پروتستانتیزم، روشنگری، عقل گرایی، انسان گرایی و نگرش های علمی مدرن همه و همه باعث عرفی شدن، دین گریزی و دین ستیزی گشت. به دلیل نتایجی که این اندیشه ها و نهضت ها برای انسان به بار آوردند این رویکرد در قرن گذشته تغییر اساسی کرد و بازگشتی دوباره به معنویت و دین در غرب مشاهده شد. بازگشتی که نشان از یک خلأیی داشت که عقل از پر کردن آن ناتوان بود. این بازگشت در قالب های متفاوتی بود، بازگشت به دین اصیل...

دربارة نهضت اسلامی ایران، تا کنون مطالعات متعدّدی صورت گرفته که یکی از جهات قابل مطالعه در این زمینه نقش داعیان قرآنی از جمله آیت الله طالقانی است. او طی نیم قرن، در نقاط مختلف، مدرّس و مفسّر قرآن و شخصیّتی نافذ و مؤثّر در جریان نهضت إسلامی بوده است. وی در تفسیرنگاری فارسی، رویکردهایی نو داشته که پاره ای از آنها هنوز قابل توجّه است؛ هرچند شیوه معمول ایشان مورد تعقیب و عمل دیگر تفاسیر فارسی قرار نگرفت...

در این پژوهش، هدف ما معرفی سبک بازگشت ادبی و نحوۀ شکل گیری آن و سپس بررسی مختصات زبانی شعر این دوره به صورت اجمالی است. بی تردید تغییر و تحول سبک شعر، قبل از هر چیزی متأثر از تحولات سیاسی و اجتماعی است. البته مسائلی چون سنت ادبی، نوع مخاطب و مسائل شخصی شاعر، می تواند در شکل گیری سبک ادبی تأثیر گذار باشد. سبک بازگشت در طول دو دورۀ تاریخی، یعنی افشاریه و زندیه (حدود 1148 تا 1200 هـ .) پایه گذاری ...

چکیده محمّد رضا قلی¬خان، ملقّب به «همای شیرازی»، در سال 1212 خورشیدی، در شیراز دیده به جهان گشود. وی از کودکی به تحصیل قرائت فارسی و خط پرداخت و بعد به قصد تحصیل علوم شرعی به نجف اشرف سفر کرد و در آن رهگذر به کسب علوم فلسفی و عرفانی پرداخت. در آغاز جوانی، به شاعری روی آورد و مدتی ملک¬الشعرای دربار ناصر¬الدّین شاه بود. محمّدشاه، ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه قاجار از جمله ممدوحان وی بودند. با وجو...

میرزا نصر الله شهاب اصفهانی (1236-1291ق) از شاعران سبک بازگشت ادبی به شمار می آید. آبا و اجداد او همه از فاضلان و صاحب منصبان روزگار خویش بوده اند، از این رو، شهاب نیز پس از گذراندن مراحل مختلف وکمالات آن روزگاردر سال 1254 هـ.ق به دربار محمد شاه راه یافت، سپس به مجلس حاجی میرزا آقاسی وارد شد و از وی لقب "تاج الشعرایی" دریافت کرد. پس از روی کار آمدن ناصرالدین شاه، به دربار او گرایید و او را مدح ...

یکی از مباحث بحث انگیز در کتب تاریخ ادبیّات، شکل گیری و تثبیت مکتب بازگشت ادبی است؛ مکتبی که به اعتقاد بسیاری از صاحب نظران، تحوّل شعر فارسی را برای مدّتی از سیر طبیعی خویش دور ساخت؛ دلبستگی شاهان قاجار به رسوم درباری حکومت های سامانی‎ و غزنوی، آرامش جامعه ایرانی در دوره زند و پس از آن، دل زدگی از سبک هندی و تلاش برای رهایی شعر از انحطاط و… دلایلی هستند که برای شکل گیری و تثبیت این مکتب ادبی از سو...

سرگذشت کندوها نوشته‏ای است تمثیلی در قالب یک قصة عامیانه که شرایط هیچ یک از قالب های داستان و رمان کوتاه و رمان را ندارد. نویسنده بیش از اینکه در قیدوبند ساخت قالب باشد، درصدد طرح یک آرمان‏شهر یا لااقل طرح یک زندگی مستقل و آزاد است بر مبنای اصول فرهنگی و شرایط محلی ایران. انگیزة نوشتن این قصه احساس رسالت نویسنده و دغدغه‏های فکری او از وابسته شدن حکومت و فرهنگ ایرانی به صنعت و تمدن غرب است به عل...

حاجی سلیمان صباحی بیدگلی (م حدود 1213 ﻫ.ق) یکی از آشناترین چهره‌های دوره بازگشت ادبی در پایان سده دوازدهم هجری است. وی که پس از پیمودن مراحلی از تکامل ادبی در زادگاه خود بیدگل به مصاحبت شاعر نام‌آور عصر زندیه، حاجی لطفعلی بیک آذر بیگدلی توفیق یافت، توانست در پرتو حمایت‌های بی‌دریغ این شاعر به نقطه اوج تکامل ادبی دست یابد و گوی سخنوری و گشاده‌زبانی را از همگنان برباید و به مدد آذر به حلقه ادبی م...