کتاب جامع‌التواریخرشیدی مانند دیگر کتاب­‌های تاریخی پیش و پس از عهد خود، آمیخته به هنر ادبی نویسندگی است. نشانه‌های بارز این هنر، وجود مبلغ بسیاری از بیت­‌ها و فقره‌های تسجیع است که در جای‌جای متن این کتاب گنجانده شده است. در میان مقاله‌های نوشته‌شده در بارۀ این تألیف، نوشته‌ای دیده نشد که اختصاصاً به بررسی چگونگی وجه ادبی این کتاب بپردازد. مقوله‌هایی چون بررسی شیوۀ سبک ادبی نویسنده یا ...

نجات یکی از اساسی‌ترین مسئله­ها­ در ادیان ابراهیمی یهودیت، مسیحیت و اسلام است. در این ادیان، خدا آدم را در بهشت یا باغ عَدَن ساکن کرد. آدم در آن از فرمان خدا به‌‌واسطۀ ابلیس یا مار سرپیچی کرد، در نتیجه، از آن اخراج شد و به زمین هبوط کرد و در واقع، همۀ انسان‌ها هبوط کردند. از این ‌رو، انسان نیاز به نجات، یعنی بازگشت به بهشت یا باغ عَدَن را دارد. در اسلام، خدا برای نجات کل بشریت قرآن کریم را وحی کرده...

شهرستان رشیدی مجموعه سکونتی و دانشگاهی بزرگی بوده است که در قرن هشم هجری در حومه دارالسطنه تبریز به دست رشید الدین فضل الله همدانی وزیر فرزانه پادشاهان مغول (ایلخانیان) ساخته شد. رشیدالدین این مجموعه سکونتی و دانشگاهی را رشید آباد خوانده است. طبق مستندات وقفنامه ربع رشیدی شهر رشید آباد شامل دو بخش بود : یکی ربع رشیدی و دیگری شهرستان رشیدی . ربع رشیدی مانند قلعه ای در قلب شهرستان قرار گرفته و د...

وقتی از بلاغت در سدۀ هشتم هجری و هم‌زمان با دورة رواج سبک عراقی در شعر پارسی سخن به‌میان می‌‌آید توجه به شرف‌الدین رامی و تألیفات بلاغی وی ناگزیر است. از رامی سه اثر در بلاغت بر جای مانده است: تحفة‌الفقیر یا بدایع‌‌الصنایع، حقایق‌‌الحدایق، و انیس‌العشاق. مشخصة کلّی این آثار، مانند دیگر آثار بلاغی سده‌‌های هفتم تا نهم هجری، عمدتاً، تقلید‌‌ها و تحریر‌‌هایی است از کتاب‌‌های بلاغی پیشین، یعنی آثار را...

در گفتار حاضر، به شیوۀ سندکاوی، مرثیه سرایی و گونه های آن در ادب فارسی و عربی بررسی می شود؛ و اینکه در هر یک از ادب فارسی و عربی، روند و جریان مرثیه سرایی به چه صورت بوده و مرثیه سرایی در این دو ادب چه سیری را طی کرده است، نقطة آغاز آن کجا است و کدام کی‌ از شاعران پارسی و تازی مرثیه سروده اند و هرکدام در چه مرتبه و جایگاهی قرار دارند. مبنای کار در این مقاله، مقایسۀ مرثیۀ خاقانی در مرگ فرزندش رش...

دیوان رسالت، تنظیم کننده اسناد و مدارک دولتی و مسئول روابط دیپلماتیک مملکت خوارزم با سایر دول و از جمله دیوان‌های مهم دوره خوارزمشاهیان بود که رؤسای آن از بین دبیران و دانشمندان برجسته انتخاب می‌شدند. نامه‌ها و منشأت دبیران و رؤسای دیوان رسالت شامل: نامه‌های دیوانی، منشور، فتح‌نامه و سوگندنامه بود. از میان رؤسای مهم دیوانی می‌توان به رشید‌الدین وطواط اشاره کرد که علاوه بر انجام وظیفه در این سمت...

کاهش یا افزایش وقف بر صوفیه در دورۀ ایلخانی (735- 656 ق) با کسب مشروعیت از طریق اسلام‌پذیری و انطباق با فرهنگ و تمدن ایران رابطۀ مستقیم داشت. ایلخانان نامسلمان به کسب مشروعیت از طریق عرفا و مشایخ نیازی نداشتند و در نتیجه در دورۀ آنها وقف بر صوفیه راکد ماند. پس از سقوط خلافت بغداد و افزایش اسلام‌پذیری ایلخانان بر دست عرفا و مشایخ، وقف بر صوفیه در روند جدید حاکمیت ایلخانی رو به افزایش نهاد. برخی ...

در گفتار حاضر، به شیوۀ سندکاوی، مرثیه سرایی و گونه های آن در ادب فارسی و عربی بررسی می شود؛ و اینکه در هر یک از ادب فارسی و عربی، روند و جریان مرثیه سرایی به چه صورت بوده و مرثیه سرایی در این دو ادب چه سیری را طی کرده است، نقطة آغاز آن کجا است و کدام کی‌ از شاعران پارسی و تازی مرثیه سروده اند و هرکدام در چه مرتبه و جایگاهی قرار دارند. مبنای کار در این مقاله، مقایسۀ مرثیۀ خاقانی در مرگ فرزندش رش...

پیش­دانسته­های فکری و از جمله آنها پیش­فرض­های مذهبی و عقیدتی، از آفات عمل فهم به شمار می­روند که به صورت نامرئی در لایه­های معنایی ترجمه نفوذ کرده و خود را در هیئت حقیقت به مخاطب معرفی می­نمایند. در صورتی که همه مذاهب و فرق اعتقادی اسلامی بخواهند قرآن را بر پایه پیش­فرض­های خود، ترجمه نمایند، اختلاف در ترجمه­ها پدید می­آید. در این پژوهش سعی شده است تا ضمن تحلیل این مسئله، با بررسی سه نمونه از ...

چکیده  پس از ظهور اسلام، ارتباط ایرانیان و عربها بیش از پیش گسترده شد؛ آنچنان که آشنایی با قرآن زمینه ساز تأثیرپذیری ایرانیان از زبان و علوم مختلف عربی گردید. علاقه بسیار به اسلام و زبان قرآن سبب شد تا ایرانیان در کنار تأثیرپذیری از علوم مختلف عربی، بتوانند تأثیراتی چشمگیر بر آنها بگذارند و خدماتی ارزنده از خود به یادگار بگذارند؛ از جمله این موارد، علم بدیع عربی است. از آنجا که این علم به آراست...