تلمیح استفاده از آیه، حدیث، داستان یا مَثَل معروفی در کلام است و موجب زیبایی کلام و تأکید و ترویج منبع مورد استفاده می گردد. عالمان فنّ بلاغت، تلمیح را در مجموعه صنایع معنوی بدیع قرار داده اند و برخی آن را مترادف و بعضی قِسمی از تضمین می دانند. جایگاه قرآن کریم و پس از آن، نهج البلاغه به عنوان دو منبع غنی معارف اسلامی همواره مورد نیاز انسان ها بوده است و خواهد بود. این مقاله با پرداختن به تلمیحات ق...

هدف این پژوهش عبارت بود از: «بررسی مفهوم صفت شخصیت»، «استخراج مصادیق صفات شخصیت در منابع اسلامی» و «طبقه‌بندی آن صفات بر پایه منابع اسلامی». برای گردآوری و تحلیل داده‌ها از روش «تحلیل محتوا»ی متون دینی استفاده شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که: الف) صفات از دیرباز در هسته «نظریه‌های اخلاقی رفتار» حضور داشته‌اند؛ ب) در آیات و روایات نیز برای توصیف شخصیت افراد از صفات استفاده شده است؛ ج) برای تبی...

چکیده: محور اصلی این تحقیق، سعی در یافتن و نشان دادن ارتباط آیات سوره ی توبه است.لذا با جمع آوری تمامی موضوعات مورد بحث در این سوره، نه تنها ارتباط بین آیاتی که موضوع خاصی را دنبال می کنند، نشان داده ایم، بلکه انسجام و پیوستگی بین موضوعات مطرح نیز به تصویر کشیده شده است که بررسی نکات مذکور، نمایانگر ارتباط خطی و شبکه ای آیات این سوره است. از رهگذر نقد و بررسی، آراء مفسران در زمینه ی ارتباطی و ...

یکی از مهم ترین مباحث تاریخ کلام و فلسفه، چه در مغرب زمین و چه در فرهنگ اسلامی، همواره این بوده است که آیا عقل انسان قادر است به ذات و صفات پروردگار، معرفت ایجابی پیدا کند یا تنها می تواند به معرفت سلبی (تنزیهی) دست یابد. در این مقاله کوشیده ام نشان دهم که هم دلایل عقلی و هم آیات و احادیث اسلامی اثبات می کنند که یگانه معرفت دست یافتنی برای ذهن ما دربارة ذات و صفات الهی، معرفت سلبی است و هرگونه ...

بررسی نظام مسئله جبر و اختیار که بخش انسانی قضا و قدر است، به ویژه از جنبه قرآنی و روایی آن، ضمن نیاز به مبادی تصوری موضوع در اصل متوجه مبادی تصدیقی آن می‏ باشد. مستندات نظریه‏ های جبری صفات خداوند مانند علم ازلی، خالقیت مطلقه، مشیت عام است. تقریر قرآنی و کلامی این آرا، و دلایل آنها و نشان دادن نقطه ضعف‏ های دلایل ایشان همراه با تذکر به توالی و همگونی نتایج این نوع تقریرهای ناصواب، و نیز پیش فر...

بحث اسماء و صفات الهی از دیرباز تاکنون مورد توجّه متکلّمان و مفسّران بوده است. در قرآن، این اسماء بسیار فراوان دیده می‌شود و بسیاری از آیات آن، به یک یا دو اسم خداوند ختم شده‌اند. این مقاله درصدد است تا با روش کتابخانه‌ای و با نگرشی توصیفی‌ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع تفسیری فریقین، ارتباط میان اسماء مذکور در پایان آیات را، با محتوای آیات در سورة آل‌عمران مورد ارزیابی قرار دهد. از این رو، اسماء مزب...

شهر ری در قرون پنجم و ششم هجری، یکی از پایگاه های فکری شیعیان و اهل سنت به شمار می رفت که در این مقطع تاریخی، عالمانی بزرگ را در خود پرورانده است. در این دوره، به خاطر تولید انبوه نوشته های کلامی و ردیه های فرقه های مذهبی مختلف علیه یکدیگر، علم کلام از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. در این میان، شیخ ابوالفتوح رازی با طرح مباحث اعتقادی، همراه با استناد به آیات قرآن کریم و روایات متواتر و ذکر د...

نویسنده کوشیده تا تأثیر آراء کلامی مربوط به توحید را در تفسیر آیاتی که در انها از دست ، عرش و نظایر آنها سخن به میان آمده نشان دهد. نخست مفسران را به تشبیه گرایان و تنزیه گرایان تقسیم می کند ؛ گروهی از دسته اول را معتقدان به تشبیه محض و جسمیت خداوند به شمار می آورد و گروهی را که قائلان به استناد صفات محدثات به حق تعالی می شمرد ظاهرگرایان می خواند. دسته دوم یا تنزیه گرایان را نیز دو گروه می داند...

روش پژوهش در این پایان نامه روش فیش برداری کتابخانه ای و تحلیل، مقایسه و بررسی آماری آیات است. این پایان نامه مشتمل بر یک مقدّمه و شرح و تفسیر حدود 100 آیه در دو متن مورد نظر است و سه فصل دارد. در فصل اوّل به مختصری از احوال و آثار قشیری و هجویری پرداخته شده و در فصل دوّم مباحثی در تفسیر و تأویل قرآن و تفسیر باطنی و عرفانی صوفیّه از این کتاب آسمانی ذکر گردیده است. در فصل سوّم به طبقه بندی موضوعی آیا...

چکیده انسان آنگاه که از خداوند سخن می‌گوید اوصاف دربارهٔ او را بر زبان جاری می‌کند. از این‌رو، برای فهم معنای درست گزاره‌های ناظر به اوصاف الاهی، ناگزیر از تحلیل معناشناختی در این باره هستیم. اسماء و صفات الاهی همگی نشانه‌ای هستند که خودِ خداوند آنها را برای خواندن بندگانش به نحو اشتراک لفظی، و نه معنوی، وضع کرده است. در تمامی این اسماء و صفات، هدف، وصف حق‌تعالی به این صفات نیست...