روند نوگرایی علمی، اجتماعی، و فرهنگی در دورۀ قاجار با تاسیس مدارس ویژه ای مانند دارالفنون و مجمع الصنایع همراه است. در مورد دارالفنون کم و بیش مطالب درخوری در دست است، اما در مورد مدرسۀ مجمع الصنایع، اطلاعات زیادی وجود ندارد. این مدرسه، در دورۀ میرزا تقی خان امیرکبیر و بر اساس الگوی کهن تولید خرده کالایی در بیوتات سلطنتی برپا شد تا مانند موسسه ای پیشگام در راه اندازی برخی رشته های جدید تولیدی و...

در دوره قاجار شعر بازگشت به اوج خود رسید. در این عصر شاهان قاجار شعر مدحی را در خدمت دستگاه تبلیغاتی خود در آوردند و شاعران نیز به پیروی از استادان سبک خراسانی به قصاید مدحی توجه بیشتری کردند. در این میان ابونصر فتح الله خان شیبانی، (۱۲۴۰ - ۱۳۰۸ ه. ق) وضعی دیگر گونه داشت. او که در ابتدا در خدمت محمد شاه و ناصر الدین شاه قاجار بود و قصایدی در مدح آنها سروده بود، به هنگام جلوس ناصرالدین شاه بر تخ...

چکیده در دوران قاجار سفرنامه نویسی به عنوان یکی از انواع ادبی مورد توجّه صاحبان قلم و ادیبان قرار گرفت. سفرنامه‌ها حاوی اطلاعات مختلف عصر خود هستند و سفرنامه نویسان حاصل دیده‌ها و شنیده‌های خود را بدون تکلّف و کوشش برای لفظ پردازی به قلم درمی‌آوردند و هر سفرنامه، علاوه بر اطلاعات زبانی، بنا بر اهداف و شیوه‌ی نگارش خود حاوی اطلاعات تاریخی، سیاسی، جغرافیایی، مردم شناسی، اقتصادی و... نیز هست. یکی از...

در دوره قاجار که یکی از مهم‌ترین و پرفرازونشیب‌ترین دوران حکومتی در ایران است، نقاشی روی کاشی دچار تحولات گسترده‌ای شده است. بخشی از این تحولات که با ورود عکاسی به ایران آغاز می‌گردد، زمینه‌ای برای تأثیرپذیری از این هنر نوظهور فراهم می‌نماید. کاخ گلستان به‌عنوان مرکز حکومتی شاهان قاجار، جلوه‌گر عالی‌ترین نوع هنرهای این دوره بوده است. هنرمندان سعی می‌کردند زیباترین هنرها را در این مکان به منصۀ ظ...

عکاسی به‌صورت دائگروتیپی (انداختن عکس روی صفحه نقره‌ای) در سال 1839، هم‌زمان با سلطنت محمدشاه قاجار در پاریس عرضه شد. خبر این اختراع حدود چند ماه بعد به ایران رسید و رجال کشور مشتاق این هنر شدند. سه سال بعد در تهران دربار محمدشاه برای داشتن تجهیزات عکاسی ابراز تمایل کرد. روابط با فرانسه چندان مطلوب نبود و با انگلیس نیز نه‌چندان خوب به‌این‌ترتیب همسایه شمالی از فرصت استفاده کرد و یک دیپلمات را ت...

در پایان نامه‏ی پیش رو بر اساس نظریه‏ی گفتمان در آراء لاکلا و موفه تاثیر گفتمان تجدد بر بازنمایی چهره‏ی پادشاهان قاجار مورد مطالعه قرار گرفته است. گفتمان تجدد در ایران حاصل مفصلبندی دالهایی چون عدالت، آزادی، اصلاحات حول دال مرکزی قانون بود. در واقع دال قانون در تعارض با دال مرکزی گفتمان دربار (پادشاه) قرار داشت و تک گویی حاکم بر گفتمان دربار را نشانه گرفته بود. هدف از انجام پژوهش حاضر که مبتنی ...

میرزا حبیب الله قاآنی شیرازی (1323 – 1370ه.ق) یکی از بزرگترین ادیبان دوره قاجار است. پدرش میرزا محمدعلی نام داشت و نسبش به ایل زنگنه کرمانشاهان می رسید. وی سال های زیادی در دربار قاجار به سر برد و به مدح افراد مختلف دربار پرداخت. مهمترین اثری که از قاآنی بر جای مانده است دیوان شعر اوست که بالغ بر بیسا هزار بیت شعر در آن وجود دارد. همچنین، وی کتابی به نام پریشاننیز دارد که آن را به تأسی از گلستا...

عبدالحسین هژیر فرزند محمد وثوق همایون که سمت غلام پیشخدمتی دربار مظفرالدین شاه قاجار را داشت هیچ سابقه سیاسی نداشت. هژیر از طبقه سوم برخواست و پس از پایان تحصیلات و آشنایی به زبان های فرانسه و روسی در اواخر سلطنت قاجار به عنوان مترجم در وزارت خانه مشغول به کار شد و پس از تأسیس سفارت شوروی به عنوان مترجم وارد سفارت روس شد و به مدت هشت سال در آنجا مشغول به کار بود و پس از اخراج از سفارت روس به ام...

برخلاف صورت‌های قدیم سلطه در میان جوامع بشری و انحصار آن به اخذ باج و خراج و ناتوانی در تغییر بنیادی شیوة مادی و معنوی زندگی جوامع تحت سلطه، استعمار یا صورت جدید سلطه در دوران جدید، افزون‌بر سلطۀ سیاسی و اقتصادی با اتکا به قدرت علمی، فنی، اقتصادی، و تسلیحاتی خویش شیوة زندگی مادی و معنوی را در مستعمرات و نیمه‌مستعمرات تغییر داد. در این میان ایران پس از نخستین شکست‌ها در برابر ارتش مدرن روسیه در ...

جغرافیا و نجوم از جمله کهن­ترین و متداول­ترین علوم سنتی به شمار می­آیند که از قدیم­ترین دوران تا روزگار معاصر تداوم یافته و پیوستگی آن­ها با دانش طب همواره مورد توجه بوده است. این پیوستگی در نجوم، مشتمل بر تقویم­های نجومی و پیش­بینی زمان سعد و نحس برای درمان بیماری­ها و در بستر جغرافیایی، شامل ارتباط سلامت و بیماری انسان با عوامل محیطی بوده است که در گذر زمان رو ­­به ­تکامل نهاد و به صورت شاخه ...