محمدعابد جابری برای یافتن راه کاری به منظور برون رفت از فضای فکری مسدود عربی ـ اسلامی به تحلیل «سنت» و «گذشته» آن روی آورد و با نگرشی تاریخی و ساختارمند و در چهارچوب عقلانیت انتقادی سه نظام فکری بیانی، عرفانی، و برهانی را در ساختار آن تشخیص داد. روش شناسی تاریخ گرایانه و ساختارگرایانه به فکر وی سمت و سویی داده است که ضمن ساختارشکنی در تحلیل فضای فکری عربی ـ اسلامی، ساختارهایی را نیز بر آن تحمیل...

ساختارگرایی رویکردی نوین در مطالعه ی‎ادبیات است. به دلیل آنکه قصه های عامیانه، ساختار نسبتاً ساده ای دارند، می توان قواعد حاکم بر آن ها را شناسایی و طبقه بندی کرد. از آنجا که ساختارگرایی در ادبیات، از خود نظام ادبیات به عنوان مرجع بیرونی آثاری که بررسی می نماید، استفادهمی کند، جایگاه ارزشمندی در مطالعات ادبی دارد. همای و همایون منظومه ای غنایی از خواجو کرمانی است که داستان سفر همای را برای یافت...

به دلیل گستردگی مباحث ساختارگرایان و نیاز به تطبیق نظریات مدرن با آثار کلاسیک ایران و برای هر چه پویاتر شدن این گنجینه ی عظیم، لازم بود تا پایان نامه ای در این حوزه تدوین شود. این پایان نامه در چهار فصل تنظیم شده است، که هر فصل شامل بخش های متعددی است. در فصل اول به شرح حال چند تن از محققان و نظریه پردازان ساختگرا از جمله ولادیمیر پراپ، فولکلور شناس روس پرداخته می شود؛ سپس به بیان آراء و عقاید ...

نمایش نامه ملاقات بانوی سالخورده که فریدریش دورنمات ( 1990- 1921 ) در سال 1955 آن را به رشته تحریر درآورد، ازسوی بسیاری از منتقدان ادبی به عنوان بهترین اثر وی شناخته و سبب شد تا این نویسنده شهیر سوئیسی شهرتی جهانی کسب کند. در این مقاله، با کاربرد تحلیل ساختاری روایت و به طور خاص رویکرد رولان بارت فرانسوی در این باب، به تحلیل روایی این نمایش نامه پرداخته و ضمن کاوش در کارکردها و کنش های این نمای...

ساختارگرایی یکی از رایج­ترین و دیرپاترین مکتب­های روایت شناسی است. این دیدگاه به پیروی از زبانشناسی پایه ریزی شد؛و در پی تدوین دستور زبان داستان بود تا بتواند ساختار روایت­های پایه(هسته) را توضیح دهد. بر اساس نظر گریماس(a.j.greimas) هر داستان از تعدادی پی­رفت و هر پی­رفت از تعدادی الگوی کنش تشکیل شده است. مرزبان­نامه یکی از آثار تمثیلی زبان فارسی است که سعدالدین وراوینی در اوایل قرن هفتم آن را ...

بحث تقابل ها یکی از مهمّ ترین مباحث مورد توجّه ساختارگرایان است که می توان ریشه آن را در باورهای اساطیری و فرهنگی بشر دانست. این مبحث که جایگاهی ویژه در زبان شناسی دارد، می تواند در پژوهش های ادبی؛ بویژه در نقد و تحلیل متون نیز نقش ارزشمندی ایفا کند. در پژوهش حاضر به بررسی تقابل های واژگانی در شعر حکیم سنایی، شاعر برجسته سده های پنجم و ششم هجری که با تحوّلات و نوآوری هایش در غزل، قصیده و مثنوی، از...

نشانه شناسی ساختارگرا از نشانه شناسی به عنوان ابزاری تحلیلی برای بررسی حضور فرهنگ و ایدئولوژی در نمودها و مؤلفه های فرهنگی بهره می برد. این را می توان نقطه تلاقی نشانه شناسی ساختارگرا به عنوان یک نظریه فرهنگی با سیاست گذاری فرهنگی دانست. نشانه شناسی ساختارگرا در زمینه سیاست گذاری فرهنگی از امکانات و مزیت های نسبی و نیز محدودیت ها و نقص هایی برخوردار است. تمرکز بر حوزه ی فرهنگ به عنوان یک مزیت ا...

آلژیرداس ژولین گریماس از بزرگ ترین نظریه پردازان و روایت شناسان ساختارگراست. او با طراحی الگویی که در حقیقت صورت تکامل یافتۀ الگوی پراپ است روشی را برای دست یابی به عناصر سازندۀ حکایات و قصه ها ابداع کرد که می توان از آن به عنوان چهارچوبی برای تحلیل قصه های ایرانی نیز سود برد. در این تحقیق الگوی گریماس بر حکایات جوامع الحکایات عوفی منطبق شده و با روشی که گریماس ابداع کرده بود به تحلیل و شناخت ع...

اسطوره از جهت اعتباری که برای معتقدان خود دارد و از نظر در برداشتن تفکراتی در باره بینش آدمی نسبت به خویشتن و جهان وخدا ، حائز اهمیت است. اسطوره ها ، روایات تاریخی دروغین نیستند و در زیر این پوسته بیرونی، هسته ای نهفته است که ارتباط و جایگاه انسان را با جهان پیرامون او، تعریف و توجیه می نماید.

درتحلیل غزل های عرفانی حافظ،باید به این نکته توجّه داشت که در یک غزل هر سه موضوع عرفان مطرح می شود یعنی در ساختار یک غزل عرفانی هم جهان شناسی وجود داردوهم شناخت شناسی هست وسلوک عرفانی هم مطرح می شود وبه زبان دیگر عرفان به انسان ومسأل? انسان مربوط می شودوبه جایگاهی که این موجود ناشناخته در هستی دارد،واین سه موضوع از هم جدا نیست،وکل داستان در این خلاصه می شودکه معشوق تجلّی کرده واز نور تجلّی، انسان ...