چکیده دردوقرن اول هـ .ق شاهدیک سلسله تحولات تاریخی درخراسان هستیم. تحولاتی که درجهان اسلام نقشی بی بدیل ایفا نمودند. دست یابی به علل این جایگاه ونتایج آن امری بس ضروری است زیرا درشناخت تاریخ ایران و جهان اسلام درآن دوره تأثیرگذاربوده اند. عوامل زمینه ساز آن تحولات بر گرفته ازعملکرد فاتحان عرب و والیان آنها بامردم زیردست بود. رفتاری که قوم مغلوب ازبرابری باقوم غالب محروم بود. این گونه اعمال...

تاریخ ادبیّات عبارت است از داستان تطوّر و تحوّل ادبیّات در گذر زمان و وظیفه اصلی آن تعیین لحظه های تغییر ادبیّات است. برای سهولت در فهم تاریخ ادبیّات، نیازمند تقسیم بندی آن هستیم که این تقسیم بندی باید تابع اصول و موازینی خاص باشد. تاریخ ادبیّات عربی نیز از این قاعده مستثنی نیست. این پژوهش به نقد و بررسی تقسیم بندی تاریخ ادبیّات عربی و نامگذاری دوره های آن از ابتدا تا آغاز دوره نهضت عربی می پردازد. بنا...

به قدرت رسیدن امویان در شام زمینه­ای فراهم نمود تا آنان به عنوان خلفای مسلمانان روابط خود را با اهل ذمه که بخش اعظمی از ساکنان شام را تشکیل می­دادند، توسعه دهند. ساکنین شام که تا قبل از فتح اسلامی تحت تابعیت دولت روم بودند، اکنون باید پذیرای حاکمیت جدید مسلمانان باشند. بنابراین در این شرایط اهل ذمه باید موقعیت اجتماعی و اداری که در زمان تسلط رومیان داشتند را هم‌چنان حفظ می­کردند، از طرفی خلفای ...

کارگزاران ساسانی چون بنای بدعهدی و ستم را بر مردمان ولایات ایران گزاردنـد، اسـبابمیرایی و سقوط خویش را نیز فراهم ساختند. چنان که در تندباد هجـوم اعـراب مـسلمان، چنـدانطاقتی برایشان نماند و حیات خویش به زودی از کف دادند . لیکن طلعت فجر اسـلام بـر ولایـاتایران، به رغم حلاوت نخستین، با سختگیریهای امویان توأم گردید. پس از شـهادت امـام علـی(ع) چون ساختار خلافت، به شالوده های خشک و بی مغز سلطنت مبدل...

سیاهی جامه‌ها و پرچم‌های عباسیان در دوران نهضت و نظام، موجب اشتهار آنها به مسوّده شد و به تبعِ آن، مبلّغان و کارگزاران فرهنگیِ آنها این اندیشه را در تاریخ‌نگاری اسلامی مطرح ساختند که رنگ یاد شده، مختص خاندان عباسی و هواداران آنها بوده است. پرسش کانونیِ این مقاله این است که «برگرفتن رنگ سیاه از جانب عباسیان، معطوف به کدام هدف بود؟» این مقاله می‌کوشد با رویکردی توصیفی‌ـ‌تحلیلی، نشان دهد که عباسیان ...

بررسی تعاملات مذهبی و فرهنگی بین مسلمانان و مسیحیان اندلس در دوره امویان در سیر تحولات تاریخ اسلام ، از موضوع های مهمی است که علی رغم اشاره مکرر به آن، هنوز از زوایای متعدد قابل پیگیری است. از جمله آن بخش از تعاملات و تسامحات که اثر مستقیم بر مناسبات اسلام و مسیحیت داشته است. آن چه تعاملات بین مسلمانان و مسیحیان در اندلس را از اهمیت مطالعاتی برخوردار ساخت، تسامح دینی و همزیستی مسالمت آمیز فرهنگ...

روند گسترش اسلام در ایران در آغاز روندی آرام و تدریجی داشت. روند پذیرش اسلام در میان ایرانیان تا پایان عصر خلفای راشدین (40 ه. ق) در مقایسه با دوره امویان چشمگیر بوده است. ولی پس از آن با روی کار آمدن خلفای اموی این روند به کندی گراییده است، امویان خلافت را به سلطنت تبدیل کرده و شعارهای جاهلی مانند برتری عرب بر عجم را زنده کردند. سیاست سرداران و کارگزاران خلافت بنی ‎امیه با تاکید بر قوم محوری س...

پس از براندازی بنی امیه به دست عباسیان، تنها فردی که با فرار خود بـه شـمال آفریقـا جـانسالم به در برد، عبدالرحمن بن هشام بود که از آنجا به اندلس رفت و در آنجا دولت امویان انـدلس راتشکیل داد. امویان اندلس، قرطبه را پایتخت حکمرانی خود قرار دادند و با ساخت پلهـا و کـاخهـا ومساجد بر وسعت آن افزودند و از آن پس به برتری فرهنگی و علمـی شـهرت یافـت. قرطبـه بـر اثـرحملهها و نابسامانیها به تدریج از قدرت ...

پس از براندازی بنی امیه به دست عباسیان، تنها فردی که با فرار خود بـه شـمال آفریقـا جـانسالم به در برد، عبدالرحمن بن هشام بود که از آنجا به اندلس رفت و در آنجا دولت امویان انـدلس راتشکیل داد . امویان اندلس، قرطبه را پایتخت حکمرانی  خود قرار دادند و با ساخت پل هـا و کـاخ هـا ومساجد بر وسعت آن افزودند و از  آن پس به برتری فرهنگی و علمـی شـهرت یافـت. قرطبـه بـر اثـرحمله ها و نابسامانی ها به تدریج ا...