با توجه به دو مولفه اصلی عرفان زاهدانه؛ یعنی سختگیری بر نفس و التزام به آداب و مبانی شریعت ، باید گفت که از لحاظ تاریخی ، قرن دوم هجری ، اوج اندیشه های زاهدانه در تاریخ تفکر عرفانی است . بر این اساس ، نکوهش مال و منال دنیوی و ستایش از فقر و درویشی و تعهد به مبانی شریعت در این قرن جایگاه والایی دارد. در قرن سوم هجری و با پیدایش عناصر عرفان عاشقانه مثل ستایش توانگری و دفاع از ابلیس و تعرض به برخی...

نسبت میان مسألۀ رنج و ایمان، نزد اندیشمندان اهمیت ویژه ای دارد و دیدگاه های متفاوتی در این زمینه ـ با رویکردهای درون دینی یا برون دینی ـ ابراز شده است. اهمیت مسألۀ ایمان، عمدتاً به رابطۀ ایمان و سعادت معطوف است که در متون و مأثورات دینی، بر آن، تأکید فراوان رفته است. در عرصۀ تضارب آرا در این باب، عارفان نیز در آثار مکتوب خویش، با ابتنا بر ذوق و تجربۀ عرفانی، دیدگاه های عمدتاً بدیعی در این باره در...

موضوع زهد از دیرباز از جمله حوزه های مورد توجه عرفا و ادبای اسلامی و از جمله مفاهیم و مضامین مشترک میان آنها بوده است. از دوره هایی که زهد در ادبیات عرب و به ویژه شعر به صورت موضوع مستقلی گسترش یافت، دوره ی اندلس است. ابو اسحاق البیری، شاعر و فقیه مالکی اواخر عصر امویان و دوره ی ملوک الطوائف در اندلس، یکی از بزرگترین شاعران زهدیه سرا در ادب عربی است که مضامین و معانی زهد را در قصایدی بلند و با ...

دنیاگریزی، از مضامین عمده در شعر و ادب فارسی و عربی است که از بن مایه های شعر زهد و تحقیق (قرن دوم هجری) ابوالعتاهیه، شاعر قدرن دوم و سوم هجری است. شاید بتوان گفت در سیر تکامل شاعر زهد و تحقیق ادب فارسی، ناصرخسرو و سپس اوج آن سنایی است. هدف از این تحقیدق ، پیدا کردن نقار مشترک این دو شاعر مانند بسامد بالای مضمون در شار، وابستگی به دربار و مهجور شدن شان می باشد. تصاویری که از دنیا در ذهن و اندیش...

دنیاگریزی، از مضامین عمده در شعر و ادب فارسی و عربی است که از بن مایه های شعر زهد و تحقیق (قرن دوم هجری) ابوالعتاهیه، شاعر قدرن دوم و سوم هجری است. شاید بتوان گفت در سیر تکامل شاعر زهد و تحقیق ادب فارسی، ناصرخسرو و سپس اوج آن سنایی است. هدف از این تحقیدق ، پیدا کردن نقار مشترک این دو شاعر مانند بسامد بالای مضمون در شار، وابستگی به دربار و مهجور شدن شان می باشد. تصاویری که از دنیا در ذهن و اندیش...

در این مقاله به بررسی عرفان و تصوف نظامی خواهیم پرداخت. بحث آغازین این خواهد بود که آیا نظامی را می توان همچون سنایی، عطار، مولوی و دیگران، شاعری عارف نامید. سپس به این نکته می پردازیم که آیا او صوفی رسمی بوده یا تحت تأثیر گسترش این اندیشه ها در این دوره نمودی از آن در آثارش دیده می شود. سپس نظرات وی را دربارة مطرح شدن این اندیشه ها در شعر خواهیم آورد و بازتاب اعتقادات عرفانی اش را در زندگی عمل...

چاپ اول کتاب المجانی من­النّصوص­العرفانیه(تألیف آقایان دکتر عبّاس اقبالی و سیدرضا میراحمدی) با هدف تدریس درس «قرائت متون عرفانی»به ارزش دو واحد در مقطع کارشناسی زبان و ادبیات عربی تهیه و تدوین شده و در انتشارات دانشگاهی سمت به­ چاپ رسیده است. در این اثر، نگارندگان ابتـدا برخی ­واژه­ها و اصطلاحـات معـمول عرفانی را تعریف­کرده وآنگاه جهت­تبیین هرچه بیشتـر این­ گونه کلمات ­و اصطلاحات و نیز آشنایی دان...

عصر عباسی به طور کلی به دو دوره تقسیم می شود: دوره اول که به عصر طلایی نیز مشهور است و مقارن با قرن هشتم و نهم میلادی است اوج شکوفایی و ارتقا، علم و ادب و فرهنگ است چرا که خلفای عباسی به علم و ادب و هنربسیار توجه داشته و در مسیر پیشرفت و اعتلای آن بر یکدیگر پیشی می گرفتند. در این دوره با توجه به امتزاج و اختلاط فرهنگ ها و عناصر گوناگون و تاثیراتی که این عناصر بر جامعه عباسی داشتند. گرایش ها ...

این نوشتار در جست وجوی پاسخ به این پرسش است که آیا در میان ارزش های اخلاقی، یک یا چند ارزش مادر و اصلی داریم که همه ارزش های دیگر از آنها نشأت بگیرد و از فروعات آن به شمار آید یا خیر؟ نویسنده نخست به تعریف دو اصطلاح «ارزش» و «بنیادین» پرداخته، سپس از طولی و عرضی بودن ارزش های اخلاقی به صورت کلی سخن گفته است، آن گاه بر اساس دیدگاه طولی بودن ارزش های اخلاقی، به نظریات موجود در زمینه ارزش های بنیا...