اثیرالدین مفَضّل بن عُمر ابهری منجم ، فیلسوف و ریاضی‌دان قرن هفتم هجری، دارای آثار فراوان در حوزه‌های مختلف علوم و به‌ویژه هیئت است. از جملۀ این آثار مجموعه‌ای است مشتمل بر سه رساله در هیئت و نجوم که در نسخه‌شناسی‌ها با نام ثلاث رسائل شناسانده شده است. در این نوشتار رسالة فی الهیئة، اولین رساله از مجموعۀ ثلاث رسائل بر پایۀ تک نسخۀ موجود از این مجموعه تصحیح شده است. این رساله از جمله آثار مختصر هیئ...

ارائه اصول اعتقادات دینی به شکل مکتوب یا بیان آن به صورت شفاهی، سنتی دیرپا در میان مسلمانان است. این اعتقادنامه ها در حفظ و انتقال اصول زیربنایی و مشترک هر مکتب تلاش می کنند، اما در عین حال، برخی آرا و باورهای شخصی نویسنده یا گوینده را نیز در خود دارند که نباید آنها را با اصول مشترک فیه، اشتباه کرد. مسائل و مباحثی که هر نویسنده در رساله خود می آورد علاوه بر نشان دادن اساس مذهب او، نشانگر طرز تف...

تحلیل قضایا و روش تحقیق در ان موضوع این رساله است و مباحثی که طرح آنها در این رساله تازه به نظر می رسد عبارتنداز : اهمیت و ضرورت تحلیل قضیه به عنوان بنیادی ترین عنصر تفکر آدمی و نیز زیر بنای منطق ارسطویی و سینوی روش تحقیق که سبک تطبیقی – تاریخی آورده شده است . مراحل تحقیق از جمع اوری منابع و مأخذ تا گزارش و طبقه بندی منابع شیوه ارائه تحقیق که عبارت است از تعریف مفاهیم خاص هر فصل ، ارائه گزینش...

مقالۀ پیش رو با هدف شناخت چگونگی تأثیر رسالۀ «هندسۀ عملی» بوزجانی بر شکل‌گیری نونگاره‌های هندسۀ پرگاری، در هنر و معماری سلجوقی نوشته شده است. گام نخست این پژوهش مطالعۀ جایگاه این رساله در سنت رساله‌های هندسۀ عملی است. این پژوهش در گام بعد، ساختار تزیینات هندسی تا زمان پدید آمدن رساله را مورد بررسی قرار داده و به روند شکل‌گیری و سیر تکامل سبک نوین برآمده از ساختار هندسۀ پرگاری پرداخته است که هم‌...

رسالۀ الطیر ابن‏سینا حکایت نمادین هبوط نفس یا همان عقل از عالم علوی، اسارت او در عالم مادی و تلاش برای رهایی و اتصال دائمی با عقل فعال است. در این داستان، نمادهای مختلفی همچون پرنده، صیاد، دام، غم غربت، سفر، اسارت، کوه و نمادهای پیرامونی هریک وجود دارد. ابن‏سینا در این رساله، نظریه‏ای فراطبیعت گرایانه درباره معنای زندگی ارائه می‏کند. بر اساس این نظریه، زندگی هنگامی معنادار خواهد بود که انسان هد...

زبان رمزی و نمادین روایات و تمثیل­های عرفانی علاوه­ بر انتقال شبکه­ای از مفاهیم قدسی و تجریدی، مملو از تصاویر عینیِ مجردی است که ملکوت را با صورت­های زمینی توصیف می­کند. گرچه اصل اساسی لامکان و لازمان در مباحث جهان­های بالاتر از فلک قمر، یعنی عالم ملکوت و بالاتر، همواره مورد توجه عرفا بوده­است اما در برخی از رسایل فلاسفه اشراق گرا مانند ابن­سینا یا عرفای اشراقی مانند سهروردی یا متکلمان عرفان گرا...

نوع ارتباط انسان با خدا بر کیفیت رابطه با خود، دیگران و طبیعت تأثیر مستقیم دارد. انسان در رابطه با خدا، تصورات متعددی دارد که دو تصور خدای متشخص و غیر متشخص از همه مهم تر است. قشیری از بزرگان مشایخ صوفیه است که با تأکید بر مقیّد بودن انسان به کسب معرفت خداوند و پیروی از شریعت پیامبر از سویی و شناخت جایگاه انسان در هستی از سوی دیگر بر روابط چهارگانه ارتباط انسان با خدا، خود، دیگر انسان ها و طبیعت...

این مقاله کوششی است در بررسی و تطبیق چند معراج نامه که عبارتند از: «رساله الغفران» ابوالعلاء معری، «کمدی الهی» دانته و «آفرینگان» صادق هدایت. وجه شباهت هر سه آن ها، سفر به عالم ارواح و جهان پس از مرگ، و تفاوت آن ها در نگرش دینی «رساله الغفران» و «کمدی الهی» با نگرش نیهیلیستی «آفرینگان» است. هدف مقاله بررسی تاثیرپذیری «کمدی الهی» از «رساله الغفران» و نیز تبیین دو نگرش دینی و نیهیلیستی در زمینه ج...

هدف این پژوهش بررسی جایگاه سعدی و میزان تأثیرگذاری او بر افکار و آثار روشنفکران عصر مشروطه با تأکید بر اندیشه­های میرزا آقاخان کرمانی می­باشد. روشنفکری که به دلیل داشتن نگرشی واقع بینانه­تر در میان هم عصرانش، رویکردی متفاوت نسبت به سعدی اتخاذ می­نماید. اهمیت بررسی این موضوع در عصر مشروطه، به این دلیل است که دراین دوره، روشنفکران جامعه، علاوه بر ارائه نقدهای سیاسی و اجتماعی، برای نخستین بار با ر...

در این جستار سعی شده است تا مفهوم «هنر» در اندیشه ایرانی بر اساس متن «مینوی خرد» مورد پژوهش قرار گیرد. از آنجا که برای پژوهش درباره چنین موضوعی، راه های گوناگونی وجود دارد، نخست ضرورت و شیوه به کار گرفته شده در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. در قسمت بعدی سعی شده است، رابطه « هنر» و «اخلاق» در رساله «مینوی خرد» در پرتو فرهنگ ایرانی مورد بررسی قرار گیرد. در قسمت دوم، بر اساس نتایج به دست آم...