هدف این مقاله آن است که با اتکا به نظریات گفتمانی فوکو و استفاده از ظرفیت های دیرینه‏شناسانه و برخی از امکانات تبارشناسانۀ وی و نیز با اتخاذ سطح تحلیل گفتمانی در فهم سنت و تجدد و نسبت میان آن ها، به مفهوم سازی و دوره‏بندی گفتمانی دفتر تحکیم وحدت از آغاز شکل‏گیری تاکنون بپردازد و افزون بر مشخص نمودن ویژگی های گفتمانی هر دوره از حیث نسبت با گفتمان سنتی و تجددی، نشان دهد که در هر دوره چه نوع صورت ...

این پژوهش با بررسی و تبیین شکل گیری گفتمان اسلام گرایی در ترکیة معاصر، به نقش و تأثیر آن بر سیاست خارجی دولتمردان جدید (با تأکید بر حزب عدالت و توسعه) در این کشور می پردازد. طبق یافته های پژوهش که بر‏اساس روش تحلیل گفتمان لاکلاو- موفه به‏دست‏آمده‏ است، اسلام گرایان نوین ترکیه (در قالب حزب عدالت و توسعه) بازیگرانی اند که به‏طور عملی توانسته اند یکی از دال های مرکزی گفتمان کمالیستی مبنی بر پیروی ...

این مقاله تلاشی در مطالعه ساختار ذهنیت اجتماعی جامعه ایران در شرایط تثبیت گفتمان اسلام سیاسی است. با وقوع انقلاب اسلامی در ایران، اسلام سیاسی به مثابه ایدئولوژی مرکزی نظام سیاسی جدید از موقعیتی مسلط و تقریباً بلامنازعه برخوردار گردید. اما نزاع های سیاسی شکل گرفته در سال های بعد موجب شکل گیری تفاسیر دینی گوناگون به خصوص از اسلام سیاسی شد. از این رو، در این سال ها ما همواره با برداشت های مختلفی از...

بر اساس گفتمان «حکومت جهانی اسلام» که توسط امام خمینی (ره) مطرح شده است، منازعه ی اساسی نه میان دولت ها با منافع و اهداف متفاوت، بلکه میان مستکبرین ازیک طرف و مستضعفین جهان از طرف دیگر است. این گفتمان مرزهای سنتی اندیشه ی تقابل «اسلام و کفر» را توسعه داده و به جای آن اندیشه ی «اسلام ناب محمدی(ص) و اسلام آمریکایی» را طرح می کند. در این گفتمان، جبهه ی جهانی مستضعفین عالم -که اعم از امت مسلمان است...

مقاله حاضر با اتخاذ روش تحلیل انتقادی گفتمان، در صدد پاسخگویی به دو پرسش اساسی است: در رابطه با تحول در وضعیت اجتماعی زنان، طی سه دهه گذشته بعد از انقلاب اسلامی، چه گفتمان‌هایی در نهاد اجرایی کشور شکل گرفته است؟ و با توجه به گفتمان‌های احصا شده، زنان چه جایگاهی در این گفتمان‌ها دارند؟ نتایج تحلیل اثبات می‌کند گفتمان دوره سازندگی توسعه‌گرای نظارت‌محور است، چرا که رویکردی نظارتی و مصرف‌محور به زن...

در این مقاله تأثیر رویکرد تفسیری محمد مجتهد شبستری به­ عنوان یکی از نوگرایان ­دینی و آیت‌الله مصباح یزدی به ­عنوان یکی از نمایندگان جریان اسلام سیاسی فقاهتی بر نوع نگاه آنها به الگوی نظم سیاسی دموکراتیک مورد بررسی قرار گرفته است. محمد مجتهد شبستری از روش ­های­ جدید برای تفسیر متون ­دینی استفاده کرده و با اتخاذ روش هرمنوتیک، دین را به گونه­ ای تفسیر کرده است که قابلیت پذیرش یک نظام دموکراتیک را ...

نظریه تحلیل گفتمان «ارنست لاکلاو و شنتال موفه» ‌ ابزاری کارآمد برای تحلیل فعل و انفعلات و تعاملات میان کنش‌گران در عرصه سیاست در اختیار محققان قرار می‌دهد. از منظر این دو محقق، گفتمان‌ها تنها دریچه شناخت انسان به‌ سوی جهان هستند. این پژوهش در پی پاسخ به این سوال اصلی که «تبیین یا فهم رویکردهای امنیتی-نظامی اصلی در جهان اسلام با استفاده از کدام نظریه‌ بهتر صورت می‌پذیرد؟» این فرضیه را ارائه می‌د...

هدف اصلی این نوشتار، بررسی تأثیر گفتمان سلفی در جهان اسلام بر جهانی‏شدن امنیت خارمیانه است. این پژوهش، طبق رویکرد بابی سعید به مسئله اسلام سیاسی، این مقوله را با پوشش گفتمانی مطالعه می‏کند. اسلام سلفی به مثابه گفتمان، با موضع رادیکال خود در مقابل گفتمان سکولار غرب، تاحد زیادی باعث دل‏مشغولی جامعه بین‏المللی شده است. گفتمان مذکور، به دلیل  به چالش کشیدن نظم بین‏المللی غربی و ارجاع ب...

ظهور اندیشه اسلام میانه رو در ترکیه و حاکمیت یافتن آن در عرصه اجتماعی و سیاسی این کشور از جمله رویدادهای جهان اسلام است که توجهی جدی را می طلبد؛ پس از نهضت بیداری اسلامی، تلاش می شود این گفتمان ـ که، با اتکا بر برداشتی کثرت گرایانه از اسلام، توانسته است در عرصه داخلی از سد لائیسیته متصلب آتاتورکی عبور کند و نیز اسلام گرایان سیاسی (اربکانی) را به حاشیه براند ـ الگویی برای حکومت‎داری مطلوب اسلامی...

رخداد انقلاب اسلامی ایران به عنوان رویدادی کم نظیر در سالهای پایانی قرن بیستم توجه بسیاری از اندیشمندان و پژوهشگران حوزه علوم اجتماعی و سیاسی را به خود جلب نمود، از این رو برای مطالعه این پدیده از نظریات و رویکردهای گوناگون بهره گرفته شد. اکثر این نظریات به چرایی رخداد انقلاب معطوف گردید و چرایی هژمونیک شدن گفتمان اسلامگرا به طور نظامند، کمتر مورد توجه قرار گرفت و شاید علت آن در نارسا بودن این ...