چکیده و کلید واژگان فارسی یکی از آموزه های دینی (قرآنی - روایی) مسلمانان، آموزه ی بسیار مهم دگرگونی سیّئات و حسنات است. این آموزه تحت عناوین تبدیل، حبط و تکفیر و... در قرآن و روایات مطرح گردیده است. آنچه بیشتر مورد عنایت عالمان مسلمان قرار گرفته است مسئله حبط (احباط) و تکفیر است، ولی مسئله تبدیل دو جانبه سیّئات و حسنات با توجه به مبانی فلسفی - کلامی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. موضوع نوشتار حا...

نسبت میان فلسفه و فیزیک به طور عام، و فیزیک کوانتم به طور خاص، یکی از موضوعات مهم برای فلاسفه علم و فلاسفه فیزیک است. این موضوع برای برخی از فیزیکدانان (به ویژه در حوزه فیزیک نظری) نیز جالب توجه و با اهمیت است. با وجود آثاری که در زمینه رابطه فیزیک کوانتم با فلسفه و مکاتب فلسفی نگاشته شده اند، هنوز می توان ادعا نمود که تصویر روشنی از این رابطه، و چگونگی تعامل فیزیکدانان با آموزه های فلسفی وجود ...

فیلسوفان پیش از ملاصدرا مانند حکمای مشاء غالباً به وحدت تشکیکی وجود اعتقادی نداشتند؛ لذا در حل بسیاری از مسائل فلسفی از جمله حوزه علم النفس ناتوان بودند، اما ملاصدرا با ارائه¬ی اصول و قواعدی مانند وحدت تشکیکی وجود، به بسیاری از مسائل و معضلات فلسفی از جمله در نفس شناسی پاسخ داده است. از دیدگاه ملاصدرا نفس محصول حرکت جوهری بدن است که در تحولات جوهری خود به تدریج با اشتداد وجودی مداوم به مقام عقل ...

چکیده حکمت متعالیه ی صدر المتألهین همچنان مخالفانی دارد که آن را مکتبی التقاطی می دانند که آموزه های هستی شناختی را بدون تحفظ بر روش فلسفی، از حوزه های گوناگون معرفتی (فلسفه ی مشاء، فلسفه ی اشراق، عرفان، کلام و متون اسلامی) برگرفته و در ساختاری نامنسجم گردآورده است. این مقاله می کوشد با تکیه بر اظهارات صدر المتألهین، با روشی وصفی ـ تحلیلی، ویژگی های منحصربه فرد روش شناختی حکمت متعالیه را که وج...

اگرچه علامه مجلسی در مجلدات مختلف کتاب بحار به طور مستقل در صدد نگارش کتاب اخلاقی و بیان نظام اخلاقی منسجمی نبوده، با بررسی مباحثی که وی در ذیل آیات و روایات بیان کرده است، نظام اخلاقی جامعی به دست می آید که علاوه بر تأکید بر نقش عقل در تبیین آموزه های علمی و عملی اخلاق و تبیین فضایل اخلاقی، به نقش اساسی دین نیز در تبیین مبادی نفسانی افعال و ابعاد مختلف اخلاقی و تربیتی توجه ویژه ای شده است، به ...

هدف: امروزه اخلاق زیست محیطی، علمی نوین و بین رشته ای محسوب می شود که وظیفۀ آن، بررسی کنش و واکنش دو ساحت ناهمسان انسان و طبیعت است. بحران های زیست محیطی نیز حاصل عدم تعادلی است که در این دو حوزه ایجاد می شود. باور داریم که نقش و جایگاه آموزه های فلسفی فرانسیس بیکن در زایش بحرانهای زیست محیطی عصر حاضر غیر قابل انکار است. بر این اساس، هدف این پژوهش، تبیین نقش و جایگاه فلسفۀ این فیلسوف تجربی مسلک...

تناسخ آموزه ای است که از دیرباز، فکر اندیشمندان را به خود معطوف داشته است؛ بحثی که هم در فلسفه نفس، بازتاب های درخور توجهی دارد و هم در دیگر مباحث فلسفی. علاوه بر اینکه نمی توان از بازتاب های کلامی آن نیز غافل شد؛ از اینرو اندیشمندان مسلمان به فراخور توان فکری خویش به بررسی آن پرداخته و عمدتاً به امتناع عقلی آن گرایش نشان داده اند. فیلسوفان مشائی نیز بر امتناع عقلی تناسخ تأکید کرده اند و گاه تقر...

در آثار صدرا بحثی منسجم درباره فطرت انسانی یافت نمی‌شود، ولی به طور پراکنده مباحث مهمی را در این باب مطرح کرده است. واژه «فطرت» در آثار صدرا مفهوم‌های متعددی یافته است: استعداد تکامل، استعداد قوّه کسب معارف، وجود اندکاکی و اندماجی انسان در مرتبه ذات ربوبی و حالت اعتدالی روح. هرچند اخوان‌الصفا برای نخستین بار آموزهٔ خداشناسی فطری را در منبعی فلسفی مطرح کردند و ابن‌سینا و سهروردی نیز اندیشه‌هایی قا...

یکی از منابعی که بر زیبایی شناسی آکوینی بسیار مؤثر بوده آموزه های کتاب مقدس است. سعیآکوینی همواره بر آن بوده که نشان دهد این آموزه ها با دستاوردهای اندیشه ی فلسفی در خصوصخداوند، جهان و انسان سازگاری دارد. این امر در خصوص مسأله ی زیبایی نیز ص  حت دارد. مقاله ی« زیبایی » حاضر در پی اثبات این مدعا است که الفاظ متعددی در کتاب مقدس وجود دارند که بهترجمه شد هاند و به گستره های معنایی متفاوتی دلالت د...