ردیف حاصل تکرار است و از دیر باز تاکنون برای اهداف گوناگونی مورد توجه قرار گرفته است. هر چه شعر فارسی مسیر تکامل را طی می کند، از ردیف های ساده در می گذرد و از قصیده سرایی سبک خراسانی، گرایشی به غزلسرایی که سرشار از عواطف و احساسات و نیازهای انسانی است، نشان می دهد و هر چه دامنه غزل گسترش بیشتری می یابد، بسامد ردیف چشمگیرتر می شود و شاعران سبک عراقی برای نمایش قدرت طبع و قریحه ذاتی خویش، ردیف ه...

در تحلیل شعر هر شاعری، ساخت‌های گوناگونی را می‌توان اختیار کرد و دورنمایه‌ها و عناصر محتوایی و معنایی شعر را توصیف کرد و این که تا چه میزان بکر و ناب هستند و تأثیر این اندیشه‌ها و تفکّرات بر تفکّر شاعران آینده چگونه خواهد بود. خاقانی و حافظ، شاعرانی هستند که با قدرت هنرآفرینی و خلاقیّت زبانی بی‌نظیرشان در خلق صنایع بدیعی به ویژه ایهام توانستند سبک و شیوة خاص خود را به وجود آورند که شعرشان را از اش...

یکی از مشخصه‌های‌ اصلی سبک حافظ، چند معنایی بودن کلام اوست. او به روش‌های مختلف کوشیده‌است به این مهم دست یابد. یکی از راه‌هایی که حافظ برای خلق ایهام در پیش گرفته‌است و تا حال در کتب، شروح و مقالاتی که دربارة حافظ و ایهام نوشته شده، نامی از آن آورده نشده، ایهام‌سازی از رهگذر بدل بلاغی است. ظاهراً یکی از کارکردهای بدل، پرهیز از تکرار واژگان است که روزگاری از عیوب فصاحت محسوب می‌شد، اما حافظ در ا...

ایهام (  (Equivoqueیکی از شگردها، ترفندها و امکانات زبانی است. این صنعت بدیعی را از انواع هنجار گریزی های معنایی می دانند که در محور همنشینی و مجاورت که مبتنی بر ترکیب است، به وجود می آید و کلام را با «ابهام» (Ambiguity= ) که از عناصر زبانی و ادبی است، پیوند می دهد.«ایهام» نوعی شگفت کاری با زبان است زیرا وقتی مخاطب با کمی چالش و دقّت چند معنا - حتی گاه متضاد - را از لفظ و عبارت در می یابد، لذت و...

هدف از پژوهش حاضر، مطالعه‌ی تأثیرات متقابل سازهای موسیقایی ایران و چین در طول تاریخ است. بر اساس نتایج این پژوهش، می‌توان تاریخ تبادلات موسیقایی ایران و چین را به دو دوره‌ی باستان و اسلامی تفکیک کرد. در دوره‌ی باستان فرهنگ موسیقایی ایران بر موسیقی چین نفوذ داشته است، می‌توان به نفوذ بربت ایرانی در اوایل دوره‌ی ساسانی اشاره کرد که از طریق جاده‌ی ابریشم و نفوذ مانویان در منطقه‌ی تورفان چین رخ داد...

در این مقاله، ضمن اشاره به مقوله فرهنگ و نقش تعیین کننده آن در سرنوشت جوامع، در مورد یکی از بیماری‌های فرهنگی و اجتماعی انسان در قرون اخیر، تحت عنوان اَلیِناسیون (Aliénation) بحث شده است. در ادامه، پس از بررسیِ نقشِ تغییرات فرهنگی و موسیقایی و رابطه آن با الیناسیون، به واژه ترکیبی الیناسیونِ موسیقایی به عنوان محور اصلی مقاله پرداخته شده است. در راستای تبیین و تشریح الیناسیونِ موسیقایی، این مقوله به د...

هرچند از گذشته تا کنون نقد موسیقایی و وزن شعر همواره مطرح بوده است و آثار فراوانی در این خصوص به طبع رسیده است اما بررسی و تحلیل غزل پایداری ایران و افغانستان، نمونه ای عملی و بدیع در این راستاست. آن چه در این نوشتار مورد عنایت بوده است به شیوه ی کتاب خانه ای از بین صدها غزل، به گزینش یک صد غزل پایداری از شاعران ایران و یک صد غزل پایداری از شاعران افغانستان اقدام شد و در محور های مختلف موسیقایی...

در این مقاله به صناعت حُسن تعلیل در شعر حافظ پرداخته می­شود. حسن تعلیل صناعتی است که در آن شاعر دلیلی ادعایی برای پدیده­ای می­آفریند یا بین دو پدیده رابطۀ علت و معلولیِ تخیّلی ایجاد می­کند. در شعر فارسی این صناعت از آغاز ظهور و نمود داشته است؛ به نحوی که به نظر برخی پژوهشگران ادبی از ویژگی­های خاصِ شعر فارسی است. حسن تعلیل بعد از ایهام، یکی از صناعت­های غالب در شعر حافظ است که به سبب تکرار و بسامد ...

تکرار و دوران از محورهای اصلی شکل­گیری عناصر موسیقایی است. این الگو که در نظام موسیقایی شعر معاصر نیز تشخص دارد، سه حوزۀ موسیقی درونی، بیرونی و کناری را در بر می­گیرد. منزوی با تکیه بر این الگوها موسیقی اشعار خود را آفریده است. این پژوهش بر آن است تا با بررسی آرایه­های موسیقی­آفرین در غزل‌های مجموعۀ «حنجره زخمی تغزل» روش بکارگیری این عناصر و کارکردشان در اشعار منزوی را نشان دهد. یافته­های این پ...

یکی از گونه های متنوع معرفت، قضاوت افراد درباره ی موسیقی است. از این رو، بررسی جامعه شناختی قضاوت موسیقایی را می توان در حوزه ی جامعه شناسی معرفت طبقه بندی کرد. بدین ترتیب، این موضوع که قضاوت موسیقایی تا چه اندازه تحت تأثیر روندهای اجتماعی موجود در جامعه است، بررسی می شود. در پژوهش حاضر، پژوهشگر رابطه ی قضاوت موسیقی با ویژگی های اقتصادی و فرهنگی جامعه ی شیراز را بررسی کرده است. داده های پژوهش ب...