بصیرت در فرهنگ قرآنی، حالتی است که به انسان، توانایی درک درست حقایق و تحلیل واقعیت ها را می دهد. از این رو آیات قرآنی، به مسئله بصیرت از ابعاد مختلف پرداخته است. خداوند، برای این که انسان در همین دنیا و قبل از مرگ، به این بصیرت و بینایی برسد، همه شرایط و بسترهای لازم را فراهم آورده است. به طوری که همه موجودات و آفریده های جهان را به عنوان مایه بصیرت معرفی می کند تا انسان با دقت در آیات و تفکر د...

به عقیدة بسیاری از صاحب نظران، پیدایی نوع ادبی رمان مستلزم شیوة خاصی از انسان شناسی و نگاه به عالم است که جز در تمدن مدرن امکان ظهور نداشته است. رمان، به ویژه رمان رئالیستی، نوعی ادبی است که با انسان منفرد و امکانات فراروی او برای مواجهة با مسائل و معضلات دنیای مدرن سروکار دارد. در میان داستان های قرآنی، قصة یوسف پیامبر (ع) بسیاری از شاخصه های رمان را دارد و برخی پژوهش ها به تحلیل این شباهت و ح...

در قرآن، فلسفه ی قصّه پردازی جز قصّه ی فلسفه پردازی نیست. اگر فلسفه ورزی، آغاز «حیرت»، «دعوت»، «فکرت» و«عبرت» باشد، قصّه ها در این کتاب پاک، سراسر دعوت به این مربّع بوده است. قرآن به مانند کتابی حامل و واجد «معنا» نمی توانسته از کنار قصّه پردازی و قصّه گویی بی تفاوت بگذرد،زیرا قصّه ها در قرآن سراسر و سرتاسر حکایت ها و وقایع تاریخی اند، خالی از خیال و عاری از ایماژ آن سان که در قصّه های متعارف دیده می ش...

یکی از اهداف بلند قرآن کریم ایجاد زندگی نیکو یا جامعة آرمانی بوده است. البتّه اصطلاح مدینة فاضله یا جامعة آرمانی در قرآن یا متون روایی وجود ندارد، بلکه ریشه در تعالیم انبیا دارد و مجموعة آیات و روایاتی که دربارة اهداف و کیفیّت زندگی مطلوب بشری سخن می گوید، ما را به این سمت و سو هدایت می کند. از نظر قرآن کریم و روایات معصومین(ع) نه تنها دست یافتن به جامعة آرمانی امکان پذیر است، بلکه هدف بعثت انبیا...

محمد بهمن زاده*    این نوشتار در پی رد ادعای کسانی است که معجزه را مشروط به تحدی دانسته اند. شواهد و قرائن متعدد و ادلّه متقن، دلالت دارد بر این که اخلاق پیامبر، آیت صدق او و معجزه او پس از قرآن و قبل از هزاران معجزه محسوس و ملموس است. قرآن از معجزه پیامبر ان تعبیر به آیت کرده و در هیچ مورد قید تحدی نیاورده است. تنها معجزه قرآن توأم با تحدی است. بزرگان ما در تعریف معجزه تحدی نیاورده اند.   * کار...

هدف اصلی قرآن از نقل قصه ها و داستان هایش گذراندن انسان از گذرگاه تاریک و ترسناک و رساندن او به سرزمین روشنایی و هدایت است.منتهی، ضمن تعقیب آن هدف اصلی، گاه مناسبتی ایجاد می کند که داستان برگزیده یی به اندازه و شیوه ی متناسب و با زیبایی هنری راستین، ایراد شود. لیکن نه بر اساس خیال پردازی و قصه آفرینی؛ بلکه بر اساس ابتکار و آفرینش هنری در چگونگی نقل قصه ها. از این روش و شیوه ی قرآن در نقل قصه ها...

پاره ای از اندیشمندان معاصر، از سر بی مهری به قرآن نگریسته اند و کاربست آموزه های آن را در انحصار ملیت، منطقه و عصر خاصی می دانند. اینان به تَبَع چنین باوری، جامعیت مورد اعتنای قرآن را نیز انکار می نمایند. نوشتار حاضر با توجه به آرای علامه طباطبایی، از منظر درون دینی و با رویکردی تحلیلی کوشیده است ضمن بررسی مدلـول آیات مربوط به: جهانی بودن و جاودانگی قرآن، جهانی بودن و جاودانگی رسالت پیامبر’، و ج...

صحابه در تفسیر آیات از روایات پیامبر، اسباب نزول، لغات، عادات و سنتهای عرب سود می برند و بیشترین توجه ایشان به تفسیر نقلی بود. تابعین افزون بر تفسیر نقلی از سخن صحابه نیز بهره می گرفتند. در عصر تابعین اختلافات درباره قرآن، تفسیر و شیوه های تفسیری بالا گرفت. معتزلیان در تفسیر آیات از دو روش تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر به مأثور سود می بردند در تفسیر قرآن به قرآن از بینات برای تفسیر مجلات، از خاص ج...

قاطبه دانشمندان مسلمان بر اساس دلالت آیات قرآن و بر پایه مبانی علمی، القای معانی و الفاظ قرآن را الهی دانسته‌اند.در مقابل، دیدگاه شاذی تنها القای حقیقت وحی و معانی آن را از سوی خدا، و گزینش الفاظ و واژگان وحیرا از سوی پیامبر می‌داند. به اقتضای این نظر، شخصیت پیامبر، تاریخ زندگی و احوال روحی او اعم از غم و شادی، در چگونگی انتخاب گزاره‌ها و واژگان وحی و اوج و حضیض آیات تأثیر‌گذار است. در این میان...