پنچتنتره در زبان سانسکریت کتابی کلاسیک است دربارۀ حکمت عملی و سیاسی و راه و روش عاقلانه در امور روزانۀ زندگانی انسانیی، اما داستانها و فابلهای این کتاب با استفاده از هر دو گروه شخصیت های انسانی و غیر انسانی بیان شده است. این کتاب از زمان اولین ترجمۀ خارجیش به زبان پهلوی در قرن ششم میلادی، به شکلهای مختلف یعنی ترجمه ها، روایت ها و گزیده ها در سراسر دنیا سیاحت نموده است. داستان اولین ترجمۀ پنچتن...

ترجمۀ شعر،  یکی از مهم­ترین مباحث در مطالعات ترجمه محسوب می­شود، و همواره مورد توجه و اهتمام صاحب­نظران بوده و هست. آمیختگی زبان شعر با احساس شاعر، و بهره­مندی آن از ابهام و پیچیدگی و وجود عناصری نظیر موسیقی، عاطفه و خیال، شعر را در مرتبۀ بالاتری از نثر قرار می­دهد. و به همان میزان بر اهمیت ترجمۀ آن می­افزاید. مترجمِ شعر باید نسبت به مترجمان دیگر متون از آزادی بیشتری برخوردار باشد. ترجمۀ موفق و ...

ترجمۀ قرآن کریم از این دیدگاه که کتاب فرستاده‌شدۀ خداوند و شامل احکام و دستورات الهی، هدایت بشر و معجزه پیامبر اسلام به شمار می‌رود، توجه بسیاری از مترجمان و اندیشمندان را به خود جلب کرده است. ازآن‌جایی که ترجمه‌های قرآن مانند هر ترجمه دیگری ممکن است کاستی‌ها و نقص‌هایی داشته باشد؛ بر همین اساس بازنگری آنها نیز اهمیت ویژه‌ای دارد که در آن صورت نقد و اصلاح آن به‌مراتب ضرورت بیشتری خواهد داشت. یک...

در این مقاله برپایة نظریۀ نقش‌گرای نظام‌مندِ هلیدی، میزان حضور ابزار انسجام در یک‌دهم از مقامات پنجاه‌گانۀ حریری به‌شکل تطبیق متن اصلی با ترجمۀ آنها بررسی می‌شود. در دستور نقش‌گرای هلیدی، زبان اصلی‌ترین وسیلۀ انتقال فرهنگی است و هر عنصری از آن برپایة نقش معین در نظام کلی زبان معرفی می‌شود. در این نظام، ابزار مختلفی برای نشان‌دادن انسجام در متن به ‌کار می‌رود. جامعۀ آماری این پژوهش پنج مقامه از م...

جیوَکه‌پوستَکه یکی از متون پزشکی است که به طب آیوروِده تعلق دارد. علاوه‌بر تحریر سنسکریت از این متن ترجمه‌ای به زبان ختنی نیز موجود است. تحریر سنسکریت به‌جامانده مغلوط و عملاً ناخوانا بود تا اینکه باتوجه‌به ترجمۀ ختنی آن و دیگر متون پزشکی طب آیوروده مانند سیدّهه‌ساره برخی از دانشمندان به بازسازی و تصحیح آن پرداختند. دست‌نویس جیوَکه‌پوستَکه دارای 71 برگ است که هر دو تحریر سنس...

جولان آزاد زبان مترجم و به‌کارگیری مؤلفه­های بازنویسی یکی از مهم‌ترین علل پیدایش رویکرد ترجمۀ تألیفی در ادبیات فارسی و عربی کلاسیک است. مترجمان در این شیوه به مانند شیوۀ آزاد و ارتباطی از ترجمۀ برابر، معادل و طوطی­وار که اغلب گنگ و نامفهوم است، اجتناب می‌کنند. شیوه بازنویسی در ترجمۀ کهن فارسی از عربی به دلیل عدم رعایت قوانین و معیارهای علمی ترجمه و مقاصد آرمان‌گرایانه به طرز وسیعی به‌کار گرفته ...

تا کنون چهار نسخۀ کهن از رسائل بابا افضل کاشانی از سدۀ هفتم هجری می‌شناختیم. اینک نسخۀ دیگری از سدۀ مزبور مورّخ سنۀ 676 هجری به دست آمده که متعلق به مجموعۀ شخصی وحید ذوالفقاری در شهر یزد است. این نسخه مشتمل بر ترجمۀ ینبوع الحیاه، متن عربی رسالۀ تفاحه و ترجمۀ فارسی آن است که در این مقاله تلاش شده ضمن معرفی نسخۀ مزبور به بیان جنبه‌ها و ویژگی‌های نسخه‌شناختی آن پرداخته شود. دسترسی به نسخۀ کهن دیگری...

ترجمۀ فارسی کتاب علم: راهنمای تصویری برتر که با عنوان برساختۀ «تاریخ علم» در 3 جلد و با کیفیتی بسیار نازل به بازار نشر ایران راه یافته، از ناخوشایندترین فرجام هایی است که می توان برای کتابی تصور کرد. کتاب از نظر قالب، محتوا و حتی عنوان و سایر مشخصات اصلی کمترین شباهتی به اصل اثر ندارد. وفادار نبودن به متن اصلی به صورت های مختلف (حذف بی دلیل متن و تصاویر ، ترجمۀ نادقیق یا نادرست و گمراه کننده) ،...

ترجمۀ مقاله¬ای که در پی می¬آید، تلخیص یکی از مهم¬ترین مقالات میخاییل باختین است در باب سرشت گونه¬های سخن. اصل مقاله1 در کتابی با عنوان گونه-های سخن و دیگر مقالات متأخر2، چاپ شده است. خلاصۀ این مقاله در کتاب نظریۀ مدرن انواع ادبی،3 تألیف دیوید داف، آمده است. ترجمۀ حاضر بر اساس این منبع¬ـ البته با حذف پاره¬ای بخش¬ها¬ـ و افزودن بخش¬هایی از متن اصلی مقاله صورت گرفته است. ذکر این نکته ضروری که است د...