این مقاله که بخشی از رساله «ریخت شناسی قصیده در ادب فارسی» نوشته نگارنده است، تحقیقی در باب وزن ها و بحرهای استفاده شده در قصاید ادب فارسی است که از قرن چهارم تا دوره معاصر (بهار) را در بر می گیرد. در این تحقیق، 50 قصیده اول دیوان شاعران معروف قصیده سرا در هر دوره ادب فارسی مورد بررسی قرار گرفت و انواع وزن و مضمون های مورد علاقه آنها مشخص شد که نتایج این بررسی به صورت مقاله زیر درآمد. در این نو...

یکی از انواع ادبی معروف و گسترده در زبان فارسی، ادبیّات غنایی است. دوره­ی کمال اشعار غنایی نیز در زبان فارسی از قرن چهارم آغاز گردیده است. در ادب پارسی در کنار قالب غزل، برای بیان مضامین غنایی و عاشقانه، استفاده از مثنوی های عاشقانه نیز رواج دارد. اصولاً داستان سرایی از انواعی است که بسیار زود در شعر فارسی مورد توجّه قرار گرفته است. عنصری در قرن پنجم چند داستان و از جمله«وامق و عذرا» را به نظم کشی...

     یونـگ در مکتـب روان شناسی خود،  محتوا و درون مایه ناخودآگاه جمعی  را کهـنالگـو می داند . عشق یکی ازبرجسته ترین کهن الگوهای  روان بشر  است که از دیرباز، ذهن انسان را به خود مشغول ساخته است، اساطیر و متون ادب فارسی ، عرصـۀ وسـیعی از جلـوههـای کهن الگو ی عشق به شمارمیآیند؛ نمایشنامه سلطان مار اثر بهرام بیضایی که  یک اثر اسطوره ای و عاشقانه  است، داستان  عشق  خانم نگار و سلطان مار را  روایت می...

اندیشه شک و بدبینی،غنیمت شمردن فرصت و عشرت جویی،تذکر مرگ و تاسف بر ناپایداری زندگانی و بی اعتباری روزگار،از اصول معانی ای است که خیام در رباعیات خود به شیوه های گوناگون پرورده است.البته این تفکر و تذکرها با او آغاز نشده و جزو کهن ترین تامل های بشری است.در ادب فارسی نیز از رودکی تا فردوسی و از فردوسی تا سعدی و حافظ،هیچ سخنور مهمی نیست که از آن سخن نگفته باشد. در این مقاله،ضمن بیان رگه هایی از ا...

سابقه شعر تعلیمی در ایران به قدمت شعر است. شاعران با آگاهی از این امر که آدمی در مسائل اخلاقی نیازمند ارشاد و راهنمایی است، رسالت عظیمی به عهده گرفتند و در بهبود منش انسان و پرورش قوای روحی و تعلیم اخلاقی او تلاش نمودند. ادبیات تعلیمی طیف وسیعی از ادبیات فارسی را تشکیل می دهد. پند و اندرز، آموزه های زهد آمیز و اخلاقیات، جلوه های گوناگون ادب تعلیمی است. اغراض تعلیم و تربیت، در طول تاریخ، هدف اد...

آرکائیسم از راه‏های برجسته کردن و تشخص بخشیدن به زبان است. این شگرد یکی از شیوه‏های آشنایی‏زدایی باعناصر کهن (آرکائیک) زبان است کاربرد عناصر تاریخمند زبان در درون بافت زمانی پس از آن را کهن‌گرایی (آرکائیسم) می‌گویند. واحدهای زبان (تکواژها، واژه‏ها، عبارات و ساختهای نحوی) بر پیشانی خود مهر زمان دارند، این یعنی هویت تاریخی و تاریخمندی زبان. اگر عناصر زبان گذشته را از موقعیت تاریخی آن جدا کنیم و ب...

«حلقه در گوش کردن» آیینی کهن است که در میان اقوام و گروه‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف اجتماعی، و برای مقاصد گوناگون معمول بوده است. بررسی‌‌‌‌‌‌‌‌ها نشان می‌دهد که از گذشته‌های دور، هم در گوش انسان‌‌‌‌ها و هم در گوش حیوانات حلقه می-‌‌‌کرده‌‌‌‌اند و هرچند گونه‌‌‌‌هایی از آن را به قصد زینت و آرایش به کار می‌‌‌‌برده‌‌‌‌اند، غالباً برای گروه‌‌‌‌های فرودست جامعه، نشان? غلامی و بردگی بوده است. نگارندگان در این مقا...