جهان اسلام به‎اصطلاح به سرزمین‎هایی گفته می شود که بیشینه‎ی مردمان آن پیرو دین اسلام باشند. جهان اسلام در حال حاضر سرزمینی با ترکیبی متنوّع از نظر ویژگی های انسانی و بسترها و شرائط طبیعی را شامل می‎شود. اگرچه به‎لحاظ اشتراک دینی و منابع انسانی و طبیعی، جهان اسلام دارای قابلیّت‎های فراوانی برای تبدیل شدن به یک قدرت منطقه‎ای در عرصه نظام ژئوپلیتیک جهانی است؛ اما به‎دلیل وجود برخی عوامل و زمینه‎های ...

سرگذشت خدمات مسلمانان به جغرافیا، بخشی از آن تجدید حیات فکری است که طلوع تمدن اسلامی را مشخص می‏کند. رشد وگسترش این تمدن با نمایان شدن روح تازه علمی که به نحوی چشمگیر خِرد را بر قدرت چیره کرد پیوند نزدیک داشت. بطوریکه تا قرن نهم هجری ـ قمری(قرن پانزدهم میلادی)، علم جغرافیا و جغرافیدانان در جهان اسلام بر تمامی دنیا تأثیرگذار بود. در شرایط کنونی جهان اسلام، و با هدف تهیه داده‏های کاربردی جغرافیا د...

هرچند جهان اسلام همواره با دیالکتیک عوامل اتحادبخش و تفرقه افکن مواجه بوده است ولی هر بار عناصر اتحادبخش در سطح وسیعی بروز کرده اند، زمینه اتحاد فراهم شده است. این مقاله درصدد پاسخ به این پرسش است که اسلام از چه ظرفیت های درونی جهت ایجاد و تقویت همبستگی برخوردار است. در این بین، حج به عنوان عبادتی جهان شمول که هرساله مسلمانانی را از سرتاسر جهان در قالب برقراری مناسکی یکسان در زمان و مکانی واحد ...

پس از شکل‌گیری حکومت اسلامی توسط پیامبر در یثرب، مدنیت اسلامی نیز پایه‌گذاری نمادین شد. درپی گسترش اسلام در جزیره‌العرب، بین‌النهرین، ایران، روم، مصر، ماوراء‌النهر، شمال آفریقا و سرانجام جنوب اروپا، تمدن نوپای اسلامی وارد مرحله جدیدی گردید. لذا تلاش بیشتر برای تعاملات فرهنگی و نیز شکوفایی، توسعه و انتقال تمدن اسلامی احساس شد. اسپانیای اسلامی قبل از ورود مسلمانان به لحاظ فرهنگی و تمدنی وضعیت منا...

چکیده ادوار تمدن اسلامی، به صورت قابل تأملی تحت تأثیر رفتار حاکمانی است که هر یک به زعم خود، داعیه دفاع از اسلام و ارتقای شئون دولتی و حکومتی خود را در سر داشته اند. این اهمیت چنان است که گویی حاکم و عملکرد شخصی و سیاست حکومتی اوست که موجب صعود و یا رکود تمدن و شاخصه های تمدنی می گردد. در این میان، حاکمیت عضدالدوله(به عنوان سرآمدن امیران بویی) و شاه عباس صفوی (به عنوان مقتدرترین پادشاه صفوی) ...

برخی از متفکران همانند جواد طباطبایی و عبدالکریم سروش بر عدم ابتنای سقف سیاست بر ستون عرفان تاکید می کنند. در مقابل، برخی جنبشها و دولتهای اسلامی همچون دولت مرعشیان طبرستان، سربداران، دولت اسماعیلی حسن صباح و دولت صفویه ساختار و ماهیتی کاملا عرفانی دارند. در راستای رابطه ایجابی عرفان و سیاست می توان به جنبش اسلام‌گرایی ترکیه اشاره کرد که متاثر آرای عرفانی طریقت نقشبندیه و نورسیه است. این جریان ...

رابطه میان سطح تحلیل و اجتهاد (به معنای نظریه‌پردازی) از موضوعات مهم در علوم اجتماعی است. در این نوشتار تلاش می‌شود نشان داده شود که میان سطح تحلیل و تفکر و اجتهاد رابطه‌ای خاص وجود دارد و استفاده از هر سطح تحلیل بر استنباط‌ها و برون‌دادهای اجتهادی تأثیرگذار خواهد بود. اساساً این سطح تحلیل است که میزان اهمیت و اولویت مسائل را برای متفکر و مجتهد مشخص می‌کند. در این مقاله، مقام تبیین رابطه این دو،...

مقاله پس از تبیین مفهوم جهانی‌شدن و توضیح رویکردهای سه‌گانه بدبینانه، خوش‌بینانه و تحول‌گرا به آن، رویکرد سوم یا میانه مبنی بر قلمداد شدن جهانی‌شدن به عنوان پدیده را اختیار می‌کند و با تشریح تمایز بین مدرنیته و مدرنیسم، معتقد است که انقلاب اسلامی با جهانی‌سازی که ادامه مدرنیسم به عنوان یک ایدئولوژی است، در تقابل و تعارض است؛ در حالی که با جهانی‌شدن به مثابه ادامه مدرنیته امکان هم‌خوانی، هم‌افزا...

ایران و مصر به عنوان دوکشورمهم تاریخی و تمدنی درجهان اسلام می باشد و چگونگی روابط دوجانبه می توان بر تحولات منطقه ای و حتی جهان اسلام تاثیر تعیین کننده داشته باشد. اشتراک در دین، سابقه درخشان تمدنی، موقعیت مناسب جغرافیایی دوکشور، منابع طبیعی، منافع اقتصادی، سیاسی وسازمانی، امنیتی و منطقه ای، می تواند ازمهمترین زمینه های تقویت روابط دیپلماتیک میان این دوکشور محسوب شود. ایران و مصر با شناسایی و ت...

اسلام یک دین تمدنی و شهری است. بارزترین تأکید تاریخی بر شهری بودن اسلام، اقدام رسول خدا(ص) در نخستین سال هجرت برای پیاده کردن طرح جامع شهر یثرب بود. در حقیقت اسلام برای تحقیق اهداف اجتماعی و دینی خویش به شهر نیاز داشت. تاریخ اسلام سرشار است از مأموریت سکونت شهروندان و اقطاع اراضی و مرابطه (مرزبانی) در سرحدات کشور اسلامی که به تدریج به شهر تبدیل شدند. دو عاصمه عظیم اسلام بغداد و قرطبه اولی در شر...