حضور حجم گستردۀ توأم با ظرفیت‏های فکری و بلاغی داستان‏های پیامبران در قرآن کریم، مایۀ پذیرش نقش‏های گوناگون از سوی این قصص قرآنی در عرصة شعر فارسی شده‏است. در این‏ میان، گستردگی رخدادهای دورة حیات و تنوّع ابعاد شخصیتی حضرت موسی کلیم‏الله(ع) در قرآن، به‏ویژه تقابل او با نیروهای مخالف در چندین جبهۀ اعتقادی، سیاسی و اقتصادی، سبب شده‌است سرایندگان فارسی‌زبا...

در چند سالل گذشته، در برخی از نوشته هایم ( 9 و 10) به این نکته اشاره کردم که طبقه بندی سبک های شعر و نظم فارسی برحسب مناطق جغرافیایی و طرح سبک هایی نظیر ترکستانی، خراسانی، عراقی و نیز هندی تا چه اندازه نارساست و از این طریق نمی توان به توجیهی برای چگونگی تحول و پیدایش سیک های ادبی دست یافت. شاید در این میان، یکی از عمده ترین مشکلات سبک شناسان، دستیابی به دلیل یا دلایل توجیهی برای پیدایش سبکی با...

محمدعلی خراسانی مشهور و متخلص به موذن، از عارفان قرن 11 هجری و یکی از اقطاب ذهبیه است که دیوان شعری قریب به 3700 بیت از خود بر جای نهاده است. این پیر خراسانی در سبزوار زاده شد و همچون پدرش به سمت موذنی بارگاه شاه خراسان، علی بن موسی الرضا (علیه السلام) رسید. وی در روزگاران جوانی به فرقه ی ذهبیه پیوست و از مریدان شیخ حاتم زراوندی، قطب وقت این فرقه، گشت و پس از وی به منصب قطبیّت این فرقه...

در این پژوهش به شیوه ی توصیفی – تحلیلی به بررسی قصاید خواجوی کرمانی پرداخته شده و آن قصاید از نظر آهنگ، زبان، تخیل، عاطفه، فرم و محتوا مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. موضوع و محتوای قصاید خواجو بیشتر مدح است اما قصایدی در توحید و موعظه و نعت و ... هم دارد. سبک قصاید وی سبک عراقی است اما گاهی هم به سبک خراسانی نزدیک می شود. زبان وی در قصاید با اینکه از واژگان غیر فارسی و مهجور هم استفاده کرده...

دوران وزارت خواجه نظام‎الملک طوسی و حکومت سلطان ملکشاه سلجوقی را می‎توان عصر طلایی سلجوقیان دانست. اما، این ساختار در درون خود با مشکلاتی مواجه بود و آن رقابت دو گروه از دیوان‎سالاران خراسانی و عراقی با هم بود. در پایان عمر نظام‎الملک، گروه مخالف او، که عراقی‎ها بودند، موفق شدند قدرت را به‎دست‎گرفته و خواجه نظام‎الملک و طرفداران خراسانی او را از قدرت حذف کنند. با مرگ ملکشاه و جنگ‎های جانشینی، ا...

یکی از اصلی ترین شگردهایی که از دیرباز در تنوع و رشد انواع غنایی موثر بوده ؛ بهره گیری از داستان های شخصیت های دینی در اجزای این نوع ادبی است. در میان ادوار شعر فارسی، شاعران سبک خراسانی باتوجه به زمینه های سیاسی، اجتماعی، مذهبی و ادبی این سبک، شیوه هایی متعدد در به کارگیری عناصر دینی دارند. در محدوده ی زمانی این سبک (از نیمه ی دوم سده ی سوم تا نیمه ی اول سده ی ششم) قریب 130000بیت شعر از حدود 3...