قرآن کریم در آیه 143 بقره، امت اسلام را به «امت وسط» توصیف کرده و آن را دلیل شایستگی این امت در شهادت دادن بر مردم دانسته‌ است. در باره چیستی «وسط بودن» و مصداق «امت وسط» میان مفسران فریقین اختلاف‌نظر است. مفسران اهل سنت، «وسط» را به عدل، خیر و اعتدال امت اسلام در مقایسه با امت‌های دیگر و نیز اعتدال احکام اسلام در مقایسه با احکامِ دین یهود و نصارا تفسیر نموده و مصداق «امت وسط» در قرآن را همه مسل...

مسئلۀ این مقاله، سنت استحکام همچون اصلی اخلاقی در اسلام است . این مفهوم چه رابطه‌ای با مفهوم نوپدید بهره‌وری دارد و ملزومات آن چیست؟ منابع حدیثی و تاریخی کهن و معتبر شیعه و سنی موافق‌اند که سنت اتقان و استحکام، ریشه در تعالیم پیامبر و خاندانش دارد. این تعالیم در روایات اسلامی با عنوان‌های«اتقان، اِحکام، اثبات و احسان‌العمل»، بارها گوشزد شده است. تحلیل این مفاهیم نشان می‌دهد که به واژۀ «بهره‌وری»...

نوع دوستی و ترحم و تمایل به احسان و خوبی ریشه در فطرت انسان ها دارد و از این رو سنت حسنه وقف ریشه در ذات انسان ها داشته و قبل از اسلام در ادیان سابق هم بوده است. اسلام هم سیره‌ی جاری ادیان و ملل پیشین را به عنوان‌ یک عمل نیکو و مقبول تأکید‌ کرده‌ است، ولی بعد از پیدایش اسلام این سنت پسندیده رونقی دیگر گرفت و با اثر پذیری از جهان بینی اسلامی و برخورداری از پشتوانه احکام شرعی به شکلی استوار و جهت...

سنت مقامه­نویسی در جهان اسلام با بدیع الزمان همدانی در قرن چهارم هجری به صورت رسمی مطرح شد. مقامات متأثر از اوضاع فرهنگی و اجتماعی حاکم بر جهان اسلام در میان عرب‌ها شیوع فراوان یافت و به مرزهای غربی جهان اسلام؛ یعنی اندلس رسید. از سوی دیگر، نوع ادبی خاصی در قرن شانزدهم میلادی در اسپانیا پا به عرصۀ وجود گذاشت که بی‌شباهت به مقامه­نویسی نیست. این نوع خاص که در نگارش داستان‌ها و رمان‌ها به کار گرف...

بخش عمده ای از مطالب مربوط به تاریخ ساسانیان در کتابهای تاریخ و کتابهای ادب ایرانیان‘جنبه داستانی دارد. منابع ایرانی حاوی تاریخ ساسانیان مربوط به دو دوره می باشند‘دوره قبل از اسلام و دوره بعد از اسلام. منابع قبل از اسلام در زمینه تاریخ ساسانی بسیار اندکند و شاید علت آن ‘ ازمیان رفتن برخی منابع و نیز وجود سنت حفظ سینه به سینه مطالب درآن اعصار است . در منابع قبل از اسلام‘ مطالب واقعی وتاریخی ‘ ان...

نوعثمانی‌گری و نوسلفی و تعابیر مختلف درخصوص آن، ‌یکی از مسائل مهم امروزین اندیشمندان جهان اسلام محسوب‌می‌شود. ازجمله متفکرانی که در این قلمرو دارای دیدگاه‌هایی قابل‌مطالعه هستند، می‌توان به دیدگاه فتح‌الله گولن، مبدع اسلام اجتماعی و یوسف القرضاوی از اندیشمندان شاخص نوسلفی اهل سنت اشاره‌کرد که بازتاب‌های اجتماعی و سیاسی در میان گروه‌ها و جریان‌های فکری - سیاسی برادران اهل سنت داشته‌است. این تحقی...

هر اثر و میراث تاریخی در روزگاری پدیده‌ای بوده که تاکنون ماندگار شده‌است. براین اساس مکاتبه‌ها، تعهدنامه‌ها، لوح‌ها، مجسمه‌ها، نقش‌ها، نشانه‌ها، بناها و مانند این را می‌توان تاریخ عینی یا ماندگار، در برابر تاریخ علمی، نامید. تاریخ عینی و ماندگار پل‌های ارتباط دیروز و امروزند. این گفتار با روش توصیفی و تاریخی و بر پایه اسناد و منابع کتابخانه‌ای، به دنبال مطالعه درباره مبانی دینی و اسلامیِ صیانت ا...

صلوات اهمیت ویژه‌ای در اسلام و جامعه مسلمانان دارد، و یکی از شعارهای مهم اسلام در زنده نگه داشتن سنت پیامبر اسلام(ص) و اهل بیت‌اش(علیهم السلام) به شمار می‌آید که ما باید آن را زنده کرده و به آن اهتمام ورزیم و به آن ارج نهیم، تا اسلام و دین اسلام و نام پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) برای همیشه زنده بماند و همین شعار موجب وحدت امت اسلامی هم می‌باشد؛ چنانکه در قرآن و روایات تأکید بسیاری شنیده‌ایم و دیده‌ا...

با آغاز ایران جدید از دوران مشروطه به بعد و تغییر فضای سیاسی- اجتماعی، صورت‌بندی نیروهای سیاسی- اجتماعی ایران دگرگون شد. ورود و گسترش فرهنگ غربی، چالشی بود که در برابر سنت فکری- سیاسی مسلمانان ایرانی جلوه‌گر شد. به این ترتیب، سنت فکری- سیاسی مسلمانان ایرانی در میان فقها و نیروهای حوزوی شکل گرفته، در پی توضیح اصول مترقی دین اسلام و قابلیت انعطاف آن در مواجهه با مسائل جدید بود. در این پژوهش، از ا...

در زمینه امامت و خلافت بعد از پیامبر اسلام، نظریات متفاوتی در بین مسلمانان مطرح شده است و هر کدام از فرقه‌های اسلامی به یکی از این دو مبنای امامت و خلافت گرایش پیدا کرده‌اند. سؤال اصلی نوشتار حاضر این است که مهمترین عوامل شکل‌گیری نظریه خلافت در اذهان اهل سنت به خصوص در آراء غزالی چیست؟ در پاسخ به این سؤال، این فرضیه را به آزمون گذاشتیم که توجه به واقعیات زندگی سیاسی صدر اسلام و مراجعه به سیره ...