چکیده: تکرار نزول، نزول دوباره ی آیه یا سوره ای است در زمان و مکان دیگری و در مناسبتی غیر از مناسبت نزول اول؛ که توسط پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) ابلاغ شده بود، که فقط یک بار به کتابت در آمده است. این نظریه، در برخی از کتب تفسیری و علوم قرآنی، زمانی مطرح شده است که در تعیین سبب نزول یا مکی و مدنی بودن آیه یا سوره ای، دو یا چند روایت که همزمان نیستند ذکر شده است. ملاک قرار دادن؛ نوع تعبیر...

شهید ثانی در مسالک الافهام به طور مستقل به علم اسباب نزول نپرداخته اما در مواردی از سبب نزول های ذکر شده درباره آیات بهره گرفته؛ گاهی در خلال برداشت های خود به آنها توجه کرده و گاه در نقل و نقد نظرات دیگران به این اسباب اشاره می کند. در مجموع می توان گفت که شهیدثانی اسباب نزول را به عنوان ابزاری در تفسیر و برداشت از آیات پذیرفته است.

اطلاع از سبب نزول آیات، مفسر را در تفسیر دقیق آیات، اطلاع از مصادیق آن، آشنایی با ناسخ و منسوخ و عام و خاص آیات و ... یاری می دهد. اما از آنجا که روایاتِ حاوی سبب نزول، مانند سایر اسناد تاریخی دستخوش تغییر و تبدیل در گذر زمان شده اند، نیاز به بررسی دقیق و تأیید صحت از نظر متن و سند و نیز تناسب و هماهنگی با آیه مربوطه دارند. در این تحقیق صحت و سقم روایات سبب نزولی که در تفسیر «مجمع البیان» از مرح...

روایات اسباب نزول از جمله مباحث مورد مطالعه در دو حوزه قرآن و حدیث است. در تفسیر الفرقان 288 روایت سبب نزول به کار گرفته شده است که بسیاری از آن‏ها با شرح و نقد مفسر همراه است؛ اما در این میان چگونگی استفاده و تعامل مفسر با این روایات شایسته نقادی‏هایی است که در این مقاله بدان پرداخته شده است. استفاده حداکثری از منقولات صحابه و تابعین و گاه ترجیح آن‏ها بر قول معصوم، پذیرفتن تعدد اسباب به‏ جای گ...

چکیده در تفسیر روح المعانی آلوسی درباره سبب نزول سوره والعادیات دو روایت متفاوت از امام علی علیه السلام و ابن عباس نقل شده است. حضرت علی علیه السلام سبب نزول و موضوع سوره­ را با فریضه­ حج مرتبط دانسته وآیات را مطابق با آن تفسیر کرده­اند؛ اما ابن عباس سبب نزول سوره را با فریضه­ جهاد مرتبط دانسته و تفسیری متفاوت بیان داشته است. هرچند ابن عباس پس از شنیدن کلام امام علی علیه السلام از نظر خود بر ...

خبرها و احادیثی دربارۀ زمینه­ها و موجبات نزول آیات قرآن نقل شده که اسباب نزول نامیده می شوند. بعضی از مفسران و نویسندگان علوم قرآنی از «نقش مؤثر اسباب نزول در تفسیر قرآن» سخن گفته اند، ولی برخی کتاب خدا را در تفهیم مقاصد خود بی­نیاز از اسباب نزول دانسته­اند. طرفداران تأثیر، معترفند که بیشتر اخبار اسباب نزول ضعف سندی دارند و تعدد، تعارض و تنافی نیز گریبانگیر آنهاست، ولی تلاش کرده­اند تا ضعف سنده...

تاریخ‌گذاری یا تعیین زمان نزول سوره‌ها هرچند عنوانی جدید در تحقیقات قرآنی است، اما علوم زیربنایی آن، همچون ترتیب نزول، اسباب نزول و ... از صدر اسلام مطرح بوده است. اهمیت تعیین مکی یا مدنی بودن سوره‌ها باعث تصحیح برداشت، شناخت مصادیق صحیح از غیرصحیح و مانع از حمل معانی و مصادیق نامربوط بر سوره‌های قرآن است. در مکان و زمان نزول تعداد اندکی از سوره‌ها اختلاف نظر وجود دارد که سوره‌ قدر از جملۀ آنها...

دانش اسباب نزول از کهن‌ترین مباحث علوم قرآنی و مرتبط با فهم قرآن است. در دورۀ معاصر علی‌رغم تداوم آرای گذشتگان نزد قرآن‌شناسان کلاسیک، در قریب به تمام مباحث این علم تغییر و تحوّلاتی مشاهده می‌شود. مطالعۀ حاضر با روش‌توصیفی ـ تحلیلی به بررسی رویکردهای قرآن‌شناسان و تحوّل دیدگاه‌های آنها در این حوزه می‌پردازد. بررسی انجام‌شده نشان می‌دهد که تداوم دیدگاه گذشتگان در دورۀ معاصر نتیجۀ عواملی ه...

این پژوهش درصدد آن است تا با بررسی روایات اسباب نزول در تفسیر مجمع البیان شیخ طبرسی،اسباب نزول واحدی و لباب النقول سیوطی به تبیین دیگاه آنان در این موضوع بپردازد. ابتدا به بررسی جایگاه سبب نزول در تفسیر اشاره شده است و در ادامه دیدگاه این سه نفر مورد بررسی قرار گرفته است.روش غالب میان آنان در بیان سبب نزول روش توصیفی و گزارشی است و در این میان طبرسی ملاکهایی چون : اعتبار عموم نص ، سازگاری با ظا...

فضای نزول از موضوعات نوپدید در عرص? علوم قرآن است که با سبب نزول که از دور? نزول قرآن مطرح بوده است؛ متناظر بوده و در طول آن می ایستد. این اصطلاح برای نخستین بار توسط آیه الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم تعریف شد و چندی از جوانب و زوایای آن روشن گردید. این پژوهش بر آن است تا تعریف ارائه شده را به مطالعه و بررسی بگیرد و فضای نزول را به عنوان یک اصطلاح قرآنی متناظر با «سبب نزول» و «جو نزول» اثبات ک...