در بررسی حکایات کهن فارسی، گفتگو معمولاً به عنوان عنصری داستانی در کنار دیگر عناصر مورد توجّه قرار می گیرد، در حالی که نقشی ساختاری و روایی نیز برای آن می توان در نظر گرفت. بوستان سعدی از متونی است که بیش از دیگران کارکردهای روایی گفتگو را به نمایش گذاشته است. هدف مقاله حاضر نیز بررسی این کارکردها و تبیین رابطه آن ها با اهداف تعلیمی بوستان است. مهم ترین نقش های روایی گفتگو در بوستان عبارتند از: پ...

بررسی شکوه و آموزه های تعلیمی نهفته در اشعار طالب آملی به عنوان یک شاعر عارف، جدا از شناخت اوضاع سیاسی و اجتماعی، به شناخت افکار، عقاید و زبان خاص او وابسته است. بدین منظور در این گفتار ابتدا به توضیحی اجمالی پیرامون زبان خاص عرفا پرداخته می شود تا از زبان رمزی عرفانی اطلاعاتی به دست آوریم. سپس از میان اشعار مختلفی که طالب در آنها شکوه و شکایتی را مطرح ساخته است به شکوه او از مردم خواهیم پرداخت...

سعدی به عنوان اخلاقی ترین شاعر ادب فارسی، به ادبیات تعلیمی توجهی ویژه داشته، تا آنجا که بوستان و گلستان وی را نام? اخلاقی نام نهاده اند. دیگر آثار سعدی نیز به همین شیوه پرداخته شده است. به علت سود جستن شاعران دور? سامانی و سعدی از ادب تعلیمی، میان اشعارآنان مشترکاتی وجود دارد؛که می تواند نشان دهنده تأثیر پذیری سعدی از شاعران دوره سامانی به ویژه رودکی باشد؛ اما از سوی دیگر تفاوت هایی نیز در نحو...

این پژوهش، ناظر بر این نکته تاریخی که عارفان صاحب قلم به اقتضای زمانه خود و در برابر رقیبان متشرع، درصدد اثبات این مدعا برآمده اند که معارف صوفیه با مفاد کتاب و سنت، پیوندی راستین داشته است، با بررسی بیش از بیست اثر عرفانی نشان می دهد که در بسیاری موارد، ترکیبی از دو نوع انگیزه فردی (از قبیل گونه ای الهام، ذکر یار، اجابت حضرت رسول، نذر و الزام خویش، حفظ نام و یادگاری، جلب شفاعت نیکان و...) و اج...

بررسی ساختار متون ادبی، راهی است برای درک شیوه‌های ایجاد و انتقال معنا در این متون. حکایت‌های تعلیمی از پرکاربردترین انواع روایی در متون داستانی کهن فارسی هستند که مهم‌ترین رسالت آنها انتقال پیام و ترغیب مخاطب بوده است. به‌نظر می‌رسد، نویسندگان متون تعلیمی، حکایت‌ها را با توجه به ساختارهایی منطبق بر اهداف غایی خود مورد استفاده قرار می‌داده‌اند. در این مقاله به بررسی و معرفی ساختارها و الگوهای ر...

با تأمل در آثار تعلیمی فارسی می‌توان دریافت که در اکثر این آثار نوعی دسته‌بندی در طیف مخاطبان دیده می‌شود؛ دسته‌ای از آثار فقط خطاب به پادشاهان و شاهزادگان نوشته شده‌اند و دسته‌ای ‌خطاب به وزرا یا مردم عادی. در برخی دیگر از آثار تعلیمی نیز نویسنده هر فصل از کتاب خود را به آموزش مطلبی به گروهی از مردم اختصاص داده است؛ مثل آنچه در باب پنجم مرصادالعباد مشاهده می­شود. این درحالی است که در آثار تعلی...

در میان شاعران معاصر، اخوان ثالث جزء چهره‌هایی است که از دیگر آفرینشگران ادبی معاصر متمایز است. آثار او حلقۀ پیوند شعر سنتی با شعر مدرن ایران است. پژوهش‌های صورت‌گرفته دربارۀ اشعار اخوان ثالث، اغلب معطوف به جنبه‌های نمادگرایانه و گرایش‌های ملی و حماسی آثار اوست و از دریچۀ ادبیات تعلیمی به اشعار او کمتر نگریسته شده است. در این مقاله سعی بر آن است که جلوه‌های ادبیات تعلیمی، در اشعار اخوان بررسی ش...

دو ملت ایران و فرانسه از اوایل قرن17م. با ادب و فرهنگ یکدیگر آشنا شدند و محصول این آشنایی، به وجود آمدن داد و ستدهای فرهنگی میان دو کشور شد؛ لذا با توجّه به این اصل که ارزیابی درست ادبیات ملی و تبیین جایگاه آن در میراث فکری و ادبی بشریت جز با مقایسه ادبیات ملت ها امکان پذیر نیست، این نوشتار در راستای غنا بخشیدن به ادبیات ملی و نشان دادن ارزش های ادبی آن در میان ادبیات ملل مختلف، تلاش می-کند تا ب...

شعر تعلیمی که بهتر است به خاطر نداشتن یکی از دو ویژگی اساسی شعر یعنی پیوندعاطفـی، تعلیمی خوانده شود، برای آموزش علوم، فنون و مـعـارف مختلف بـه کار می رود .مهمترین این علوم و فنون عبارت است از : علم تاریخ، علم نحو، علم لغت، علم طب، علمنجوم، مضامین اخلاقی، حکمی، زهدی، ضرب المثل، مسایل دینی و مذهبی، قصه و داستان،فلسفه طبیعت و حیوانات، عاشقانه نامه ها، فخر نامه ها و ... شعر تعلیمی در پی گسترشادبیات...