چکیده آثار ادبی از جوانب مختلفی قابل نقد و بررسی هستند و مکاتب متعددی برای تحلیل آن ها وجود دارد. یکی از این مکاتب فرمالیسم است که اهمیت ویژه ای در آغاز جریانی تازه در نقد و ادبیات دارد. از آن جا که هدف اصلی ادبیات به عنوان یک هنر ایجاد لذت در خواننده است و در سه شعر منتخب از قیصر امین پور این تاثیر گذاری مشهود است بررسی دلایل این زیبایی با تکیه بر روشی علمی که در اینجا روشی فرمالیستی است مسال...

در این پژوهش پس از بیان دلالت های نقیضه در هر دو حوزه ی معنا و کارکرد, انواع پیشنهاد شده آن در دیدگاه دو متفکر؛ باختین و شیپلی از دو منظر متفاوت بررسی شده و از آنجایی که دامنه ی معانی مفاهیم هنری و ادبی دنیای جدید دارای مرزهای نامشخص و تشابهات کاربردی و معنایی گسترده ای هستند، نسبت و همخوانی این شیوه با مفاهیم دیگری چون پست مدرنیسم, ساخت شکنی, آشنایی زدایی, بینامتنیت, منطق گفتگویی, کارناوالیسم,...

یکی از برجسته ترین ویژگی های ادبی شعر حافظ «ایهام» است که شاعر به وسیلة آن توانسته کلام خود را از جذبه ای خاص برخوردار و رندانه ظرایف و طرایف را از هر مضمونی بیان کند و در عین حال خواننده را در گزینش بی نهایتی از معنا رها سازد. بنابراین توجه بیشتر مشتاقان شعر حافظ به بررسی این شگرد و سایر ترفندهای ادبی مرسوم در بلاغت عصرِ او معطوف شده است. شعر حافظ دارای جذبه هایی پنهانی است که او هنرمندانه آنها...

فرمالیست های روسی ادبیات را نوعی کاربرد ویژة زبان تلقی می کردند که با انحراف از زبان عملی (practical language) و در هم ریختن آن محقق می شود. به همین سبب، با تأکید بر جایگاه خاص زبان در نقد آثار ادبی، بحث های تازه ای را در حوزۀ نقد مطرح کرده اند که الهام بخش بسیاری از منتقدان متأخر در نقد و تحلیل این گونه آثار شده است. «آشنایی زدایی» (defamilarization) مهم ترین مفهومی است که فرمالیست ها بر آن تأ...

خلق مضامین جدید و غریب از ویژگی­های شاعران عصر مدرن و پسامدرن است. آن­ها سعی دارند تا غبار عادات را از رخ مضامین و مفاهیم کهنه بزدایند و با دیدگاهی نو به آن مضامین و مفاهیم بنگرند؛ همچنین خوانندگان را به این مسیر بکشانند و با این دیدگاه به درک مضمون­ها و مفهوم­های پیچیده نایل آیند. چنین فنی، آشنایی­زدایی نامیده می­شود. آشنایی­زدایی نخستین بار با عنوان «هنر به عنوان ابزار» به وسیله­ی شکلوفسکی مط...

هدف از ایجاد آشنایی­زدایی که معمولاً از طریق هنجارگریزی و همراه با برجسته­سازی گفتار عادی در کلام صورت می­گیرد، جلب توجه مخاطب به موضوع است. آشنایی­زدایی روند عادی و مورد انتظار کلام را که جان و هیجانی ندارد و مخاطب را برنمی­انگیـزد، برهم می زند و آن را تازه و برجسـته می­کند و با نمایان ساختن دلالت­های پنهان کلمات، خالق اثر ادبی را در بیان عواطف و تجربه­های ادبی­اش کاراتـر می سازد. یکی از شیوه­ه...

غادۃ السّمّان یکی از شاعران تأثیرگذار جهان عرب است که بیشتر آثار وی به چندین زبان   زنده­ی دنیا ترجمه شده است. یکی از شگردهایی که این شاعر برای گسترش بعد معنایی و شاعرانه کردن سخن خود به کار برده، آشنایی ­زدایی(فراهنجاری) معنایی است. به باور فرمالیست­ها در درک انسان از جهان پیرامون، فرایند عادت جریان دارد. عادت کردن انسان به محیط پیرامون موجب می­شود که بسیاری از پدیده­ها از نگاه دقیق انسان دور بم...

هنجارگریزی یکی از شیوه های آشنایی زدایی در مکتب فرمالیسم روس است. در این شگرد قواعدی بر قواعد زبان معیار افزوده می شود که موجب برجستگی متن ادبی می گردد. قیصر امین پور، در اشعار خویش در موارد گوناگون به هنجارگریزی دست زده است و از این رهگذر به غنا و توسعه زبان شعر خود پرداخته است. در این مقاله، اشعار امین پور از منظر هنجار گریزی معنایی، مورد بررسی قرار گرفته است تا از این رهگذر گوشه هایی از زیبا...

چکیده    گرچه پیدایش صورتگرایی، ریشه در آثار متفکران قدیمی دارد اما این نوع نقد، به عنوان یک مکتب مستقل، در عرصه پژوهش ادبی روسی و در دهه دوم قرن بیستم ظهور کرد. « ویکتور شکلوفسکی» با انتشار کتاب «رستاخیز واژه » در سال 1914م، نخستین گام را در این زمینه برداشت. این مکتب علیه رمانتیسم ظهور پیدا کرد و کشف راز «ادبیت» یک اثر از بارزترین ویژگی­های آن است. صورتگرایان توجه خود را در درجه اوّل به خود مت...

آشنایی¬زدایی و فراهنجاریِ معنایی در غزلیّات مولوی