ورود اندیشه های غربی به ایران عصر قاجار، واکنش های اقشار گوناگون اجتماعی، به خصوص طبقه روشنفکر را برانگیخت. تعداد درخور توجهی از شاهزادگان قاجار نیز از امکانات ویژه ای که در اختیار داشتند، استفاده کردند و در علوم و فنون مختلف از سرآمدان روزگار خویش شدند. شاهزاده علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه یکی از شخصیت های فرهیخته این خاندان بود. زبردستی او در علم تاریخنگاری شایان توجه ویژه ای است. با مطالعه موا...

دانش ما از خصوصیات ستاره ها اغلب مبتنی بر نتایجی است که از مطالعه سیستم های دوتایی به ویژه دوتایی های نزدیک بدست می آید. در این راستا برای بدست آوردن پارامترهای فیزیکی و هندسی و درک وضعیت تحولی آنها داده های نوری و طیفی آنها مورد بررسی، تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. از این رو در رساله موجود داده های رصدی مربوط به نورسنجی دو سیستم دوتایی گرفتی xx cep و sz her مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نو...

این مقاله به بررسی نخستین گزارش علمی از یک کسوف حلقوی توسط شم سالدین محمد وابکنوی، ازاخترشناسان دوره دوم رصدخانه مراغه، می پردازد. وی گزارش کسوف حلقوی 29 شوال 681 ق./ 30ژانویه 1283 م. را در زیج محقّق سلطانی، مقاله 3، باب 14 آورده است. در اینجا، داده های اولیه و فرآیندمحاسباتی وی با توجه به مقادیر جداول زیج ارایه و تحلیل می شود. بخش مربوط به گزارش کسوفحلقوی در زیج محقّق سلطانی تصحیح شده و در ضمیمه...

تلاطم که سبب ناهمگنی ضریب شکست جو زمین می شود، عامل اصلی پایین بودن کیفیت تصاویر نجومی است. اپتیک تطبیقی ابزاری مناسب برای جبران زمان-واقعی ابیراهی های ناشی از تلاطم جو می باشد. در این پایان نامه ابتدا مروری بر ساختار جو زمین و نحوه فرمول بندی تلاطم می شود. به دنبال آن پارامترهای فضایی و زمانی توصیف کننده تلاطم جو معرفی می شوند. این پارامترها نقش اساسی در انتخاب محل مناسب برای ساختن رصدخانه و ...

ت تاریخ مفاهیم فیزیک بررسی طبیعت و پدیده‌های طبیعی است. در این مقاله دیدگاههای چندین نفر از دانشمندان قدیمی ایرانی، که در طول سده‌های متمادی در خطه جغرافیایی به ایرا‌ن‌زمین منسوب به پژوهشهای وسیعی دست زده و مطالب بسیاری نوشته‌اند، در بارة مفاهیمی مانند ماده، مکان، زمان، حرکت، نور (شامل توجه به ابزار اپتیکی و پدیده‌های بازتاب و شکست نور، رنگین‌کمان و ... )، و موضوعاتی مانند نجوم و اخترشناسی (شا...

طراحی فواره­هایی که به­طور خودکار و در فواصل زمانی مشخص تغییرشکل می­دهند، یکی از مباحثی است که از نظر اصول طراحی و اجزای به کار رفته در آن، با شاخه ظروف جادویی (الاوانی العجیبة) علم الحیل (متفاوت با حیل شرعی و تقریبا معادل با مهندسی مکانیک) قرابت دارد. این فواره­ها هم چون ظروف جادویی، با استفاده از یک دستگاه کنترل مکانیکی مخفی، دارای خواص شگفت­انگیزی بوده­اند. خاصیت شگفتی­آور این فواره­ها همان ...

مراکز علمی به جهت آن که زمینه رشد علم و تربیت دانشمندان را فراهم می آورند، همواره از جایگاه والایی برخوردار بوده اند و یکی از دستاوردهای مهم فرهنگ و تمدن محسوب می شوند. موضوع این پژوهش، مقایسه نظام های آموزشی و مراکز علمی آل بویه و سلجوقیان از منظر میزان اثربخشی و تساهل و تعصب مذهبی آنان است. در این تحقیق، ضمن بررسی مؤلفه های اساسی نظام آموزشی در این دو ساختار حکومتی، به واکاوی میزان اثرگذاری ت...

بیان مسئله: آنچه امروزه از بازمانده‌های رَبع ‌ِرشیدی تبریز دیده می‌شود، ویرانه‌های ارگی است که در باروی جنوبی آن، بزرگ‌ترین برج ربع ‌رشیدی قرار دارد. آن را بازماندۀ یک رصدخانۀ ایلخانی و یا برج توپخانۀ شاه عباس صفوی معرفی کرده‌اند که گویا به هنگام نبرد با عثمانی در 1603م. آن را شتابان ساخته است؛ با این حال، مطالعات میدانی سازه و ساختار برج در کاربری آن به عنوان رصدخانه و یا برج توپخانه تردید و گما...

ت تاریخ مفاهیم فیزیک بررسی طبیعت و پدیده های طبیعی است. در این مقاله دیدگاههای چندین نفر از دانشمندان قدیمی ایرانی، که در طول سده های متمادی در خطه جغرافیایی به ایرا ن زمین منسوب به پژوهشهای وسیعی دست زده و مطالب بسیاری نوشته اند، در بارة مفاهیمی مانند ماده، مکان، زمان، حرکت، نور (شامل توجه به ابزار اپتیکی و پدیده های بازتاب و شکست نور، رنگین کمان و ... )، و موضوعاتی مانند نجوم و اخترشناسی (شام...

سیستم rz cas یک دوتایی گرفتی نیمه جدا از نوع الغول است که مولفه ثانویه آن لالک روچ خود را پر کرده است. این سیستم دارای قدر مرئی 6.18 و دوره تناوب 1.195 روز است. مهمترین مشخصه های این سیستم تغییر دوره تناوب آن، به علت تبادل جرم بین مولفه ها، و ناهنجاریهای در کمینه اولیه، ناشی از نوسانات δ scuti ای مولفه اولیه سیستم است. در این تحقیق سیستم rz cas در رصدخانه های دانشگاههای اصفهان و شیراز نورسنجی ش...