گفتن یا نگفتن داستان، باعث تفاوت بین متن روایی و غیر روایی می شود. در هر متن روایی علاوه بر یک راوی، دست کم یک «روایت شنو» نیز وجود دارد. «سطح روایی»، «میزان مشارکت» و «درجۀ ادراک پذیری» راوی، مهم ترین عواملی هستند که ویژگی های روایت شنو را تعیین می کنند. در این پژوهش علاوه بر معرفی نشانه های مستقیم و غیر مستقیم وجود «روایت شنو»، به تبیین دو گونه «روایت شنو» درون متنی و برون متنی می پردازیم. چگ...

مکتب ادبی واقع گرایی (رئالیسم) در طول پیدایش، شکل گیری و تحوّل خود، به جایگاه واقعیّت در آثار ادبی پرداخته است. برخی از ویژگیهای این مکتب ادبی ناظر بر محتوای آثار داستانی و بعضی دیگر از این ویژگیها مانند پرداختن به جزئیّات و پیوند میان صحنه آرایی و شخصیّت پردازی ناظر بر ساختار و تکنیکهای داستان پردازی است؛ هر داستان پرداز، با انتخاب نوع عناصر روایی خاص در پیشبرد روایت خویش، از الگویی خاص در ایجاد س...

در روایت‌شناسی، راوی نقش مهمی در باورپذیری و جلب اعتماد مخاطب دارد. جستار حاضر با تکیه بر نظریه شلومیت ریمون- کنان، رمان «دختری در قطار» اثر پائولا هاوکینز(۱۹۲۷) را از منظر قابل اعتماد نبودن راوی مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. بر اساس این نظریه، دلایل اصلی و بنیادی بی‌اعتباری گفته‌های راوی در یک روایت دانش محدود راوی، مداخله شخصی وی در داستان، و معیارهای ارزشی متناقض ا...

مبحث روایت زمان یکی از مباحث اساسی در دانش روایت‌شناسی است. بزرگترین نظریه‌پرداز این مقوله ژرار ژنت، نظریه‌پرداز ساختارگرای فرانسوی است. از نظر او زمان در پیشبرد روایت نقش مهمّی ایفا می‌کند. ژنت در نظریة خود به بررسی و تحلیل زمان در روایت، حول سه محورِ نظم، تداوم و بسامد پرداخته است. هر یک از مؤلّفه‌هایی که در این سه محور تعریف می‌شود، یکی از سه حالت شتاب را در روایت به وجود می‌آورد که عبارتند از:...

اتوبوس شمیران اولین روایت از مجموعه‌داستان خاطره‌های پراکنده اثر گلی ترقّی است که با بهره‌گیری از گونة روایی خاطره‌ـ داستان به‌خوبی از تکنیک زمان روایی استفاده کرده‌است. زمان، عامل مهمی است که ساختار روایت را شکل می‌دهد و بدون آن روایت هرگز وجود نخواهد داشت. زمان در روایت‌شناسی عمدتاً در سه بخش نظم، تداوم و بسامد بررسی می‌شود و ژرار ژنت از بزرگترین نظریه‌پردازان در زمینة «زمان در روایت» است که به...

اسکندر شخصیتی تاریخی است که زندگی و کشور‌گشایی‌های او، در شاهنامة فردوسی و منظومه‌های شرفنامه و اقبالنامة نظامی دستاویزی شده است برای نقل روایت. روایت‌های جهان بی‌شمارند اما علی رغم گوناگونی شکل‌های روایت، هر متن روایی نیاز به واسطه‌ای دارد که آن را روایت کند. این واسطه راوی است و دیدگاه و شیوه‌های روایتگری او یکی از مهم‌ترین عواملی است که باعث تمایز شکل‌های گوناگون روایت می‌شود. در این نوشته...

تحلیل و بررسی کانون روایت و شگردهای روایی در آثار داستانی، استعدادها و قابلیت هایی را باز می نمایاند که به کشف ساختـار منسجم و دقیقی از روایت اثر منتهی می شود؛ از این رو تشخیص گوناگونی کـانون های دیـد، شکل های مختلف ارتباط راوی با کانون ساز و زاویه دید از اهمیت فراوانی برخوردار است. یکی از انواع تکنیک های روایی که می توان بر اساس آن توانمندی های داستان پرداز را در شکل دهی به ساختار و نظام روایی...

آنتوان‎ دوسنت اگزوپری (1900-1944 .م) شازده کوچولو را در سال ( 1943 .م) منتشر ساخت. این داستان از حادثه‎ای واقعی مایه گرفته و شامل مجموعه یادداشت‎هایی است که سنت اگزوپری از تجربه‎ها و اندیشه‎های زندگی خود برجای گذارده است. روش پژوهش بر مبنای نظریۀ روایت­شناسی ژنت است. روایتِ داستانی عبارت از توالی رخدادها در بطن محور زمان است. در روایت‎شناسی، میان آنچه به‌ واقع اتّفاق افتاده (محتوای روایت) و چگونگ...

از آن­جایی که مرزبان­نامه، یکی از امّهات آثار تعلیمی کهن پارسی است، به سبب شیوه­ی روایت­گری و بعد تعلیمی از جایگاه ویژه، برخوردار است. این مقاله سعی دارد به تحلیل جایگاه راوی در روایت و داستان­های مرزبان­نامه بپردازد. در این مبحث، نشان داده شده که روایت­گری در مرزبان­نامه با یک راوی صورت نگرفته است. راوی کسی است که قصّه از زبان او نقل می­­شود. این راوی می­تواند به طور آشکار یا پنهان در قصّه حضور د...

در خوانِش­های دوباره و نوین از روایت­های تاریخی و اساطیری،  گاه با شباهت­های بنیادین و انکارناپذیری روبرو می­شویم که می­تواند همسانی برخی از کهن الگوها را در شکل­دهی به ساختارِ اندیشه­های انسانی، گوشزد کند؛ از جمله این داستان­ها، روایتِ ایرانی زندگی ایرج و روایت عبری یوسف (ع) است؛ اگرچه در روایات کهن، داستان ایرج نیز به عنوان متنی مذهبی و مقدّس قابل اعتنا بوده است؛ امروزه، از آن بیشتر به عنوان متنی...