جریان سیال ذهن شیوه‌ای نسبتا نوین در بازنمایی گفتار داستانی است که بیشتر در رمان‌هایی با تم روانشناختی کاربرد دارد. ویژگی این روش، ارائه‌ی جریانی از اندیشه و تصاویر ذهنی است که اغلب فاقد یک‌پارچگی و ساختار نسبتا مشخصی است و به خاطر آن‌که احساسات و اندیشه‌ی شخصیت همان‌گونه که در ذهن جریان دارد، بیان می‌شود، نقش نویسنده به حداقل می‌رسد. نویسندگانی مانند جیمز جویس، ویلیام فاکنر(ادبیات غرب) حلیم بر...

این پژوهش قصد دارد به بررسی?نخستین مجموعه داستان کوتاه بزرگ علوی (1282-1375) یعنی مجموعه ی چمدان بپردازد. این مجموعه شامل شش داستان کوتاه «چمدان»، «قربانی»،?«عروس هزار داماد»، «سرباز سربی»، «شیک پوش»و «تاریخچه ی اتاق من» می باشد که در سال 1313 انتشار یافته است. در میان دیدگاه های موجود در بررسی متن، رویکرد ساختاری، شیوه ی پژوهش قرار گرفته است. این روش تنها به متن ادبی اهمّیّت می دهد و بر آن است ک...

در این مقاله ابتدا به سطوح داستان و متن روایی و ویژگی های آن دو، سپس به همبستگی و تناظر میان این سطوح و فراکارکردهای هلیدی از دیدگاه زبان شناسیِ نقش گرا پرداخته می-شود. در این راستا، با اشاره به فراکارکردها و ویژگی های زبانی آنها، امتزاجِ عملکردهای سطوح روایی و فراکارکردها با ذکر پاره هایی از داستان حسنک، پی گرفته خواهد شد. به نظر می آید هریک از فراکارکردهای هلیدی در دو سطح داستان و متن کارایی...

خواب پدیده‌ای ذهنی است که برای صوفیه به عنوان وسیله‌ای جهت ارتباط با جهان معنا، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. خواب در متون صوفیه شیوه‌ای است منحصر به فرد برای بیان و معرفی بسیاری از مضامین و اندیشه‌های کلیدی تصوف. خواب‌ها از نظر عرفا دارای بار دینی و معنایی ویژه‌ای هستند. خواب دیدن و دیده شدن در خواب، در ادبیات صوفیه یک سنّت و قاعده است. اما خواب‌‌ها برای نمود و آشکار شدن در ادبیات صوفیانه از ف...

شازده ‏احتجاب هوشنگ گلشیری از نظر به‏کارگیری صناعات و تکنیک‏های روایی فراوان یکی از ارزشمندترین تجربه‏های ادبیات داستانی ایران است. گلشیری در شازده ‏احتجاب از مؤلّفه‏های متعدّدِ روایی بهره ‏گرفته‏ است؛ اما می‏توان‏ گفت که پیچش صناعتِ روایی این اثر تا حدّ زیادی به سبب بهره‏گیری هنرمندانه گلشیری از دو مؤلّفه «صدای راوی» و «کانونی‏شدگی» بوده است. انتخاب راوی سوم‌‏شخصِ محدود به ذهنِ دو شخصیت اصلی اثر (شازد...

پویایی فرایند قرائت متن، حاصل تمهیدهایی است که همچون خطوطی پیاپی، زنجیرۀ فرضیّه های خواننده را دستخوش تغییر می کند. بررسی پیکربندی زمان در داستان سیاوش نشان می دهد که الگوی هنرمندانۀ پیرنگ از طریق برجسته کردن تمهید های هنری، از جمله به هم ریختگی توالی زمانی رویدادها شکل می گیرد. راوی با در نظر داشتن قانون هایی که رابطۀ مستقیمی با ترتیب زمانی آنها دارد، در ترتیب نقل وقایع و کنش های داستانی دست به...

مسئله چندآوایی در روایت، به ویژه در متون داستانی که توسط نظریه پردازانی چون میخاییل باختین m.bakhtine و اسوالد دوکروo.ducrot مطرح شده، به خواننده این امکان را می دهد تا با نگرشی نو متن داستانی را نظاره کند، هر گفته را در ارتباط با گفته های دیگر قرار داده آن را همچون حلقه ای از زنجیره گفتار، در روایت کلی داستان به حساب آورد. هر نوشته ای می تواند شامل گفتگویی تخیلی، واقعی، تفسیری از جانب نویسن...

بررسی متون ادبی از منظر روایتشناسی می‌تواند موجب شناخت بیشتری از ابعاد گوناگون متن گردد و لایه‌های پنهان آن را برای خواننده آشکار سازد. طوطی‌نامه یکی از مشهورترین کتاب‌های داستانی در ادبیات فارسی است که ضیاء نخشبی آن را در قرن هشتم بر اساس قصه‌هایی که ظاهراً اصلی سانسکریت داشته، به نثر سادة فارسی بازنویسی کرده‌است. در مقالة حاضر، بر اساس نظریة روایی ژنت این متن تحلیل و بررسی شده‌است. در این متن،...

چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم، نخستین رمان زویا پیرزاد است که در فضای داستانی اقلیت دینی ارمنی می‌گذرد. در این مقاله، روش، طرح و شیوه‌‌های روایتگری نویسنده بررسی شده و در آن سعی شده است پیوند درونمایه با نحوة روایتگری و شگردهای مختلف نویسنده بررسی و تبیین شود. ژرف‌ساخت رمان به نوعی حاوی این نکته است که زمان می‌گذرد و ما تماشاگر گذر وقت هستیم. عنوان، شیوة فصل‌بندی کتاب و انتخاب راوی با این ژرف‌ساخت...

در این پژوهش به بررسی جنبه های سبک شناختی و روایی فرائد السلوک پرداخته شده است و هدف از آن بررسی ویژگی های سبکی در سه سطح زبانی، فکری و ادبی است که سطح زبانی و ادبی خود از بخش های متعددی تشکیل شده اند و هر یک از این بخش ها و زیر شاخه به طور دقیق بررسی شد. ما حصل اینکه فرائد السلوک از آثار منثور ادبی است که به نثر فنی نوشته شده و تمام ویژگی های نثر فنی در آن وجود دارد؛ از جمله: تمایل زیاد به است...