متون دوره ی آشور نو طی نیمه نخست هزاره اول و فاصله ی سال های 866 تا 639 ق.م.، در منطقه غرب ایران به پادشاهی الیپی اشاره داشته اند؛ اما ابعاد وجودی این پادشاهی تاکنون ناشناخته باقی مانده است. به ویژه در رابطه با مباحث جغرافیای تاریخی الیپی به غیر از موقعیت نسبی آن در ارتباط با دیگر ایالت های غرب ایران، دیگر جنبه های جغرافیای تاریخی این پادشاهی (قلمرو، ایالت ها، مراکز حاکمیتی و ...) مبهم مانده اس...

چکیده در این مقاله، تحلیل تطبیقی تاریخی با رویکرد تحلیل بولی مورد بحث قرار گرفته است. مساله اصلی آن است که روش شناسی سنتی به تنهایی از کفایت لازم برای توسعه دانش علمی برخوردار نیست. روش شناسی سنتی عضویت یا عدم عضویت در یک مجموعه قطعی استوار است که در آن "یای منطقی" نقش اصلی را ایفا می کند.تفسیر تاریخی یا تبیینقانونی،  شاهدی از روش شناسی  سنتی است. پس از بحث انتقادی درباب روش شناسی  سنتی، روش ش...

یکی از پدیده های علمی در نیمه ی دوم قرن بیستم، ظهور مطالعات میان رشته ای در محافل علمی است. مطالعات میان رشته ای علی رغم کارآمدی بالا در راستای پیشرفت علم، مسائل و مشکلاتی را برای دانشمندان به همراه داشته است. اختلاف در تصدّی این مطالعات از جمله ی این مسائل و مشکلات است. این مشکل در مورد مطالعات میان رشته ای تاریخ و جامعه شناسی نیز وجود دارد. در این مقاله پس از ارائه ی تعریفی از جامعه شناسی تاری...

ماکس وبر، یکی از مهم ترین جامعه شناسانی است که تأثیرات زیادی بر محققان رشته های مختلف علوم اجتماعی داشته است. مورخان نیز هم از جنبۀ روش شناسی و هم تبیین رویدادهای تاریخی، از اندیشه های وی تأثیر پذیرفته اند؛ و با ترجمه آثار وبر به زبان فارسی، دامنۀ این تأثیرپذیری افزایش یافت. آن دسته از مورخانی که به تبیین وقایع تاریخی به خصوص تاریخ معاصر روی آورده اند، با واژه هایی ازقبیل «تفهم»، «مشروعیت»، «عق...

واژه قرآنی علم در معنای دانستن یکی از معانی محوری در زبان قرآن کریم و محور حوزه معنایی ادراک و دانایی است و ازاین رو درک طرز ساخت تاریخی آن نه تنها به لحاظ واژه شناسی قرآن بلکه به لحاظ درک انسان شناختی از فضای نزول قرآن نیز اهمیت داشته و در تفسیر قرآن کارآمد است. این جستار با بهره گیری از روش تطبیقی- تحلیلی، معانی متعدد ماده علم را در زبان عربی و سایر هم خانواده های سامی آن نظیر سبئی، حبشی، عبر...

شاهنامه فردوسی را باید تاریخ ایران از کهن ترین روزگار تاریخ آریایی، در قالب نماد و رمز دانست که با دقتی بسیار، توجه ایرانیان به تاریخ کهنشان و اهمیتی که بر حفظ آن می دادند را ثبت کرده است. به گونه ای که با مطالعه دقیق شاهنامه می توان بسیاری از اسرار چگونگی شکل گیری فرهنگ و تمدن آریائیان را تشخیص داد. از جمله این اسرار می توان به مسئله چگونگی تمایل آریائیان به یکجا نشیتنی و سپس تشکیل شهرها اشاره...

زبان­های ایرانی و زبان­های هندی هر دو از زبان­های آریایی هستند. پیشینه ی ارتباط آن ها به سده ی6 ق.م باز می گردد. در دوره های پس از میلاد هم، به سبب ورود بسیاری از   کتاب­های هندی در زمینه های مختلف به ایران، ارتباط بین زبان­های ایرانی و هندی حفظ شد. در دوره های بعد، به خاطر تسلّط سلسله­های مسلمان ایرانی فارسی زبان بر آن منطقه، ارتباط بین زبان های ایرانی و هندی بیشتر شد و زبان فارسی قرن ها زبان ر...

یکی از پدیده های علمی در نیمه ی دوم قرن بیستم، ظهور مطالعات میان رشته ای در محافل علمی است. مطالعات میان رشته ای علی رغم کارآمدی بالا در راستای پیشرفت علم، مسائل و مشکلاتی را برای دانشمندان به همراه داشته است. اختلاف در تصدّی این مطالعات از جمله ی این مسائل و مشکلات است. این مشکل در مورد مطالعات میان رشته ای تاریخ و جامعه شناسی نیز وجود دارد. در این مقاله پس از ارائه ی تعریفی از جامعه شناسی تاری...

وجود واژه های ترکی در متون زبان و ادب فارسی نشانگر پیوند دیرینة این دو زبان با یکدیگرست و از آنجا که دیوان حافظ نیز – که غزل فارسی در آن به اوج شکوفایی و کمال خود رسیده از این تأثیرپذیری بر کنار نبوده است، در این مقاله سی و پنج واژة ترکی آن معرفی و کاویده و با استناد به منابع، ریشه شناسی شده است. امیدست که این مقاله بتواند با تحلیلی درست برای حافظ دوستان و حافظ پژوهان باشد.

تصطلاح رده شناسی کاربردهای متفاوتی در زبان شناسی دارد: رده شناسی برای رده بندی انواع سختاری در میان زبان های مختلف به کار می رود؛ رده شناسی برای بررسی آن دسته از الگوها یا احکام زبان شناختی که در میان زبان های مختلف معتبر است به کار می رود؛ رده شناسی یک رهیافت نظری و روش شناختیس است که با سایر نظریات زیان شناختی فرق دارد. این سه تعریف از رده شناسی بر رده بندی، تعمیم، و توجیه پدیده های دستوری بر...