آفرینش متن بدون ارتباط با میراث ادبی و متون قبل از آن صورت نمی گیرد. رُمان و داستان کوتاه معاصر فارسی ژانری (نوع ادبی) نسبتاً نوپاست. ارتباط این ژانر نوپدید با میراث فرهنگی پُردیرینه ایران موضوعی درخور تأمّل است. در نقد ادبی به منظور بررسی ارتباط بین متون، رویکردی نو به نام بینامتنیّت مطرح است. این پژوهش بر پایه دیدگاه یکی از مؤثّرترین نظریّه پردازان حوزه بینامتنیّت یعنی ژِرار ژنِت، منتقد فرانسوی، شکل گر...

تاریخ بیهقی، یکی از آفرینش­های کم نظیر ادب فارسی است که قلم توانایِ ابوالفضل بیهقی، به آن بافت داستانی بخشیده است. بیهقی، فضایِ رویدادهای تاریخی را باز می‌گذارد و با استفاده از عناصری چون شخصیت‌پردازی، گفتگو، زاویه دیدِ مناسب، بررسی جزییات، توصیف کسان و چیزها و ... نه تنها خوانندگان را به آن فضا نزدیک می‌گرداند؛ بلکه ارتباطی صمیمانه، نیز، با خوانندگان برقرار می­کند. این مقاله سرِ آن دارد که با بر...

از آن­جایی که مرزبان­نامه، یکی از امّهات آثار تعلیمی کهن پارسی است، به سبب شیوه­ی روایت­گری و بعد تعلیمی از جایگاه ویژه، برخوردار است. این مقاله سعی دارد به تحلیل جایگاه راوی در روایت و داستان­های مرزبان­نامه بپردازد. در این مبحث، نشان داده شده که روایت­گری در مرزبان­نامه با یک راوی صورت نگرفته است. راوی کسی است که قصّه از زبان او نقل می­­شود. این راوی می­تواند به طور آشکار یا پنهان در قصّه حضور د...

در ادبیات کلاسیک بررسی راوی و کانون‌شدگی در داستان و رمان بصورت کلی و در زاویه دید خلاصه می‌شد‌. اما با ظهور نظریه‌های جدید زبان‌شناسی از سوی برخی صاحب نظران بخصوص ژنت، این‌دو بصورت دقیق‌تری مورد بررسی قرار گرفت و از هم مجزا شدند. راوی یعنی کسی که داستان را نقل می‌کند و کانون‌گر یعنی کسی که چیزی را مشاهده و سپس مورد توجه قرار می‌دهد. هدیه حسین نویسنده عراقی از رمان نویس‌های معاصر عراق است که ت...

متنِ داستانی، علاوه‌بر القای حال‌وهوای جهانی موهوم، تناسبی را نیز میانِ آن جهانِ خیالی و جهانِ واقع برمی‌انگیزد. انگییِ این‌گونه مناسباتِ هستی‌شناختی میان جهان داستان و زیست‌جهانِ پیرامونِ خواننده را در این‌جا به «بافت‌وابستگیِ گفتمانِ روایی» تعبی‌ام و برای تبییی یی از نشانه‌هاییِ برجسته‌اش - یعنی ضمیر دوم‌شخص ـ پرداخته‌ام. در آغازِ این راه، پاره‌ای از مفاهیمِ روایت‌شناختیِ لازم برای تشریح بافت‌وابستگیِ داستا...

در ادبیات کلاسیک بررسی راوی و کانون‌شدگی در داستان و رمان بصورت کلی و در زاویه دید خلاصه می‌شد‌. اما با ظهور نظریه‌های جدید زبان‌شناسی از سوی برخی صاحب نظران بخصوص ژنت، این‌دو بصورت دقیق‌تری مورد بررسی قرار گرفت و از هم مجزا شدند. راوی یعنی کسی که داستان را نقل می‌کند و کانون‌گر یعنی کسی که چیزی را مشاهده و سپس مورد توجه قرار می‌دهد. هدیه حسین نویسنده عراقی از رمان نویس‌های معاصر عراق است که ت...

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ادبیات داستانی رشد و پیشرفت چشمگیری یافت، به گونه‌ای که دهۀ شصت را در ایران، دهۀ ورود به رمان می‌‌دانند. اغلب رمان‌های این دهه، درونمایه‌ای اجتماعی دارند. برخی از این داستان‌‌ها به مناسبات کلان اجتماعی و سیاسی پرداخته و بحران‌‌های اجتماعی را زمینۀ کار خود قرار داده‌‌اند و برخی دیگر مناسبات و روابط میان فردی در درون خانواده را مورد نظر قرار داده‌‌اند. مسئلة اصلی این پ...

در خلق داستان، اجزای بسیاری دخالت دارند که عناصر داستان نامیده می شوند. داستان نویس معاصر می کوشد تا با بهره گیری از این عناصر و درآمیختن دنیای واقعی با تخیّل خود، یک مجموعه ی هماهنگ را به وجود آورد تا تأثیر مورد نظر خود را بر خواننده بگذارد. مهم ترین این عناصر، عنصر درون مایه است که شالوده ی هر اثر داستانی را می سازد. پژوهش حاضر، رمان های دو نویسنده ی تأثیرگذار معاصر، فرخنده آقایی و ناهید طبا...

        چکیده این پژوهش در پی یافتن اشکال مختلف زمان در دو گونه‌ی داستانی حکایت و داستان مینی‌مال، همچنین  ریشه‌یابی علل تفاوت این اشکال در دو گونه‌ی یاد شده ‌است. با مقایسه‌ی تحلیلی روایت‌های داستانی حکایات و داستان‌های‌ مینی‌مال آشکار شد که در دو گونه‌ی داستانی یاد شده، زمان در سطوح پیرنگ، صحنه، زبان و تصویر به صورت‌های گوناگون بروز یافته‌­است. در سطح پیرنگ به دلیل نبود پیرنگ حکایت یا ضعف آن،...