نگارنده، در مقاله حاضر تلاش دارد از رهگذر شناخت بنیادهای گفتمانی جاهلیت در موضوع امنیت و استفاده از آن به مثابه یک «غیر»، به تصویر روشن تری از گفتمان امنیتی اسلام دست یابد. برای این منظور، چهار رکن اصلی گفتمان جاهلی ـ یعنی تعدد خدایان، تعدی، تجارت و تعصب ـ شناسایی و متناسب با آنها، تلقی سلبی از امنیت که مد نظر اعراب جاهلی بود؛ معرفی شده است. در ادامه، نویسنده با استناد به آیات الهی و از طریق تح...

در این مقاله کوشش شده است که انگیزه و علت استمداد مفسران بلندپایه به شعر عربی در فهم الفاظ غریب قرآنی روشن شود و شیوه ای را که برای نخستین بار حبرالامه و فقیه اهل البیت ابن عباس در استناد به شعر جاهلی ابداع کرده است با آوردن مثالهای گوناگون واضح گردد و روش هر یک از مفسران بزرگ اسلامی از قبیل زمخشری و طبرسی و ابوالفتوح رازی و نظایر آنها در اعتماد به شعر جاهلی در فهم الفاظ غریب قرآنی شرح داده شده...

چکیده در جهان آفرینش وجود همه مخلوقات مظهر و تجلی گاه قدرت مطلق آفریدگار آنهاست، اما در این میان زن با تمام ویژگی های خاص روحی و جسمی اش یکی از زیباترین، پیچیده ترین و لطیف ترین این مخلوقات است که آفرینش او به نحو أکمل مفسّر صفات جمال خداوندی است. به همین دلیل وجود زن همواره الهام بخش طبع زیبا اندیشان و زیبا پسندان عالم بوده است. موضوع زن در هر دوره از ادبیات عربی زمینه ای است که می توان از جن...

قبـل از اسلام در منطقه جزیزﺓ العرب همانند سایر مناطق ، نگرش منفی به زن نگـاه غالب بوده است. اسلام این نگاه را متحول کرد. خلقت یکسان زن ومرد در گفتمان قرآن، تساوی آن ها را در کسب ارزش های معنوی وعدم تفاوت در مشارکت اجتماعی زن ومرد را به دنبـال داشت. این بینش در گفتمان نبوی با حضور زن در اجتماعات دینی و در عرصه ی علم آموزی و مشارکت در امور جنبه‌ ی عینی و عملی به خود گرفت. با رحلت پیامبـر(ص) ار...

تأثیر زمان و مکان بر اندیشه و احساس شاعر و استعداد و خلاقیت خود او در ارائه تصاویر هنری در شعر دوره جاهلی و مخصوصا معلقات قابل ملاحظه است. معلقات به  عنوان قصاید برگزیده نماد و سمبل شعر دوره جاهلی بشمار می آیند این قصاید اگر چه از نظر مضمون و غرض اصلی با یکدیگر تفاوت دارند اما ساختار آن ها بخصوص مقدمه تغزلی شان با ویژگی های منحصر به فردی که دارد تمایز و هویت خاصی به آن ها بخشیده است. این مقاله ...

شعر به مثابه رسانه دیرین ادبی، بسیاری از هنجارهای اخلاقی را بازگو می کند. در پیشینه این رسانه دو قصیده مشهور «لامیه العرب» و «لامیه العجم» بازتاب دهنده فرهنگ؛ هنجارها و ناهنجاری های رفتاری دو نسل و دو جامعه متفاوت یعنی دوره جاهلی و عصر عباسی است. در این جستار معلوم گشته که «لامیه العرب» در پردازش هنجارها، بیش تر تصویری هنری از خلق و خوی حاکم بر جامعه جاهلی و شخصیت شنفری است، ولی «لامیه العجم» آ...

شعر به مثابه رسانه دیرین ادبی، بسیاری از هنجارهای اخلاقی را بازگو می کند. در پیشینه این رسانه دو قصیده مشهور «لامیة العرب» و «لامیة العجم» بازتاب دهنده فرهنگ؛ هنجارها و ناهنجاری های رفتاری دو نسل و دو جامعه متفاوت یعنی دوره جاهلی و عصر عباسی است. در این جستار معلوم گشته که «لامیة العرب» در پردازش هنجارها، بیش تر تصویری هنری از خلق و خوی حاکم بر جامعه جاهلی و شخصیت شنفری است، ولی «لامیة العجم» آ...

در این مقاله کوشش شده است که انگیزه و علت استمداد مفسران بلندپایه به شعر عربی در فهم الفاظ غریب قرآنی روشن شود و شیوه ای را که برای نخستین بار حبرالامه و فقیه اهل البیت ابن عباس در استناد به شعر جاهلی ابداع کرده است با آوردن مثالهای گوناگون واضح گردد و روش هر یک از مفسران بزرگ اسلامی از قبیل زمخشری و طبرسی و ابوالفتوح رازی و نظایر آنها در اعتماد به شعر جاهلی در فهم الفاظ غریب قرآنی شرح داده شده...

چکیده     ابن عباس به عنوان یکی از مفسران بزرگ و بلند مرتبه قرآن کریم از شعر جاهلی برای فهم و درک واژگان نامأنوس قرآن کمک می­جسته است. پرسش­های نافع بن ازرق و پاسخهای ابن عباس با استناد به اشعار جاهلی که قریب به دویست مورد است، سندی است دالّ بر تاکید بسیار این مفسر برجسته بر اهمیت شعر در بیان لغات غریب قرآنی. این شیوه که از آن به «تفسیر لغوی قرآن» تعبیر می­شود به اذعان اکثر محققان علوم قرآنی، ...