پسند شخصی و زمانی خود، مثنوی را شرح کرده اند و کوشیده اند، پرده از اسرار این منظومه ارزشمند بردارند. برای آنکه بدانیم شارحان تا چه اندازه به متن مثنوی و حل مشکلات آن اهتمام داشته اند و تا چه میزان در این راه توفیق؛ چهار شرح نیکلسون، استعلامی، زمانی و شهیدی را که از معروفترین شرحها هستند، برگزیده ایم و برای نمون...

مثنوی مولانا، بدون شک یکی از شاه‌کارهای جهان ادب بشمار می‌رود که در میان ملّت‌های مختلف مقبولیتی ویژه یافته است. از جمله کشورهایی که همواره به مثنوی از ابعاد مختلف پرداخته‌اند، هندوستان است که فرهنگ و ادب پارسی، در این کشور از مرتبتی ویژه برخوردار است. مثنوی معنوی در طول سالیان گذشته، در هند بارها بچاپ رسیده و مورد شرح قرار گرفته است. این کار توسط دانش‌مندانی بزرگ و ادیبانی گران‌قدر هم‌چون عبدا...

شرح و تفسیر مثنوی جلال‌الدین محمد مولوی سابقه‌ای دیرین دارد، اما نکتۀ حائز اهمیت در شیوۀ شرح این تفاسیر، گرایش عرفانی آن­‌ها در توضیح محتوایی ابیات است. در شیوۀ تفسیری که برای تحلیل مثنوی در این مقاله ارائه نموده‌ام، کوشیده‌ام تا حوزۀ معانی ابیات را در الفاظ آن محدود و مدلل سازم. در این شیوه، مبنای معنایابی شعر توجه به صنایع ادبی و آرایه‌‏های زبانی آن است. این شیوه را جهت به چ...