در طول تاریخ تمدن اسلامی، ایرانیان شیعه بالاترین سهم را در تألیف کتاب و رسائل پزشکی بر عهده داشته اند. این متون تأثیرات زیادی در پیدایش و پیشرفت دانش پزشکی کشورهای مختلف از جمله هند داشته. است. به طورئ که از حدود قرن دهم هجری قمرئ کار تألیف کتابهای پزشکی به فارسئ در هند نیز همگام با ایران أغاز می گردد، و حتی در قرن 13 و 14 هجری تعداد کتابهای طبی که در هند به زبان فارسی به چاپ می رسد بسیار بیشتر...

در پی دستور علاءالدین حسن بهمنی ـ بنیانگذار سلسله بهمنیان در دکن ـ مبنی بر اقامت فارسی زبانان در منطقه جنوب هند، عده ای از عارفان، دانشمندان، شاعران، هنرمندان و تاجران، از دهلی و بعضی شهرهای دیگر هند، و نیز از ایران و سرزمین های دیگر، به جنوب هند مهاجرت کردند. از جمله مهاجران برجسته، عبدالملک عصامی ـ شاعر بلندپایه و سراینده فتوح السلاطین (شاهنامه دکن) ـ است. در این مقاله، جنبه های ادبی این اثر ...

مقاله ای که ازنظر می گذرد مقاله ای تاریخی و ادبی است ومی کوشد که گوشه هایی از تاریخ ادبیات ایران و هند را روشن کند. لکن در عین حال که این مقاله اکثرأ تذکره شعراء فارسی زبان هند است ‘ بیانگر جزئی از تاریخ هند و ایران نیز تواند بود. این مقاله را براساس کتابهای معتبر که نویسندگان معاصر بر اصول علوم جدید امروزه رشته تحریر درآورده اند تدوین کرده ام و تا حدی سعی کردم که مطالبی را که گرد آورده ام صحی...

ادبیات فارسی سرزمین هند و پاکستان محصول تفکر و احساسات مردمان فارسی‌زبان آسیای میانه، ایران، افغانستان و خلق‌های بومی شبه‌قارۀ هند است. در تشکیل این ادبیات سهم مردم تاجیک بسیار نظررس است. به‌دلیل شرایط به‌وجودآمده در قرن‌های ۱۶-۱۷ میلادی، بسیاری از شاعران و نویسندگان آسیای میانه به هندوستان مهاجرت کردند که در بین آن‌ها نمایندگان حصار شادمان نیز کم نبوده‌اند. در این مقاله تعدادی از این شاعران حص...

پیدایش فنّاوری جدید چاپ دسترسی عامۀ مردم به اطلاعات و گردش سریع تر آن را امکان پذیر کرد. معیار سازیِ زبان های بومی برخاسته از چاپ امری پذیرفته شده است که آگاهی هویتیِ جدیدی را میان گروه های اجتماعی سبب می شود. تا پیش از سال 1837 م/ 1253 ق، فارسی زبان رسمیِ حقوقی ـ دیوانی، بازرگانی، و فرهنگی شبه قاره بود و نخبگان هندو و مسلمان از آن استفاده می کردند و نیز زبان نوشتاریِ مسلمانان هندی برای مقاصد دینی ب...

انقلاب مشروطیت ایران تحت‌تأثیر عوامل مختلفی شکل گرفت. یکی از این عوامل تأثیر روزنامه‌های فارسی زبان خارج از ایران بود. روزنامه‌ها به عنوان یک وسیله ی ارتباط جمعی در آن زمان دارای نفوذ بسیار زیادی گردیدند. روزنامه‌هایی که در خارج از ایران و به خصوص هندوستان چاپ می‌شد، توسط روشنفکران مترقی و انقلابی اداره می‌شد. آن ها از وضع سیاسی و اجتماعی و اقتصادی دولت قاجار انتقاد می‌کردند و با نوشتن مقالاتی ...

نسخ خطی از مهم ترین ارکان فرهنگی بشر و نشانگر تاریخ و تمدن یک سرزمین از زوایای مختلف می­باشند. از آن­جا که زبان فارسی بیش از چهارصد سال زبان رسمی شبه قارّه­ی هند بوده، نسخ خطی فارسی بسیار زیادی در کتابخانه­ها و مراکز اسناد این کشور یافت می­شود که هریک از این آثار، میراث ارزشمندِ فرهنگی و تاریخی شبه قاره و ایران به شمار می­آیند. از این رو با در نظر گرفتن گستره­ی زبان و ادب فارسی در هند و با هدف صی...

تدوین تاریخ در هند دوران باستان بیشتر به صورت شفاهی رواج داشته است. اکثر متون باقی مانده از آن دوران متون ادبی، دینی، فلسفی و اندرزنامه هستند. با ورود اسلام و شکل­گیری حکومت های اسلامی و ایرانی در شبه قاره هند، تاریخ نویسی به صورت گسترده و متنوع در این سرزمین آغاز گردید. اوج شکوفایی تاریخ نویسی فارسی در هندوستان، مربوط به اوایل دوره تیموریان هند در قرون دهم و یازدهم هجری خصوصا دوره اکبرشاه است....

دوره صفوی یکی از مهمترین ادوار تاریخی ایران قدیم در زمینه ارتباطات خارجی است. در این میان روابط فرهنگی و سیاسی با هند به سبب زمینه‌های کهن تاریخی و اغلب مسالمت آمیز؛ بویژه در حوزه زبان و ادبیات فارسی بسیار برجسته است. نفوذ ادب فارسی در هند تا حدّی بود که آن دیار جز آنکه مأمنی پر برکت و بختگاهی بلند برای شعرا و ادبای ایرانی به شمار می آمد، خود به اندک مدّت خاستگاه گونه‌ای دیگر از ادبیات فارسی شد. ...

مقاله ای که ازنظر می گذرد مقاله ای تاریخی و ادبی است ومی کوشد که گوشه هایی از تاریخ ادبیات ایران و هند را روشن کند. لکن در عین حال که این مقاله اکثرأ تذکره شعراء فارسی زبان هند است ‘ بیانگر جزئی از تاریخ هند و ایران نیز تواند بود. این مقاله را براساس کتابهای معتبر که نویسندگان معاصر بر اصول علوم جدید امروزه رشته تحریر درآورده اند تدوین کرده ام و تا حدی سعی کردم که مطالبی را که گرد آورده ام صحی...