در سال های اخیر مطالعات باستان‎شناسی با بهره گیری از سایر رشته های علمی، رویکرد های نوینی را در شناخت شرایط محیطی مکان استقرار محوّطه های باستانی داشته است. در این پژوهش با هدف تعیین نقش مخروط‎ افکنه ها در توزیع سکونت گاه های پیش از تاریخ، مخروط‎افکنه های جاجرود در دشت تهران و حاجی عرب در دشت قزوین مورد مطالعه قرار گرفتند. در این پژوهش ضمن مطالعات میدانی با ایجاد ترانشه و تهیّه گرافیک لوگ نسبت به...

تمدن کهن، غنی و پربار ایران در عرصه های مختلف هنر و فرهنگ، شاهکارهای بی نظیری به جهان ارزانی داشته و به همین دلیل و به خاطر انگیزه های آزمندانه هیچ وقت از تعرض، دستبرد و غارت مصون نبوده و هر روز شاهد ارتکاب جرایم گوناگون علیه میراث تاریخی، فرهنگی هستیم. یکی از این جرایم، «حفاری و کاوش غیرمجاز به قصد کشف میراث تاریخی، فرهنگی» است که سابقه ای طولانی در حیات تاریخ بشر دارد. از این رو حمایت از این ...

رصد خانه مراغه که بزرگترین رصدخانه جهان در دوره قبل از اختراع تلسکوپ بوده است در سال 657 روی تپه ای در غرب مراغه به دستور هلاکو نوه چنگیز خان مغول و همت خواجه نصیر الدین طوسی بنا شده است. این مجموعه تا سال 703 هجری آباد بوده، لکن پس از آن بر اثر زلزله های سخت و بی توجهی حکام رو به ویرانی رفت. رصدخانه چین، سمرقند، استانبول و هند از روی رصدخانه مراغه ساخته شده اند. امروزه تنها پی های بخش های مختل...

کشان یا کاشان « cachan» یکی از شهرهای نزدیک پاریس در کشور فرانسه است. وجود آثار باستانی و آثار کاخهای پادشاهان فرانسه متعلق به قرن نهم تا چهاردهم جاذبه خاص این شهر برای توریست هایی است که از آن دیدار می کنند. کاشان در حاشیه کویر در ایران نیز پیشینه ای بیش از 7 هزار سال دارد. مقایسه بین این دو شهر به ویژه از جنبه های تاریخی، معماری و بیان همسانی و ناهمسانی های آنها از جمله مواردی است که نگارنده ...

آزمونهای غیر مخرب یکی از مهمترین ابزارها در مطالعات آثار باستانی به شمار می‌روند. هدف این تحقیق استفاده از نوترون رادیوگرافی برای اخذ اولین تصاویر آثار باستانی کشور در سیستم جدید نوترون رادیوگرافی راکتور تحقیقاتی تهران است. نوترون رادیوگرافی به عنوان یک ابزار مکمل در کنار رادیوگرافی معمولی با پرتوهای ایکس و گاما قرار میگیرد. اندرکنش‌های متفاوت نوترون نسبت به پرتوهای ایکس و گاما و حساسیت بالای ن...

مقالۀ پیش رو قصد دارد تا الگوهای مکانی ـ زمانی محوطه‌های باستانی شهرستان سنقروکلیایی را در محیط GIS مورد ارزیابی قرار دهد. برای دست‎یابی به این مهم، نخست منطقۀ مورد نظر با روش بررسی عمومی از دید باستان‌شناختی مورد مطالعه قرار گرفت. نتیجۀ این بررسی شناسایی دویست‎وهشتادوشش محوطۀ باستانی مربوط به دوره‌های مختلف بود که مواد و جامعۀ آماری این پژوهش را تشکیل می‌دهند. پراکنش محوطه­های باستانی شناسایی‎...

آریایی‌ها که یکی از اقوام بزرگ هندوایرانی (شاخه‌ای از اقوام اولیة هندواروپایی) هستند، نیاکان باستانی تاجیکان به‌شمار می‌آیند. در این مقاله به باورها و اعتقادات آریایی‌های ساکن در آسیای مرکزی که ریشه در باورهای اجدادشان، یعنی اقوام هندواروپایی دارد، اشاره شده است. نگارنده با تشریح نظریات دانشمندان و سیاحان مختلف ازقبیل آرتور کریستین‌سن، دانشمند دانمارکی، و سیوان تسزان، سیاح چینی، و همچنین بررسی ...

تشکیل دریاچه های سدی در محیط های آبرفتی که دارای آب و خاک حاصلخیز می باشند، علاوه بر تغییرات محیطی می تواند باعث جابجایی، از بین رفتن و یا تغییر الگوی استقرارگاههای انسانی در محدوده تشکیل دریاچه شود. وقوع زمین لغزش کبیرکوه و شکل گیری دریاچه سیمره در 4 مرحله، باعث تغییراتی در الگوی استقرار محوطه های باستانی شده است. هدف از این تحقیق، بررسی اثرات شکل گیری دریاچه سیمره بر استقرار محوطه های باستانی...

در سال های اخیر مطالعات ژئومورفولوژی با رویکرد زمین باستان شناسی با هدف بررسی زمینه های ظهور و فروپاشی تمدن ها و نیز عوامل موثر بر آنها جهت پیدا کرده است. در این پژوهش از دستگاه غربال برای دانه سنجی ذرات بالای 63 میکرون و برای ذرات زیر 63 میکرون از روش پیپت و از نرم افزار گرداستیت برای تحلیل آماری رسوب ها بهره گرفته شد. در کنار آن از نتایج کانی شناسی رسی، کلسیمتری و رنگ نیز استفاده شد. بر اساس ...

کوهستان زاگرس در بخش مرکزی با محیط جغرافیایی مساعد، مکان مناسبی برای شکل گیری استقرارها و جوامع انسانی است. وابستگی شدید جوامع انسانی این منطقه به محیط طبیعی سبب شده تا همواره تحت تأثیر شرایط محیطی و تغییرات ناشی از آن قرارگیرند. تغییر محیطی اوایل دوره هولوسن در نتیجه رخداد زمین لغزش کبیرکوه و متعاقب آن شکل گیری دریاچه های سیمره و جایدر، از جمله تغییرات محیطی است که طی هزاران سال الگوهای استقرا...