ناصرخسرو(394-481 ه.ق.) بیش و پیش از آنکه شاعر باشد، فیلسوف، استاد اخلاق و کلامیِ ژرف­اندیشی است که تمام همّ او بیم­دادن مخاطبان به پرهیز از ظاهربینی و تأکید بر ضرورت تأمّل و ژرف­نگری در امور عالم بوده است. هدف اصلی ناصرخسرو از سرودن اشعار، توجّه­دادن به تحوّل و استعلای شخصیّت انسان است. وی معتقد است انسان موجودی است که ماهیّتش از قبل مشخص نیست ومی­تواند براساس «آزادی» و «انتخاب» به وجود واقعی خود دست ...

یکی از نخستین نتایج نظریه میدان های کوانتومی آن است که خلأ، حامل انرژی (بی نهایت) است. این نتیجه با آزمون های تجربی و تا حدی با نظریه های بنیادی دیگر فیزیک مانند نظریه نسبیت عام سازگار است. در این مقاله، پس از بررسی ابعاد هستی شناختی مفهوم خلأ در فلسفه و فیزیک، ابتدا نتیجه خواهیم گرفت که آنچه در فیزیک، خلأ نامیده می شود به معنای هیچِ مطلق نیست و اساساً هیچِ مطلق نه در فیزیک کلاسیک و نه در فیزیک جد...

کارل یاسپرس فیلسوف اگزیستانسیالیست آلمانی در صدد است تا ناپیوستگی و شکافی را که در معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی فلسفه‌های رایج پیشین وجود داشت با بازشناسی قلمرو هستی پر کند. اشتباه فلسفه‌های پیشین در این بود که با یگانه دانستن قلمرو هستی سعی داشتند با ابزار معرفتی واحدی که آن را حق می‌دانستند به شناخت حقیقت از غیر حقیقت بپردازند. به عقیده یاسپرس هستی دارای قلمرو‌های متعدد است که هر یک از آنها ابزار...

آنچه از هنرهای کامل برمی آید، صورت و معنایی است که در ترکیب و تلفیقی صحیح با یکدیگر، اثری هنریرا خلق می کنند، که قابلیت ارتباط و ادراک مستقیم آن توسط مخاطب و همچنین نفوذ در سایر هنرها رادارد. باغ ایرانی هنری کامل است که علی رغم اینکه در طول تاریخ دست خوش دگرگونی شده است، بقا یافته وویژگیِ فناناپذیرش را به همگان ثابت کرده است. هنرمند باغ ساز با طراحی مناسب در باغ ایرانی و بهره گرفتن ازعوامل ارتبا...

شناخت هویت امور پیچیده اولین قدم برای ساخت و مطالعه علوم پیچیده است. در هر دوی علوم طبیعی و اجتماعی عموماً از عناصر گوناگونی برای معرفی امور پیچیده نام برده می شود. طبق یکی از رایج ترین نظریات، عناصر «نوخاستگی»، «کل گرایی» و «تکاملی بودن» به عنوان سه عنصر برای هستی شناسی سیستم های پیچیده معرفی می شود. این در حالی است که کل گرایی و تکاملی بودن را می توان با تبیین و تحلیل های فلسفی داخل در عنصر نو...

مفهوم دیگری در فلسفه لویناس به مفاهیم دیگر او هویت می بخشد. وی با نقدی معرفت شناختی - هستی شناختی، تمامیت سوژه و کلیت دیگری را به پرسش می گیرد. به زعم لویناس دیگری امکان نفی تمامیت سوژه و امکان تعالی سوژه در فراروی از هویت ایستای خود است. این مقاله بر آن است تا نشان دهد نسبت سوژه با دیگری نسبتی معرفت شناختی - هستی شناختی نبوده بلکه از بنیان، نسبتی اخلاقی است. سوژه در مجاورت دیگری شکل می گیرد. م...

در مطالعه و طرّاحی فضاهای سبز عمومی شهری، توجّه به موضوعاتی چون فرهنگ، سابقة تاریخی، هویت، زیبایی و شرایط محیطی از چنان اهمّیتی برخوردار هستند که غفلت از هر کدام سبب می شود تا کلّیت طرح، به عنوان فضایی مطلوب و با هویت و اصیل و کارامد برای جامعه ای با فرهنگ خاصّ (برای هر یک از این مفاهیم معنای ویژة خود را قائل است) مخدوش شود. با عنایت به اهمیّت موضوع، در این فرصت سعی بر آن خواهد بود تا با توجّه به مبان...

بخش نخست این نوشته در شماره 85 همین مجله، با عنوان «دیدگاه سلفیه در مبانی هستی شناسی» از نظر شما گذشت. اکنون طبق وعده‌ای که دادیم، بخش دوم آن را با عنوان «مبانی هستی شناسی امامیه»، در این شماره می آوریم، امیدواریم مورد توجه و استفاده شما قرار گیرد:

یکی از مسائل مطرح در بحث هستی‌شناسی، نحوه ارتباط میان هستی و اندیشه است. در میان فیلسوفان پیش سقراطی، پارمنیدس به‌عنوان حکیمی برجسته، با نگاهی وجود شناسانه به بررسی چگونگی تعامل هستی و اندیشه پرداخته است. او هستی و اندیشه را یکی می‌داند و می‌گوید آنچه می‌تواند اندیشه شود هستی است و نیستی اندیشه کردنی نیست؛ یعنی اندیشه فقط به هستی تعلق می‌گیرد و آن را ادراک می‌کند. از سوی دیگر این ارتباط در اندی...