اندیشۀ مزدیسنا، بسان دیگر مکاتب دینی و فلسفی، جایگاه بسیار ویژه ای برای موضوع «جبر» و «اختیار» در نظر داشته است. با بررسی متون کهن برای شناخت این آیین که شامل ریگ ودا و اوستا و متون پهلوی است، می توان ردپای سه گونه تفکر را در پدیدآمدن دیدگاه مزدیسنا، درباره نقش اراده انسان درتاریخ و حدود آن تشخیص داد.  نخست نقش بغ دختان و ایزدان در رفتار و کردار انسان که بی شک تأثیرپذیرفته از اندیشه های پیش از ...

چکیده: در روزگار فرمانروایی محمدولی میرزا در یزد، حدود سال‌های 1238ـ1243ق، زردشتیان به کفر و بی‌دینی متهم شدند و سرانجام با پادرمیانی شاهزاده قاجار پرسش‌هایی درباره اساس دین از آنان پرسیده شد و به این شیوه، حقانیت دینی آنان اثبات شد و از اتهام پاک شدند. موبدخدابخش پور موبدفرود، دستورکیخسرو پور دستورخدابخش و هیربدجاماسب کسانی بودند که پرسش‌ها را پاسخ دادند. این رویداد مهم سبب شد تا جامعه ز...

در نوشته‌های فارسی میانه زردشتی یا پهلوی، چند واژه دربارة خانواده محل بحث و جدل است. در مقالة زیر، طرحی برای بررسی آنها و ارتباط این واژه‌ها با یکدیگر و با ساحت خانوادة ساسانی می‌آید.

اسطوره‌های زردشتی مثل تمام اسطوره‌ها از دوره‌ای به دورۀ دیگر دستخوش تغییر و تحولاتیشده‏اند. این تغییرات به دلایل متعددیصورت گرفته است؛ ازجمله تغییر ساختار اجتماعی، شیوه‏های تولیدی و نوع ادارۀ حکومت. این عوامل در ارتباطی دوسویه با باورهای دینی قرار دارند؛ یعنی هم از آنها تأثیر گرفته‌اند و هم بر آنها تأثیرگذاشته‏اند. اسطورۀ نخستین انسان نیزکه بخشی از اسطورۀ آفرینش است، تغییر یافته است. پس از سکون...

 در دوران ساسانی تاجران زردشتی(پوـ سه) از مشهورترین تاجران اقیانوس هند و از جمله سواحل چین بودند که تجارت را در انحصار خود داشتند و اغلب نیازمندی­های سرزمین­های عرب­نشین را نیز برآورده می­کردند. زیرا تجّار عرب غالباً به سفرهای تجاری شرق آفریقا می­پرداختند؛ اما فتح ایران توسط عرب­های مسلمان و تسلط آنان بر بنادر و سواحل خلیج فارس در قرون یکم و دوم هجری موجب فعال‌شدن تجّار عرب (اباضی عمان و سپس عراقی...

پژوهش حاضر با تکیه بر اسناد و متون تاریخی؛ به ویژه متون زردشتی که عمدتاً در سدة سوم و چهارم هجری تدوین شده و صبغة دینی دارند، به بررسی تدابیری می پردازد که روحانیت زردشتی پس از سقوط شاهنشاهی ساسانی، برای حفظ و بقای جامعة زردشتی و ممانعت از تغییرِ دین روزافزون به دینان اندیشیدند. این تدابیر را، که مبتنی بر سنت های کهن بودند، می توان به چهار دستة اصلی تقسیم کرد:   الف) مجازات و فشارهای اقتصادی؛ ...

از کتابهای معتبر و بسیار جالب زردشتی که به دست ما رسیده یکی بند هش هندی یا بند هش کوچک است (در برابر بند هش بزرگ یا بند هش ایرانی) این کتاب جالب و ارزنده که در چگونگی پیدایش جهان و آفرینش مردمان و حیوانات و آبها و کوهها و خلاصه کل طبیعت است یکی از متون مفیدی است که در باره افسانه آفرینش از دیدگاه پدران زردشتی ما به خط فارسی میانه (پهلوی) باقیمانده، متن این کتاب در اروپا و هندوستان چاپ شده و نسخ...

متأسفانه در ارتباط با اعتقادات مذهبی اقوام ایرانی، قبل از دروه ساسانی، اطلاعات اندک و ابهامات بسیاری وجود دارد. در این وضعیت هر نوع داده ای م یتواند بسیار راهگشا باشد. معبد مرکزی نوشیجان و نمونه های مشابه دوره اشکانی در قومس، با توجه به ماندگاری بی نظیر و داده های به دست آمده، می توانند کمک زیادی به شناخت اعتقادات اقوام ایرانی در دوره ماد و اشکانی ارائه دهند. مطالعه این بناها نشان می دهد علی رغ...

از اواسط دورۀ اشکانی که روابط ایران و روم آغاز شد تا اواخر دورۀ ساسانی، ارمنستان همواره به‎عنوان کانون اصلی مناقشات این دو قدرت بزرگ باستان مطرح‎ بوده است. این سرزمین که در دورۀ هخامنشی و تحت عنوان «ارمنیا» جزو یکی از ساتراپی‎های هخامنشیان محسوب‎می‎شد، از نیمۀ دوم سدۀ اول میلادی شاخه‎ای از خاندان پادشاهان اشکانی با توافق دولت روم به حکومت آنجا گماشته شدند. با روی کار آمدن ساسانیان، ارمنی­ها، که...

از کتابهای معتبر و بسیار جالب زردشتی که به دست ما رسیده یکی بند هش هندی یا بند هش کوچک است (در برابر بند هش بزرگ یا بند هش ایرانی) این کتاب جالب و ارزنده که در چگونگی پیدایش جهان و آفرینش مردمان و حیوانات و آبها و کوهها و خلاصه کل طبیعت است یکی از متون مفیدی است که در باره افسانه آفرینش از دیدگاه پدران زردشتی ما به خط فارسی میانه (پهلوی) باقیمانده، متن این کتاب در اروپا و هندوستان چاپ شده و نسخ...