تأویل، شیوه‏ای کهن در تفسیر متون مقدس است که سابقة‌آن به حماسة ایلیاد و ادیسه برمی‏گردد. در میان مسلمانان این روش، نخست در تأویل حروف مقطعه پدیدار شد و سپس فرقه‏های گوناگون مانند: معتزله، باطنیه،اخوان الصفا، فلاسفه، حروفیه و عرفا به تأویل قرآن کریم و حدیث دست زدند. در عرفان، عروج از لفظ به معنا و سیر صعودی از عبارت به اشارت تأویل نام دارد و مبنای آن انسان است که با تحول ...

وجه بارز اندیشه صوفیان، اعتقاد به تکامل است؛ هرچند زمینه این نظریه در دستگاه های مختلف فلسفی و عرفانی وجود دارد، لیکن نوع تبیین آن فرق می کند. در قلمرو اسلام با پیدایش اخوان الصفا که مشربشان آمیزه¬ای از اندیشه های ارسطویی و نوافلاطونی بود، گامی تازه در فرضیه تکامل برداشته شد. صوفیه که اساس تفکر خود را در خصوص آفرینش بر تعالیم اسلام استوار کرده است، چنین فرضیه هایی را با عقاید اسلامی به گونه ای ...

  اخوان‌الصفا و خلان‌‌الوفاء گروهی از فلاسفة مسلمان دارای آرمان‌ها و دیدگاه‌های علمی، دینی و سیاسی‌اند. معرف‌‌شناسی آنان مبتنی بر فلسفة یونانی و مبانی دین اسلام است. به عقیدة آنان، یکی از عوامل اصلاح نظام فکری و اجتماعی به‌کارگیری فلسفة یونانی است. از لحاظ سیاسی، با توجه به انحطاط، فساد و عدم تمرکز سیاسی در دستگاه خلافت عباسی یا تجزیة امپراتوری اسلامی، در مخالفت با آن حکومت و مترصد بنیاد نهادن ...

(قرن نهم هجری) دوره تیموریان یکی از ادوار مهم تاریخ نگاری در ایران است ، تاریخ نویسی که در دوره های قبل نیز رواج داشت در این دوره بر اثر عوامل سیاسی و فرهنگی رو به فزونی نهاد و تألیفات متعددی در حوزه تاریخ نگاری عمومی ، محلی و سلسله ای شکل گرفت. یکی از تاریخ های مهم عمومی در ان دوره روضه الصفا اثر میر خواند است . این اثر تا مدتها به عنوان یک اثر تاریخی مهم در ایران و غرب به شمار می رفت ، تحلیل ...

رنگ ها از جمله نمودهای طبیعت اند که از دیر باز توجه دانشمندان را به خود جلب کرده اند. در این مقاله سرچشمه های دانش رنگ شناسی را در سده های آغازین تمدن اسلامی معرفی می کنیم. یافته های این پژوهش نشان می دهد که مسلمانان اندیشه های یونانیان را در این باره از طریق متون ترجم? شد? آنها به دست آورده و در بار? آنها تأمل کرده اند. در میان دانشمندان مسلمان تا پایان سد? ششم هجری، نظریه های متفکرانی همچون کِ...

اندیشه های اسماعیلیان درباره آفرینشبا توصیفی اسطوره ای آغاز می شود و بعدها با به کارگیری شیوه و زبان فیثاغورسیان، نوافلاطونیان، اصحاب قبالا و اخوان الصفا، به صورت آمیخته ای از اعداد رازآمیز، نظریه مُثُل و موازی سازی های متعدد بین پدیده های طبیعی و برابرهای آسمانی آنها و سپس یافتن برابرهای آن در دین که مؤید باورهای دینی آنها و حقانیت چهره های اعتقادی شان است، شکل می گیرد. در این شیوه، مفهوم حدّ یک ...

«حکایت اخلاقی» یکی از انواع قصه‌های سنتی است که پدیدآورندگان آن، آن را صرفاً به‌منظور تعلیم و تأیید آموزه‌های اخلاقی مد نظر خود به‌ کار می‌برده‌اند. هدف این مقاله، شناسایی ساختار این نوع ادبی بر پایۀ حکایت‌های اخلاقی منظومه‌های تعلیمی و به‌طور ویژه مخزن الاسرار نظامی و سه نظیرۀ مشهور آن (مطلع الانوار امیرخسرو، روضة الانوار خواجوی کرمانی و تحفة الا...

موسیقی در پیشینۀ حیات عرفانی حکومت صفوی، به صفی­الدین اردبیلی در دوران ایلخانی برمی­گردد. در این پیشینه موسیقی به عنوان یک عامل مهم نقش بسیار ارزنده­ای ایفاء کرده است. یکی از آثار مهم و غنی در این ارتباط، کتاب صفوة الصفا اثر ابن بزاز اردبیلی است که نویسنده به مناقب شیخ صفی­الدین پرداخته است. هدف از این تحقیق درک عمیق­تر پیشینۀ موسیقایی حیات عرفانی دوران صفوی است. روش تحقیق کیفی بر اساس...