نمایشنامه از انواع ویژة ادبی است که ضمن در بر داشتن خصایص یک متن ادبی، خصوصیت‌های دراماتیک منحصر به فردی دارد که تنها بر صحنة اجرا، تمام و کامل می‌شود. «شهرزاد» اثر ماندگار پدر نمایشنامه‌نویسی عربی، یعنی توفیق الحکیم، با استناد به داستان هزار ویک شب در جامه‌ای فلسفی ابداع شده‌است و نه تنها در بُعد اندیشگانی، بلکه از نظر ادبی نیز حائز اهمیت است. این اثر دو بار به زبان فارسی از سوی آقایان آیتی و ش...

کولریج شاعر انگلیسی اواخر قرن هجده، «هزار و یک شب» را خاستگاه تخیّل خود می‌‌دانست و از این اثر بهره‌‌های فراوان برده‌‌است. در این مقاله به بررسی سهم «هزار و یک شب» در اندیشه و شعر این شاعر انگلیسی پرداخته‌‌ایم و حدود و ثغور این تأثیر را بیان داشته‌‌ایم. هدف از این مقاله مطالعۀ شعر کولریج و جستجو در آن برای یافتن رد پای «هزار و یک شب» است. روش تحقیق این مقاله، تطبیقی و از نوع ادبیات تطبیقی مکتب ف...

در فرآیند خوانش و ارزیابی یک اثر، بازیابی حضور متنی دیگر و آگاهی از چگونگی بازتولید آن در متن پیش رو، موجب غنای تحلیل می شود. امروزه پیوند ادبیات تطبیقی و بینامتنیت دستاوردی جدید است که تحلیل اثر در چارچوب الگوها و روش های آن آسان می شود. از مهم ترین عوامل تحلیل در حوزة ادبیات تطبیقی بررسی شباهت ها و تأثیرگذاری آثار بر یکدیگر و چگونگی تحقق یا انتقال یک موضوع و درون مایه است ولی خوانش بینامتنی د...

هزار و یکشب سرشار از افسانه و افسون است.افسانه‎هایی که در این کتاب از پی هم می‎گذرند،اتفاقات و حوادثی را در بطن خود می‎پرورانند اگر چه در دنیای خود طبیعی و عادی هستند، اما به آسانی در باور ما نمی‎گنجد. ما با آنها مأنوس نیستیم و تنها آنها را به حساب مافوق طبیعی بودن می‎گذاریم. سحر و جادو در هزار و یکشب جایگاه ویژه‎ای دارد، نه هر کس، تنها دو دسته از افراد آنها را به کار می‎بردند.افراد خوب و افراد...

هزار و یک شب یکی از متون ادبی چند ملیتی است که زنان در آن حضوری روشن و فعّال دارند. قهرمان قصّه ها زنی با تدبیر و هوشیار است که با نقل قصّه هایی هوشمندانه، پادشاهی خودکامه و مستبد را به پایگاه خودآگاهی می رساند. روند قصّه گویی شهرزاد در طی هزار و یک شب و مقایسه مضامین قصّه ها با توجه به ریخت شناسی و اجزای سازای آنها نشان می دهد که وی در اجرای این حرکت بشر دوستانه و ایثار در جهت نجات جان خواهران سرزم...

هدف این پژوهش آن است که نقش ادبیات تطبیقی را در خدمت به ادبیات اسلامی و انتقال این ادبیات به همه سرزمین‏های جهان نشان دهد؛ زیرا ادبیات تطبیقی از زمان بوجودآمدنش، جهانی‌بودن ادبیات اسلامی و تأثیر آن را بر ادبیات جهانی، به‌ویژه بر ادبیات اروپایی، به رسمیت شناخته است و ما نیز بر اساس همین دیدگاه، می‏توانیم خطوط اصلی این پژوهش را به شکل زیر ترسیم نماییم: عواملی که به جهانی‌شدن ادبیات اسلامی کمک کرد...

هدف این پژوهش آن است که نقش ادبیات تطبیقی را در خدمت به ادبیات اسلامی و انتقال این ادبیات به همه سرزمین‏های جهان نشان دهد؛ زیرا ادبیات تطبیقی از زمان بوجودآمدنش، جهانی‌بودن ادبیات اسلامی و تأثیر آن را بر ادبیات جهانی، به‌ویژه بر ادبیات اروپایی، به رسمیت شناخته است و ما نیز بر اساس همین دیدگاه، می‏توانیم خطوط اصلی این پژوهش را به شکل زیر ترسیم نماییم: عواملی که به جهانی‌شدن ادبیات اسلامی کمک کرد...

هزار و یک شب یکی از متون ادبی چند ملیتی است که زنان در آن حضوری روشن و فعّال دارند. قهرمان قصّه­ها زنی با تدبیر و هوشیار است که با نقل قصّه­هایی هوشمندانه، پادشاهی خودکامه و مستبد را به پایگاه خودآگاهی می­رساند. روند قصّه­گویی شهرزاد در طی هزار و یک شب و مقایسه مضامین قصّه‌ها با توجه به ریخت‌شناسی و اجزای سازای آنها نشان می­دهد که وی در اجرای این حرکت بشر دوستانه و ایثار در جهت نجات جان خواهران سرزم...

هزارویک شب با نثری آمیخته به نظم، اثری روایی در حوزۀ ادبیّات داستانی است. با وجود آن که بار عمدۀ روایت گری در این اثر برعهدۀ نثر است، تلفیق نظم و نثر در ساختار روایی این اثر، به نقش و جایگاه شعر در حکایت های این مجموعه اهمیّتی ویژه می بخشد. تأمّل در کارکردهای لفظی و معنوی شعر در روایت منثور هزارویک شب، راهگشای فهم ساختار کلّی روایت و شیوه های روایت گری در این اثر و آثار مشابه آن است. برخلاف تصوّر عم...

نوشتۀ حاضر روایت های هزار و یک شب را بر پایۀ نظریۀ روایت تودوروف دربارۀ اجزای روایت، شامل اسم، صفت و فعل (شخص، ویژگی و کنش) بررسی می کند. به این منظور اشخاص روایت های هزار و یک شب بر پایۀ سنّت دستوری زبان فارسی در سه ردۀ اسامی جنس، اسامی خاص و اسامی ناشناس، دسته بندی می شوند و در هر مورد، با توضیح افعال (کنش ها) و اوصاف (ویژگی های) اشخاص داستانی، چگونگی ارائۀ معنا در متن، در قالب یک دستور پایۀ ر...